Những sửa đổi bổ sung quan trong trong Bộ luật Hình sự năm 2015

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi trình bày một số sửa đổi bổ sung quan trọng trong BLHS năm 2015 mà bạn đọc đọc quan tâm.

1.Về sửa đổi

BLHS năm 1999 quy định 22 tội phạm có hình phạt tử hình. Tuy nhiên căn cứ tình hình xã hội Việt Nam đương thời và nhiều năm sau, chính sách hình sự của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thay đổi. BLHS năm 2015 giảm tội phạm có hình phạt từ hình còn 18 tội phạm (giảm 04 tội phạm có hình phạt tử hình).

Tội phạm có hình phạt tử hình được quy định tại các điều luật của BLHS năm 2015 là các điều 108, 109, 110, 112, 113, 114, 123, 142, 194, 248, 250, 251, 299, 353, 354, 421, 422 và 423. Các tội phạm có hình phạt tử hình thuộc các nhóm tội phạm sau đây:

a.Các tội xâm phạm an ninh quốc gia có 06 tội là:
-Tội phản bội tổ quốc (Điều 108)
-Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109)
-Tội gián điệp (Điều 110)
-Tội bạo loạn (Điều 112)
-Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân (Điều 113)
-Tội phá hoại cơ sở vật chất kĩ thuật của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114)

b.Các tội xâm phạm tính mạng sức khỏe nhân phẩm danh dự của con người có 02 tội là:
-Tội giết người (Điều 123)
-Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142)

c.Các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế có 01 tội là:
-Tội sản xuất buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh thuốc phòng bệnh (Điều 194)

d.Các tội phạm về ma túy. Có 03 tội là:
-Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248)
-Tội vẫn chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250)
-Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251)

e.Các tội phạm khác xâm phạm an toàn công cộng. Có 01 tội là:
-Tội khủng bố (Điều 299)

f.Các tội về tham nhũng. Có 02 tội là:
-Tội tham ô tài sản (Điều 353)
-Tội nhận hối lộ (Điều 354)

g.Các tội phá hoại hòa bình, chống lại loài người và tội phạm chiến tranh. Có 03 tội là:
-Tội phá hoại hòa bình gây chiến tranh xâm lược (Điều 421)
-Tội chống loài người (Điều 422)
-Tội phạm chiến tranh (Điều 423)

2.Về bổ sung (quy định thêm)

2.1.Quy định mới thứ nhất: Đối tượng phải chịu trách nhiệm hình sự là “pháp nhân thương mại phạm tội”.

BLHS năm 1999 chỉ quy định một đối tượng phải chịu trách nhiệm hình sự, đó là cá nhân. Cụ thể là chỉ người nào phạm tội đã được bộ luật hình quy định thì mới phải chịu trách nhiệm hình sự. Do tình hình kinh tế xã hội phát triển mạnh, để phòng ngừa pháp nhân thương mại phạm tội, BLHS năm 2015 quy định thêm pháp nhân thương mại tội phải chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm một tội đã được quy định tại Điều 76 BLHS năm 2015. Theo chúng tôi “Pháp nhân thương mại” được hiểu theo quy định của pháp luật luật dân sự. Cụ thể là tại khoản 01 điều 75 BLDS năm 2015 quy định: “Pháp nhân thương mại là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên”. Khoản 2 Điều 75 BLDS năm 2015 quy định “Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác”.

Điều 76 BLHS năm 2015 quy định phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại phạm tội là phạm vào một trong các tội quy định tại các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 200, 203, 210, 211, 213, 216, 217, 225, 226, 227, 232, 234, 235, 237, 238, 239, 242, 243, 244, 245, 246, 300 và 324 của BLHS năm 2015.

2.2.Quy định mới thứ 2: BLHS năm 2015 quy định thêm 34 tội phạm, bao gồm:

-Tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm (Điều 147)
-Tội mua bán chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người (Điều 154)
-Tội xâm phạm quyền tự do ngôn luận tự do báo chí tiếp cận thông tin quyền biểu tình của công dân (Điều 167)
-Tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại (Điều 187)
-Tội làm giả tài liệu trong hồ sơ chào bán, niêm yết chứng khoán (Điều 212)
-Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm (Điều 213)
-Tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp (Điều 214)
-Tội gian lận bảo hiểm y tế (Điều 215)
-Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội bảo hiểm y tế bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động (Điều 216)
-Tội vi phạm quy định về cạnh tranh (Điều 217)
-Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp (Điều 217a)
-Tội vi phạm quy định về hoạt động ban đầu giá tài sản (Điều 218)
-Tội vi phạm về quản lý sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí (Điều 219)
-Tội vi phạm quy định về chức quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hiệu quả nghiêm trọng (Điều 220)
-Tội vi phạm về kế toán và hiệu quả nghiêm trọng (Điều 221)
-Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 222)
-Tội thông đồng bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 223)
-Tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 224)
-Tội vi phạm quy định về bồi thường hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất (Điều 230)
-Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã (Điều 234)
-Tội vi phạm quy định về bảo vệ an toàn công trình thuỷ lợi, đê điều và phòng chống thiên tai, vi phạm quy định về bảo vệ bờ, bãi sông (Điều 238)
-Tội sản xuất mua bán trao đổi hoặc cho tặng công cụ, thiết bị, phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật (Điều 285)
-Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng (Điều 291)
-Tội sử dụng trái phép tình số vô tuyến điện dành riêng cho mục đích cấp cứu, an toàn, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, quốc phòng, an ninh (Điều 293)
-Tội cố ý gây nhiễu có hại (Điều 294)
-Tội cưỡng bức lao động (Điều 297)
-Tội bắt bắt cóc con tin (Điều 301)
-Tội cướp biển (Điều 302)
-Tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật (Điều 336)
-Tội tổ chức môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam cho phép (Điều 348)
-Tội vi phạm quy định về giám sát (Điều 388)
-Tội gây rối trật tự phiên tòa, phiên họp (Điều 391)
-Tội ra mệnh lệnh trái pháp luật (Điều 393)
-Tội chiếm đoạt hủy hoại di vật của tu sĩ (Điều 418)

Tính ra BLHS năm 2015 quy định 314 tội phạm, nhiều hơn BLHS năm 1999 là 42 tội phạm (BLHS năm 1999 quy định 272 tội phạm).

ĐỖ VĂN CHỈNH