Bài học về kiểm soát quyền lực qua những vi phạm của Ban cán sự đảng UBND Thành phố Hà Nội

Kiểm tra dấu hiệu vi phạm phát hiện và xử lý kịp thời nhiều vi phạm nghiêm trọng

Trước những vụ việc vi phạm nghiêm trọng gây bức xúc của dư luận xã hội, UBKT Trung ương đã quyết định kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban cán sự đảng UBND thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2016 - 2021 về trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo của BCSĐ trong việc để xảy ra một số vụ án hình sự trên địa bàn: Vụ án vi phạm quy chế về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hà Nội (Vụ án CDC); Vụ án vi phạm các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng tại Sở Kế hoạch và Đầu tư (Sở KH&ĐT) Thành phố Hà Nội (Vụ án số hóa); Vụ án vi phạm về quản lý gây thất thoát, lãng phí tại UBND thành phố Hà Nội và các đơn vị có liên quan thời gian qua đã gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng, làm ảnh hưởng tới tình hình an ninh chính trị, làm nhiều cán bộ, đảng viên bị khởi tố. Sau khi xem xét báo cáo kết quả thẩm tra, xác minh,  UBKT Trung ương nhận thấy BCSĐ UBND Thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2016-2021 và tổ chức, cá nhân có những vi phạm, khuyết điểm sau:

1. Đối với BCSĐ UBND Thành phố Hà Nội

Vi phạm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng khi: Chậm ban hành Quy chế làm việc, sau hơn 1 năm đến ngày 8-12-2017 mới Ban hành Quy chế làm việc thay thế Quy chế làm việc được ban hành năm 2012. Quy chế làm việc mới có nội dung: “Bí thư BCSĐ có trách nhiệm lãnh đạo Ban cán sự chỉ đạo tổ chức quán triệt và thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và công tác tổ chức cán bộ” không đúng quy định của Đảng về trách nhiệm, quyền hạn của người đứng đầu dẫn đến ông Nguyễn Đức Chung, nguyên Uỷ viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Bí thư BCSĐ, Chủ tịch UBND Thành phố, đã lạm quyền, lộng hành, can thiệp trái pháp luật vào vụ đấu thầu trong Vụ án số hóa; chỉ đạo mua chế phẩm Redoxy- 3C qua Công ty người thân, người nhà để giúp Công ty hưởng lợi trái quy định. Thiếu trách nhiệm trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện Quy chế làm việc, Nghị quyết của Thành ủy và chỉ đạo của Ban Thường vụ, Thường trực Thành ủy, để UBND Thành phố tự ý báo cáo Thường trực HĐND Thành phố nhiều nội dung khi chưa báo cáo BCSĐ. Không ban hành văn bản kết luận cuộc họp để lãnh đạo, chỉ đạo nhiều nội dung liên quan đến 3 vụ án.

BCSĐ đã thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, để UBND Thành phố vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng ngân sách, tài chính, tài sản khi: Không ban hành quy định về tiêu chuẩn, định mức sử dụng máy móc, thiết bị chuyên dụng thuộc lĩnh vực y tế làm cơ sở để tổ chức thực hiện các gói thầu; không báo cáo BCSĐ khi ban hành Quyết định số 3598/QĐ-UBND, ngày 17-7-2018 phê duyệt quy trình, định mức công tác xử lý, duy trì chất lượng nước hồ bằng chế phẩm Redoxy- 3C làm cơ sở để chấp nhận phương án lựa chọn nhà thầu, tổ chức thực hiện; UBND Thành phố và các đơn vị cấp dưới có liên quan tổ chức thực hiện các gói thầu có nhiều vi phạm, khuyết điểm. Những vi phạm, khuyết điểm của BCSĐ gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thiệt hại gần 71,9 tỷ đồng ngân sách Nhà nước; nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước, trong đó 12 cán bộ bị xử lý hình sự, 8 cán bộ, đảng viên bị xử lý kỷ luật đảng, kỷ luật chính quyền; ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức đảng, chính quyền thành phố; gây dư luận xấu, đến mức phải xem xét thi hành kỷ luật.

Ngày 17-8-2021, Ban Bí thư đã quyết định thi hành kỷ luật Ban Cán sự đảng UBND TP Hà Nội nhiệm kỳ 2016-2021 bằng hình thức Cảnh cáo.

 2. Đối với các cá nhân

 Ông Nguyễn Đức Chung, nguyên Uỷ viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Bí thư BCSĐ, Chủ tịch UBND Thành phố (đã bị khai trừ ra khỏi Đảng theo đề nghị của UBKT Trung ương vào ngày 17-12-2020). Với cương vị Bí thư BCSĐ, Chủ tịch UBND Thành phố (giai đoạn 2016 - 11/2020), ông Nguyễn Đức Chung chịu trách nhiệm chính, trách nhiệm người đứng đầu về những vi phạm, khuyết điểm của BCSĐ; đồng thời chịu trách nhiệm trực tiếp trong các vụ án:

Đối với vụ án CDC Hà Nội: Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ; không đưa ra họp, bàn trong tập thể BCSĐ, dẫn đến BCSĐ không có văn bản lãnh đạo, chỉ đạo UBND Thành phố trong việc tổ chức, triển khai thực hiện chỉ đạo của Ban Thường vụ Thành ủy tại Công văn số 1344-CV/TU, ngày 30/01/2020. Trực tiếp ký Văn bản số 404/UBND-KT, ngày 07/02/2020 báo cáo, xin ý kiến Thường trực HĐND Thành phố về việc mua sắm máy móc, trang thiết bị đáp ứng nhu cầu phòng, chống dịch nhưng không báo cáo BCSĐ kể cả trước và sau khi ký văn bản. Buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, để UBND Thành phố, các sở, ngành và một số đơn vị liên quan có nhiều vi phạm, khuyết điểm trong quá trình thực hiện gói thầu số 15, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước số tiền lớn; 06 cán bộ CDC Hà Nội đã bị Tòa án nhân dân Thành phố tuyên phạt từ 36 tháng tù treo đến 10 năm tù giam; 5 cán bộ bị xử lý kỷ luật đảng, kỷ luật hành chính.

Đối với vụ án số hoá: Không đưa ra họp, bàn trong tập thể BCSĐ để lãnh đạo, chỉ đạo việc triển khai thực hiện, dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hơn 26,5 tỷ đồng và 04 cán bộ bị khởi tố, bắt tạm giam, trong đó 03 đảng viên bị khai trừ ra khỏi Đảng. Trực tiếp yêu cầu ông Nguyễn Văn Tứ, Giám đốc Sở KH&ĐT dừng thầu, hủy thầu gói thầu số hóa (ngày 16/5/2016) không có căn cứ theo quy định trong khi gói thầu đã được tổ chức mời thầu theo kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, các nhà thầu tham gia đủ điều kiện dự thầu, không phát hiện hành vi vi phạm trong đấu thầu… Can thiệp trái pháp luật vào công tác đấu thầu khi chỉ đạo Sở KHĐT cho Công ty Nhật Cường làm thí điểm công tác số hóa; sau đó Sở KH&ĐT đã sửa hồ sơ mời thầu theo đề xuất của Công ty Nhật Cường nhằm tạo lợi thế cho liên doanh Công ty Nhật Cường - Đông Kinh trúng thầu.

Đối với vụ án Redoxy-3C: Kết luận một số nội dung giao Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội (gọi tắt là Công ty Thoát nước) chủ trì xử lý ô nhiễm môi trường nước các hồ trên địa bàn Thành phố (bao gồm cả 7 hồ ngoại thành thuộc phân cấp quản lý của các huyện, thị xã) tại Văn bản số 308/TB-UBND, ngày 22/8/2016 là sai về phân cấp quản lý nhà nước trong lĩnh vực quản lý thoát nước đô thị và xử lý nước thải. Trong quy định, quy chế không quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Tập thể lãnh đạo UBND Thành phố nhưng vẫn lấy danh nghĩa tập thể lãnh đạo UBND Thành phố để họp, ban hành thông báo đồng ý về chủ trương đấu thầu, đặt hàng cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn Thành phố. Chỉ đạo ông Võ Tiến Hùng, Tổng Giám đốc Công ty Thoát nước mua chế phẩm Redoxy-3C qua Công ty Arktic mà không tiến hành đàm phán, mua trực tiếp của hãng sản xuất để giúp cho Công ty Arktic được hưởng lợi trái quy định số tiền 39,9 tỷ đồng (Công ty Arktic của người thân, người nhà ông Nguyễn Đức Chung). Ông Nguyễn Đức Chung đã vi phạm rất nghiêm trọng các quy định của Đảng và Nhà nước gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thất thoát ngân sách Nhà nước, nhiều cán bộ, đảng viên vi phạm, ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức đảng, chính quyền Thành phố, gây dư luận xấu. Hiện nay, các cơ quan bảo vệ pháp luật đang điều tra, xem xét, xử lý các vi phạm pháp luật của ông Nguyễn Đức Chung.

Căn cứ vào mức độ vi phạm của các cá nhân khác trong BCSĐ UBND Thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2016-2021, UBKT Trung ương quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo đối với các ông : Nguyễn Thế Hùng, nguyên Thành ủy viên, nguyên Ủy viên BCSĐ, nguyên Phó Chủ tịch UBND Thành phố; Nguyễn An Huy, Thành ủy viên nhiệm kỳ 2015 - 2020, Chánh Thanh tra thành phố Hà Nội; khiển trách đối với các ông: Nguyễn Doãn Toản, Ủy viên BTV, Trưởng Ban Dân vận Thành ủy, nguyên Ủy viên BCSĐ, nguyên Phó Chủ tịch UBND Thành phố; Nguyễn Mạnh Quyền, Thành ủy viên, Ủy viên BCSĐ, Phó Chủ tịch UBND Thành phố, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Giám đốc Sở KH&ĐT; Hà Minh Hải, Thành ủy viên, Ủy viên BCSĐ, Phó Chủ tịch UBND Thành phố, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Giám đốc Sở Tài chính.

Riêng đối với cá nhân ông Nguyễn Văn Tứ - nguyên Giám đốc Sở Kế hoạch &Đầu tư TP Hà Nội, ngày 17-8-2021, Ban Bí thư đã thi hành kỷ luật bằng hình thức khai trừ ra khỏi Đảng.

Bài học về kiểm soát quyền lực đối với những người đứng đầu

Qua việc kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với BCSĐ UBND thành phố Hà Nội và việc xem xét thi hành kỷ luật đối với tổ chức đảng và đảng viên trong BSCĐ UBND Thành phố Hà Nội cho thấy các khuyết điểm, vi phạm đều có sự liên quan đến ông Nguyễn Đức Chung, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội. Ông Chung chịu trách nhiệm chính và trách nhiệm người đứng đầu về những vi phạm, khuyết điểm của Ban cán sự Đảng UBND Thành phố. Với vai trò là người đứng đầu chính quyền thành phố, ông Chung đã có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn, can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu gói thầu số hoá hồ sơ đăng ký doanh nghiệp năm 2016 tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hà Nội. Ông Nguyễn Đức Chung đã yêu cầu Sở KH&ĐT cho Công ty Nhật Cường thực hiện thí điểm số hóa với động cơ cá nhân. Trực tiếp để cho người nhà mình làm sân sau cho người nhà làm hoạt động kinh tế, thu lợi bất chính. Cương vị người đứng đầu, có quyền phủ quyết các hoạt động của UBND Thành phố, thời điểm đó, ông Nguyễn Văn Tứ là Giám đốc Sở KH&ĐT Hà Nội, nhận sự chỉ đạo của ông Chung, làm trái quy định về đấu thầu; nhận tiền biếu của nhà thầu; thiếu kiểm tra, giám sát, để các nhà thầu liên quan vi phạm Luật Đấu thầu.

Ông Nguyễn Đức Chung được xác định liên quan ít nhất 3 vụ án.  Kết luận của UBKT Trung ương và Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho thấy, với trách nhiệm là người đứng đầu chính quyền thành phố, ông Nguyễn Đức Chung đã đưa ra những chỉ đạo miệng mang tính cá nhân, không dựa trên lợi ích của tập thể, bỏ qua những quy định, nguyên tắc trong lãnh đạo, chỉ đạo dẫn đến lạm quyền, lộng quyền. Các tổ chức đảng dù có thể biết người đứng đầu làm sai, làm trái quy định nhưng vẫn giữ thái độ im lặng, thỏa hiệp. Cấp dưới biết cấp trên làm sai cũng hùa theo dẫn đến vi phạm kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật nhà nước, gây ảnh hưởng xấu đến tổ chức, gây thiệt hại, thất thoát tài sản nhà nước. 

Đảng ta là đảng cầm quyền, hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Do vậy, việc kỷ luật cảnh cáo BCSĐ UBND Thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2016-2021 khi để người đứng đầu UBND và cán bộ một số sở ngành ở Hà Nội vi phạm đến mức bị khởi tố là nghiêm minh và kịp thời, đúng quy định của Đảng. Khi tổ chức để một số cá nhân có vi phạm, khuyết điểm thì tập thể lãnh đạo của tổ chức đó phải chịu trách nhiệm ở mức độ khác nhau, trong trường hợp này ngoài các vi phạm của ông Chung thì Ban Cán sự UBND Thành phố Hà Nội cũng có nhiều vi phạm, khuyết điểm trong xây dựng thực hiện quy chế làm việc theo chức năng nhiệm vụ.

Ở nước ta hiện nay có nhiều thiết chế về kiểm soát quyền lực như các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán…Tuy nhiên, những vụ án xảy ra gần đây cho thấy các thiết chế về kiểm soát quyền lực, có nơi, có lúc còn bộc lộ những hạn chế, yếu kém. Trong đó nguyên nhân chủ quan từ cán bộ, đảng viên do không nắm chắc được nhiệm vụ, quyền hạn, thậm chí đã lợi dụng kẽ hở của luật pháp, kẽ hở trong quy định của Đảng để mưu cầu lợi ích cá nhân. Vì thế, vấn đề kiểm soát quyền lực nói chung, kiểm soát quyền lực của cán bộ công chức nói riêng phải được siết lại một cách chặt chẽ. Tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên. Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, quy chế làm việc của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị; thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức, chức trách nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp, trước hết là người đứng đầu phải gương mẫu thực hiện để các thành viên trong tổ chức và cấp dưới noi theo. Cán bộ, đảng viên, thành viên của tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị cần khắc phục sự nể nang, né tránh, ngại va chạm, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh, không thẳng thắn đấu tranh phê bình, góp ý chân thành với đồng chí mình, nhất là với người đứng đầu về các hành vi, việc làm sai trái với quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước./.

Theo ubkttw.vn

PHƯƠNG THÚY - MINH THỤC