Vướng mắc trong thủ tục tố tụng hình sự về xác định tuổi bị cáo

Trước khi BLTTHS năm 2015 ra đời, việc tính tuổi theo hướng có lợi cho bị cáo được thực hiện theo Thông tư liên tịch số 01/2011/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP-BLĐTBXH ngày 12/7/2011.

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 dành riêng Chương XXVIII thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi. Tại Điều 417 BLTTHS quy định về việc xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi như sau:

1. Việc xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện theo quy định của pháp luật.

2. Trường hợp đã áp dụng các biện pháp hợp pháp mà vẫn không xác định được chính xác thì ngày, tháng, năm sinh của họ được xác định:

a) Trường hợp xác định được tháng nhưng không xác định được ngày thì lấy ngày cuối cùng của tháng đó làm ngày sinh.

b) Trường hợp xác định được quý nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong quý đó làm ngày, tháng sinh.

c) Trường hợp xác định được nửa của năm nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong nửa năm đó làm ngày, tháng sinh.

d) Trường hợp xác định được năm nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong năm đó làm ngày, tháng sinh.

3. Trường hợp không xác định được năm sinh thì phải tiến hành giám định để xác định tuổi.

Tuy nhiên trong bài này, tác giả muốn đề cập đến trường hợp biết rõ giờ, ngày, tháng nhưng để xác định bị cáo có thuộc trường hợp dưới 18 tuổi hay không vẫn còn vướng mắc.

Nội dung vụ án như sau: Hoàng Văn H sinh vào hồi 7 giờ 00 ngày 01/8/2000 là sinh viên năm thứ nhất Đại học V. Trưa ngày 01/8/2018, H tổ chức sinh nhật tại nhà hàng bia hơi N, có mới một số bạn bè đến dự. Do đã uống khá nhiều bia, rượu nên hồi 13 giờ 30, sau khi thanh toán tiền, H bảo bạn bè đi học trước, H định lấy xe về nhà và xin nghỉ học buổi chiều. Tuy nhiên, khi lấy xe H thấy xe máy H bị đổ do Đỗ Văn M vừa dựng xe sát xe H làm cả hai xe đổ nên H đã quát mắng M, hai bên to tiếng, M thấy H có vẻ say và hung hăng nên bỏ chạy, H cầm theo hòn gạch (vừa nhặt được) đuổi theo M, H ném cục gạch vào lưng khiến M ngã xuống nền gạch lát vỉa hè, H đổi kịp M định đánh tiếp nhưng mọi người xung quanh đã can ngăn và đưa M đi bệnh viện, M bị gãy 1 xương sườn và tổn thương phổi, kết quả giám định tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể là 18%.

Hoàng Văn H bị truy tố về tội “Cố ý gây thương tích” theo khoản 2 Điều 134 Bộ luật hình sự. Tuy nhiên quá trình nghiên cứu, giải quyết có hai quan điểm như sau:

Quan điểm 1: Cần phải tính tuổi H là người trên 18 tuổi vì H sinh 7 giờ ngày 1/8/2000, đến 7 giờ 1/8/2018 H đã tròn 18 tuổi. H phạm tội trong khoảng thời gian từ 13 giờ 30 trở đi khi đó H đã bước sang tuổi  18 được khoảng 6 đến 7 giờ đồng hồ. Do đó cần truy tố, xét xử theo mức hình phạt quy định tại khoản 2 Điều 134 BLHS dành cho người trên 18 tuổi.

Quan điểm 2: Pháp luật không quy định giờ mà chỉ quy định ngày tuổi, H phạm tội vào hồi 13 giờ 30 của ngày 1/8/2018- trong ngày sinh nhật 18 tuổi, nghĩa là vẫn còn 10 giờ đồng hồ nữa mới  bước sang ngày 2/8/2018. Do pháp luật không quy định về tính tuổi theo giờ nên không có căn cứ để xác định H đã trên 18 tuổi. Mặt khác, theo hướng có lợi cho bị cáo nên truy tố và xét xử H theo thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi.

Các quan điểm nêu trên đều có những căn cứ và đều dùng lý lẽ để bảo vệ ý kiến của mình.

Kiến nghị:

Do tố tụng dành cho người chưa đủ 18 tuổi và khoảng cách mức hình phạt giữa xử lý hình sự đối với người chưa đủ 18 tuổi và người trên 18 tuổi là khá lớn nên việc xác định để xử lý đúng là điều rất quan trọng.

Do đó, chúng tôi đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền nên có Thông tư liên tịch hướng dẫn cụ thể về tuổi của bị cáo thay thế Thông tư liên tịch số 01/2011/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP-BLĐTBXH ngày 12/7/2011.

Đồng thời cũng mong nhận được sự trao đổi, chia sẻ của các đồng nghiệp và các bạn.

(Ảnh chỉ mang tính chất minh họa)

XUÂN BÁCH