Quy định tại khoản 6 Điều 134 BLHS không phải là một cấu thành tội phạm độc lập

Tại khoản 6 Điều 134 BLHS quy định “Người nào chuẩn bị vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm hoặc thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm”. Theo hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao, thì: “Quy định này không bắt buộc người phạm tội phải hoàn thành hành vi khách quan là gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và cũng không bắt buộc phải có hậu quả xảy ra…”[1] Do đó, chỉ cần “có sự bàn bạc thống nhất, câu kết chặt chẽ và đã hoàn thành việc chuẩn bị các loại hung khí nguy hiểm nhằm mục đích tấn công gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác  là có đủ dấu hiệu về mặt khác quan theo quy định tại khoản 1 Điều 134 BLHS” [2]. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng pháp luật vẫn còn có quan điểm khác nhau:

- Quan điểm thứ nhất, cho rằng người chuẩn bị vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm hoặc thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác chỉ bị coi là phạm tội theo quy định tại khoản 6 Điều 134 BLHS khi xác định dược người bị hại cụ thể;

- Quan điểm thứ hai, cho rằng mặc dù không xác định được người bị hại thì người chuẩn bị vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm hoặc thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác vẫn bị coi là phạm tội theo quy định tại khoản 6 Điều 134 BLHS;

 - Quan điểm thứ ba, cho rằng khi không xác định được người bị hại thì người chuẩn bị vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm hoặc thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác bị coi là phạm tội gây rối trật tự công cộng theo quy định tại khoản 1 Điều 318 BLHS.

Qua trao đổi với một số bạn đồng nghiệp ở một số Tòa án, thấy nguyên nhân của nhận thức khác nhau về quy định tại khoản 6 Điều 134 BLHS xuất phát từ quan điểm cho rằng quy định tại khoản này là một cấu thành tội phạm độc lập. Bởi lẽ, về kỹ thuật lập pháp tại khoản 6 Điều 134 BLHS không giống quy định tại một số điều luật khác là “Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt…” mà liệt kê một số loại hung khí hoặc hành vi (thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm). Theo chúng tôi, thì quy định tại khoản 6 Điều 134 BLHS không phải là một cấu thành tội phạm độc lập mà là quy định về trách nhiệm hình sự của người chuẩn bị phạm tội cố ý gây thương tích hoặc cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Bởi lẽ:

- Thứ nhất, theo quy định tại khoản 2 Điều 14 BLHS thì người từ đủ 16 tuổi trở lên chuẩn bị phạm 25 tội, trong đó có tội cố ý gây thương tích hoặc cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác phải chịu trách nhiệm hình sự. Theo đó, tại các điều luật cụ thể ở Phần các tội phạm (trong đó có Điều 134) BLHS quy định phạm vi chịu trách nhiệm và hình thức trách nhiệm hình sự đối với hành vi chuẩn bị từng tội phạm cụ thể.

- Thứ hai, về kỹ thuật lập pháp thì ở các điều luật khác (không phải Điều 134) của BLHS không giới hạn phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của hành vi chuẩn bị phạm tội tương ứng. Do vậy, với quy định “Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt…”, thì mọi hành vi tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm để phạm một tội (tương ứng) đều phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi chuẩn bị phạm tội (tương ứng đó). Ví dụ: Mọi hành vi tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm để phạm Tội gián điệp đều phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi chuẩn bị phạm tội theo quy định tại khoản 3 Điều 110 BLHS.

 Còn tại khoản 6 Điều 134 BLHS chỉ giới hạn phạm vi trách nhiệm hình sự của hành vi chuẩn bị phạm Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là chuẩn bị một trong các loại hung khí (vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm) hoặc hành vi (thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm) để gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Do vậy, người chuẩn bị một trong các loại hung khí (vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm) hoặc hành vi (thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm) để gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 6 Điều 134 BLHS khi xác định được người bị hại cụ thể. Người bị hại ở đây là cá nhân trực tiếp bị đe dọa gây ra thiệt hại về sức khỏe[3]. 

Trường hợp không xác định được người bị hại thì người chuẩn bị vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm, a-xít nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm hoặc thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm chỉ bị coi là phạm tội gây rối trật tự công cộng theo quy định tại khoản 1 Điều 318 BLHS khi thuộc một trong những trường hợp: Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này; Đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

TS. NGUYỄN MAI BỘ (Nguyên Phó Chánh án Tòa án quân sự trung ương) & VŨ THỊ HÀ (TAND TP. Hải Dương)