BỊ HẠI HAY BỊ CÁO? MỘT TỘI HAY HAI TỘI?

Đòi nợ
Khoảng đầu tháng 6/2016, Nguyễn Xuân Giang (Đông Anh, Hà Nội) có quen biết với Lê Quốc Toàn (Tân Mai, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Toàn nói có khả năng mua ô tô cũ nên Giang nhờ Toàn tìm mua xe Range Rover đời 2015 với giá khoảng 1 tỷ đồng. Ngày 26/9/2016, Toàn và Giang đã ký một biên bản thỏa thuận mua bán xe ô tô, và Giang đưa cho Toàn 260 triệu đồng đặt cọc, Toàn hẹn 10 ngày sau có xe.

Đến hẹn, Toàn không giao xe. Giang tìm Toàn yêu cầu trả lại tiền nhưng Toàn không trả và lẩn trốn. Giang tìm đến nhà Toàn theo địa chỉ ghi trên biên bản thì đó không phải nhà Toàn, tra số chứng minh thư nhân dân thì cũng là số giả mạo. Giang biết mình đã bị lừa.

Bạn Giang là Nguyễn Anh Tuấn, nhà ở quận Cầu Giấy, Hà Nội, nhận nhiệm vụ đi tìm Toàn để lấy lại tiền thay cho Giang vì Giang ở Đông Anh khó tìm Toàn hơn. Giang ủy quyền cho Tuấn với điều kiện làm đúng pháp luật. Tuấn nhận lời.

Sau nhiều ngày Tuấn tìm được Toàn, yêu cầu Toàn đưa về nhà và sau đó ra quán cà phê, Tuấn yêu cầu Toàn viết giấy nợ Giang 260 triệu đồng và hẹn hôm sau trả. Toàn không thực hiện cam kết nên Tuấn cho vứt chất bẩn vào nhà Toàn. Do đó, ngày 29/11/2016 và ngày 20/12/2016, Toàn chuyển qua tài khoản của Giang 120 triệu đồng và đưa cho Tuấn 50 triệu đồng để trả cho Giang, còn nợ 90 triệu đồng.

Ngày 6/1/2017 Tuấn rủ thêm La Văn Lợi, Chu Bảo Trung đi tìm và gặp Toàn lúc 10 giờ tại phố Xã Đàn, quận Đống Đa. Tuấn đấm ba lần vào mặt Toàn khiến Toàn chảy máu môi, sau đó cả ba ép Toàn đến quán cà phê Cộng ở Mỹ Đình để giải quyết nợ nần. Tuấn ép Toàn gọi điện cho người nhà mang tiền đến trả.

Khoảng 2 giờ sau Tuấn báo cho Giang biết, Giang nói cả bọn đến quán cà phê Helios ở 66 phố Nguyễn Văn Huyên để cùng ăn trưa. Tại đây, Giang đang tiếp khách ở tầng trên nên Tuấn và cả nhóm xuống tầng 1. Tại đây, Lợi đánh Toàn, khiến Tuấn vội can ngăn vì vi phạm cam kết với Giang. Toàn đã gọi điện cho bạn là chị Ngô Huyền Anh mang tiền đến. Chị Huyền Anh mang đến 50 triệu đồng và xin trả tiền cho thay cho Toàn. Tất cả lên tầng hai, chị Huyền Anh đặt 50 triệu đồng lên bàn, Tuấn và cả bọn yêu cầu viết giấy hẹn trả nốt 40 triệu đồng. Khi Toàn đang viết giấy nhận nợ thì Công an bắt quả tang. 

Quán cà phê nơi xảy ra vụ việc

Trong quá trình điều tra, Giang đề nghị làm rõ hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Toàn nhưng hiện Toàn đã trốn khỏi địa phương, nên Cơ quan điều tra tách phần tài liệu này để điều tra xử lý sau.

Sau khi có kết luận điều tra, VKSND Tp Hà Nội đã ra cáo trạng truy tố Nguyễn Xuân Giang, Nguyễn Anh Tuấn, La Văn Lợi, Chu Bảo Trung về hai tội Bắt giữ người trái pháp luật và Cướp tài sản theo qui định tại khoản 1 Điều 123 và điểm e khoản 2 Điều 133 BLHS.

Quan điểm khác nhau

Sau khi có quyết định truy tố đã có rất nhiều quan điểm về vụ án.

Quan điểm thứ nhất: Đây là vụ án có sự kết nối của một chuỗi các sự kiện pháp lý dẫn đến hành vi phạm tội của từng bị can nên không thể tách vụ án mà cần tạm đình chỉ, chờ bắt được Toàn thì mới có thể giải quyết triệt để vụ án. Mặt khác, xuất phát từ hành vi gian dối có dấu hiệu tội lừa đảo của Toàn, Toàn lại bỏ trốn trong quá trình điều tra vụ án nên cơ quan Công an cần có biện pháp bắt Toàn để điều tra về hành vi lừa đảo.

Quan điểm thứ hai:  Xuất phát từ sự việc Giang bị Toàn dùng thủ đoạn gian dối (đưa ra địa chỉ và số chứng minh thư giả mạo và trốn tránh khi bị đòi tiền) để chiếm đoạt 260 triệu đồng. Giang ủy quyền cho Tuấn đòi tiền giúp vì Giang ở xa, khi ủy quyền Giang cũng thể hiện rõ quan điểm là yêu cầu làm đúng pháp luật. Việc Tuấn nhờ thêm người và đánh Toàn là những sự việc Giang không lường trước, có sự bàn bạc hay biết trước. Do đó, hành vi tiếp theo của Tuấn, Lợi và Trung là ngoài ý chí và mong muốn của Giang, do đó Giang không phạm tội.

 Đối với Tuấn và các bị can khác phạm một hay hai tội? Cáo trạng truy tố các đối tượng này thành hai tội có phù hợp với qui định của pháp luật hay không? Hành vi của các bị can diễn ra liên tục từ 10 giờ đến 12 giờ 30 chỉ nhằm mục đích duy nhất là buộc Toàn phải trả nợ (bằng đúng số tiền mà Toàn đã chiếm đoạt của Giang), hành vi đó diễn ra tại quán cà phê, Toàn không bị trói, bị nhốt nên nên truy tố tội “Bắt giữ người trái pháp luật” là không chính xác. Bắt giữ hoặc giam người trái pháp luật là hành vi ngăn cản tước đoạt sự tự do hoạt động, tự do dịch chuyển thân thể của người khác trái với quy định của pháp luật về căn cứ thẩm quyền và thủ tục. Trong trường hợp này các đối tượng ép Toàn đến quán cà phê nhằm đòi tiền chứ không mang mục đích ngăn cản tự do chuyển dịch thân thể của Toàn.

Do các đối tượng có hành vi bạo lực, đấm đá, chửi bới, đe dọa T tức là “dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản”,  nên bị truy tố về tội cướp tài sản. Tuy nhiên, đây là tiền do chị Huyền Anh mang đến cũng là chi tiết đáng lưu ý.

Do đó, cân nhắc tội danh, cân nhắc trách nhiệm hình sự khi lượng hình và áp dụng quy định pháp luật về đồng phạm để cá thể hóa hình phạt là vấn đề đặt ra với các cơ quan tiến hành tố tụng để vụ án được giải quyết khách quan, toàn diện và đúng pháp luật.

Xin trao đổi cùng bạn đọc.

LÊ PHƯƠNG LINH (Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong, Hà Nội)