NXB Giáo dục Việt Nam: Gìn giữ tiếng Việt giữa lòng cộng đồng Việt kiều

Từ khi ra đời, NXBGDVN không chỉ dừng lại ở nhiệm vụ biên soạn và xuất bản sách giáo khoa trong nước, mà còn hướng sứ mệnh ra rộng hơn - mang tiếng Việt đến cộng đồng người Việt sinh sống ở khắp nơi trên thế giới. Trong xu thế người trẻ ít dùng tiếng mẹ đẻ hơn, tiếng Anh và ngôn ngữ bản địa chiếm ưu thế trong giao tiếp hàng ngày, việc duy trì tiếng Việt đã trở thành một “mặt trận” tinh thần quan trọng.

Lễ ra mắt cuốn sách song ngữ Bác Hồ ở Thái Lan tại Udon Thani (Thái Lan)

Trong các buổi tọa đàm, hội thảo hay buổi giới thiệu ấn phẩm ở nước ngoài, NXBGDVN đã chia sẻ nhiều câu chuyện thực tế của người Việt ở xa Tổ quốc - những em bé sinh ra và lớn lên tại xứ người nhưng mỗi lần dùng tiếng Việt đều là cách giữ mạch nguồn văn hóa, nối dài gốc rễ. Bên cạnh đó, việc xuất bản các sách tiếng Việt dành cho trẻ em, sách song ngữ, hoặc sách kỹ năng kết hợp 2 ngôn ngữ cũng là những nét mới được NXBGDVN ưu tiên triển khai.

Một trong những chiến lược then chốt là phối hợp với các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài, các hội người Việt và trường tiếng Việt để phân phối ấn phẩm. NXBGDVN lựa chọn những đầu sách nhẹ nhàng, dễ tiếp cận, phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi hoặc thanh thiếu niên Việt kiều, để vừa giúp các em ôn luyện tiếng Việt, vừa nuôi dưỡng tình yêu văn hóa dân tộc.

Bà Phùng Ngọc Hồng (thứ hai từ trái sang) – Phó Tổng Giám đốc NXBGDVN tại Lễ ra mắt chương trình truyền hình Tiếng Việt diệu kì

Bà Phùng Ngọc Hồng- Phó Tổng Giám đốc NXBGDVN chia sẻ: “Chúng tôi mong rằng mỗi quyển sách đến tay người Việt nơi xa sẽ là món quà nhỏ nhưng ấm áp - giúp họ cảm nhận tiếng mẹ đẻ như một hơi thở nội tại, không phải trách nhiệm gượng ép”. Quan điểm này được cụ thể hóa qua việc ban biên tập dành thời gian khảo sát thực tế nhu cầu tiếng Việt của từng địa phương Việt kiều - từ châu Âu, châu Á đến châu Mỹ - để chọn nội dung, cấp độ ngôn ngữ và bố cục phù hợp.

Song con đường ấy không hề dễ dàng. Một số khó khăn nổi bật là chi phí in ấn và vận chuyển ấn phẩm đến tận tay người Việt ở vùng sâu vùng xa, tính cạnh tranh với sách ngôn ngữ sở tại và nội dung đa dạng của thị trường quốc tế, cùng với xu hướng sử dụng mạng xã hội, ứng dụng giải trí khiến nhu cầu đọc sách tiếng Việt không mạnh như trước.

Ra mắt Tủ sách Tiếng Việt phục vụ cộng đồng ở tỉnh Udon Thani (Thái Lan) tháng 5 -2025

Tuy nhiên, NXBGDVN lại nhìn đây là cơ hội liên kết, sáng tạo hơn. Bên cạnh sách in, họ tích cực phát triển hình thức sách điện tử, sách nghe (audiobook) và ứng dụng học tiếng Việt online, để người Việt kiều có thể tiếp cận dễ dàng hơn, ngay cả khi họ không thể nhận được sách giấy. Những buổi giao lưu trực tuyến, cuộc thi viết, kể chuyện bằng tiếng Việt dành cho người Việt ở nước ngoài cũng dần trở thành hoạt động định kỳ để gắn kết và duy trì sử dụng tiếng Việt trong thực tế.

Sự nỗ lực ấy đã ghi nhận những tín hiệu đáng mừng: nhiều hội người Việt tại nước ngoài phản hồi rằng trẻ em bắt đầu tham gia các lớp tiếng Việt vào cuối tuần, gia đình xem sách tiếng Việt như kênh giao tiếp giữa các thế hệ. Người cao tuổi cũng dùng sách để dạy cháu em mình đọc viết tiếng Việt, xem đó như cách truyền lửa văn hóa.

Một buổi tập huấn bồi dưỡng, nâng cao năng lực dạy học tiếng Việt cho giáo viên do giảng viên của NXBGDVN thực hiện

Ngoài ra, NXBGDVN còn kết hợp tổ chức triển lãm sách, hội chợ sách quốc tế, gian hàng tiếng Việt tại nước ngoài để quảng bá ấn phẩm và kết nối bạn đọc mới. Những hoạt động đó không chỉ giúp sách đến gần bạn đọc hơn, mà còn tạo dấu ấn văn hóa của người Việt trong không gian đa ngôn ngữ quốc tế.

Tầm nhìn xa hơn của NXBGDVN là xây dựng “hệ sinh thái tiếng Việt quốc tế”: nơi người Việt ở bất cứ nơi đâu đều có thể truy cập tài liệu tiếng Việt phù hợp, giao tiếp, học hỏi và duy trì bản sắc. Với sự hỗ trợ từ công nghệ số, mạng Internet và tinh thần cộng đồng, tiếng Việt không chỉ tồn tại mà còn được sống mạnh mẽ hơn nơi xứ người.

Dẫu vẫn còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng bằng sự kiên trì, sáng tạo và trách nhiệm văn hóa, NXBGDVN đang ngày càng tiến gần hơn đến mục tiêu giữ cho tiếng mẹ đẻ vang vọng trong từng mái ấm người Việt ở nước ngoài - để dù đi xa đến đâu, trái tim vẫn nhớ một âm vang thân thuộc: Tiếng Việt./.

Mai Anh