Phấn đấu xây dựng Tòa án trở thành “Thành trì bảo vệ công lý” đáp ứng yêu cầu của Đảng, Nhà nước và mong đợi của Nhân dân

Tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2021, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ chính trị, Thủ tướng Chính phủ có bài phát biểu quan trọng. Thủ tướng khẳng định: Toà án các cấp đã có những bước phát triển mới, đạt được những thành tích quan trọng trong thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp và trên các mặt công tác, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Thành tựu  kinh tế, xã hội

Sau khi chia sẻ về bối cảnh năm 2010, thiên tai phức tạp và dịch bệnh Covid-19, Thủ tướng nhận định: Trong nhiệm kỳ này, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, thách thức nhưng chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng và toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực, nổi bật là:

Kinh tế vĩ mô ổn định, tăng trưởng được duy trì; sức cạnh tranh, tiềm lực và quy mô của nền kinh tế được nâng lên, lạm phát luôn được kiểm soát ở mức thấp. Trong khi dịch Covid-19 khiến cho nền kinh tế toàn cầu suy giảm, tăng trưởng âm, thì Việt Nam vẫn là một điểm sáng, là một trong số ít nước trên thế giới đạt được mức tăng trưởng kinh tế dương trong năm 2020 (ước đạt 2,5-3%). Quy mô GDP tăng khoảng 1,4 lần so với năm 2015; GDP bình quân đầu người năm 2020 đạt khoảng 2.750 USD. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu tăng nhanh, đạt khoảng 535 tỷ USD; xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước tăng trưởng tích cực, chiếm tỷ trọng 34,5%. Năm 2020, xuất siêu trên 20 tỷ USD, là mức cao nhất từ trước tới nay. Dự trữ ngoại hối đạt mức kỷ lục. Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là một nền kinh tế năng động, tăng trưởng nhanh tại châu Á với GDP tăng trung bình 6,3% trong 10 năm qua.

Các lĩnh vực văn hóa, xã hội tiếp tục có nhiều tiến bộ và đạt nhiều kết quả quan trọng. Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Các lĩnh vực y tế, giáo dục tiếp tục phát triển. An ninh chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh không ngừng được củng cố; quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và hiệu quả; tiềm lực, vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao.

"Những thành tựu này có được là do sự nỗ lực, chung sức, chung lòng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị, trong đó sự có đóng góp quan trọng của Tòa án" - Thủ tướng khẳng định.

Những thành tích quan trọng trong cải cách tư pháp

Thủ  tướng đánh giá, trong nhiệm kỳ này, nhất là trong năm 2020, thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước về cải cách tư pháp, Toà án các cấp đã chủ động, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành; đề ra nhiều chủ trương với những giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử; đã có những bước phát triển mới, đạt được những thành tích quan trọng trong thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp và trên các mặt công tác, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Nổi bật là:

Thứ nhất, đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ xét xử, thực hiện quyền tư pháp, bảo vệ công lý, quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Số lượng các vi phạm, tội phạm, tranh chấp, khiếu kiện ngày càng tăng tỷ lệ thuận với quy mô dân số và nền kinh tế, đặc biệt, số lượng các vụ việc phải thụ lý, giải quyết tăng mạnh (mỗi năm tăng trung bình khoảng 10%) song Tòa án các cấp đã triển khai đồng bộ các giải pháp, tập trung mọi nguồn lực để cố gắng giải quyết, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao với kết quả là trong nhiệm kỳ 2016-2020 tỷ lệ giải quyết án đạt cao (trên 97%) vượt chỉ tiêu Quốc hội giao, (so với nhiệm kỳ trước, số vụ việc đã thụ lý tăng 35%, đã giải quyết tăng 33%). Chất lượng giải quyết, xét xử tiếp tục được bảo đảm, có nhiều tiến bộ và không ngừng được nâng lên. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa liên tục giảm dần qua các năm và hàng năm đều đạt và vượt chỉ tiêu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Thứ hai, tổ chức xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án tham nhũng lớn; tham gia tích cực, có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng được Đảng, Nhà nước và Nhân dân đánh giá cao

Công tác xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế đã được chỉ đạo quyết liệt, bài bản, đạt nhiều kết quả quan trọng tạo hiệu ứng tích cực, lan toả mạnh mẽ trong toàn xã hội và được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao, được quốc tế ghi nhận. Đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng, đẩy nhanh tiến độ, kịp thời đưa ra xét xử nghiêm minh các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ; tuyên hình phạt nghiêm khắc với đối tượng chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của Nhà nước với phương châm "Nói đi đôi với làm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ"; chú trọng áp dụng các biện pháp nhằm thu hồi tài sản tham nhũng trong giai đoạn xét xử, thi hành án, khẳng định quyết tâm chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta.

Thứ ba, tích cực tham gia xây dựng thể chế; có nhiều đổi mới, đạt kết quả nổi bật trong công tác xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật

Toà án nhân dân tối cao có những sáng kiến hay, tham gia tích cực, đóng góp quan trọng vào nhiệm vụ hoàn thiện thể chế, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, nhất là các văn bản liên quan đến hoạt động xét xử, lĩnh vực tư pháp phù hợp Chiến lược cải cách tư pháp, Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật tiếp tục được tăng cường, có nhiều đổi mới cả về hình thức, nội dung và cách làm, đạt nhiều kết quả tích cực. Các văn bản quy phạm của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao, Chánh án Toà án nhân dân tối cao và các văn bản giải đáp hướng dẫn nghiệp vụ xét xử... được ban hành với số lượng ngày càng nhiều, chất lượng ngày càng cao, đã kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn xét xử. Công tác phát triển án lệ đã tạo được dấu ấn và là điểm sáng trong tiến trình cải cách tư pháp, đã giải quyết nhiều vấn đề pháp lý phức tạp trong thực tiễn xét xử, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật, góp phần hình thành chuẩn mực pháp lý cho giao dịch dân sự, kinh tế phát triển.

Thứ tư, tổ chức bộ máy tiếp tục được hoàn thiện tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ từng bước trưởng thành, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Tổ chức bộ máy của hệ thống Tòa án được cơ cấu theo bốn cấp hoạt động ngày càng ngày tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả. Chế độ, chính sách đối với công chức, viên chức và người lao động được thực hiện kịp thời, đúng pháp luật. Việc thành lập Học viện Tòa án thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, mở ra triển vọng đào tạo chuyên sâu nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của xã hội đối với công tác xét xử.

Các đồng chí đã triển khai nhiều giải pháp để tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong thực thi công vụ cho đội ngũ cán bộ, thẩm phán. Hoạt động giám sát đối với Thẩm phán được tăng cường. Công tác thanh tra, kiểm tra luôn được tiến hành thường xuyên với hình thức, nội dung đa dạng.

Thứ năm, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; công khai, minh bạch hoạt động; phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân.

Các Toà án đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động và đã đạt được những kết quả nổi bật. Nhiều phần mềm ứng dụng quan trọng hỗ trợ hoạt động tư pháp, hành chính tư pháp đang được áp dụng hiệu quả tại Tòa án. Đặc biệt, để bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân, Tòa án nhân dân tối cao đã tiến hành công khai các bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử. Đây là một trong những cơ chế hữu hiệu để người dân kiểm tra, giám sát hoạt động của Tòa án; đồng thời đặt ra yêu cầu với mỗi Thẩm phán phải luôn với tinh thần tự đào tạo để nâng cao năng lực, trình độ, bản lĩnh, kỹ năng xây dựng bản án.

Thứ sáu, cơ sở vật chất được tăng cường, củng cố và từng bước được hiện đại hóa theo yêu cầu Nghị quyết của Quốc hội

Được sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ và sự nỗ lực, quyết tâm của các cơ quan hữu quan, chế độ chính sách, trang thiết bị, phương tiện làm việc của các Tòa án đã được tăng cường một bước, đáp ứng từng bước yêu cầu, nhiệm vụ chuyên môn và yêu cầu cải cách tư pháp. Việc xây dựng trụ sở cho Tòa án cấp huyện chưa có trụ sở theo Nghị quyết của Quốc hội đã hoàn thành. Thể hiện sự chăm lo, quan tâm lớn của Đảng và Nhà nước đối với hệ thống Tòa án trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn khó khăn, hạn chế.



Các đại biểu tham dự Hội nghị - Ảnh: Cảnh Dinh

Thứ bảy, công tác hợp tác quốc tế được mở rộng và tăng cường.

Các Tòa án đã tích cực, chủ động đẩy mạnh hợp tác quốc tế với nhiều kết quả, dấu ấn nổi bật. Đã mở rộng hợp tác được với nhiều tổ chức quốc tế và nhiều quốc gia. Tổ chức thành công nhiều Hội nghị quốc tế quan trọng, gần đây nhất là Hội nghị lần thứ 8 của Hội đồng Chánh án ASEAN tại Việt Nam năm 2020. Hiện nay, Tòa án nhân dân tối cao đang thực hiện tốt vai trò Chủ tịch Hội đồng Chánh án ASEAN và có nhiều đóng góp tích cực. Nhiều kinh nghiệm quý về các vấn đề mới của nền tư pháp tiến bộ trên thế giới đã được Tòa án nghiên cứu, tham khảo, vận dụng vào thực tiễn của Việt Nam như: về mô hình Trung tâm hòa giải tại Tòa án; về thực hiện Công ước La Hay về tống đạt giấy tờ tư pháp và ngoài tư pháp trong lĩnh vực dân sự hoặc thương mại;…

“Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi nhiệt liệt hoan nghênh, chúc mừng các kết quả, thành tích tích cực đã đạt được; ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương sự cố gắng, nỗ lực, những đóng góp quan trọng thiết thực của các đồng chí, các Tòa án trong bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, qua đó góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc thân yêu của chúng ta” – Thủ tướng nhấn mạnh.

Sau khi điểm lại những kết quả, thành tích của Tòa án các cấp, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế. Nổi lên là: tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mặc dù đã có nhiều tiến bộ và năm sau đạt tỷ lệ cao hơn năm trước nhưng vẫn chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra; tỷ lệ hủy, sửa án hành chính vẫn còn cao; một số Tòa án chưa khắc phục triệt để việc để các vụ việc quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật; chưa khắc phục triệt để việc bản án, quyết định tuyên không rõ, gây khó khăn cho công tác thi hành án; thời gian giải quyết nhiều vụ án kinh doanh, thương mại, yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp còn kéo dài, chất lượng giải quyết chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Những hạn chế này đã và đang ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường đầu tư kinh doanh của nước ta, ảnh hưởng tới vị trí xếp hạng của Việt Nam về môi trường đầu tư kinh doanh và chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu. Một số cán bộ, thẩm phán, công chức, viên chức của một số Tòa án còn chưa gương mẫu trong tu dưỡng, rèn luyện, nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn, thậm chí vi phạm pháp luật, kỷ luật công tác bị xử lý.

“Với tinh thần thẳng thắn, cầu thị, tôi đề nghị các Tòa án cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, nhìn thẳng vào những hạn chế, thiếu sót; tập trung thảo luận, phân tích kỹ nguyên nhân, thấy rõ hơn trách nhiệm của mình, tìm ra những giải pháp phù hợp, khả thi để khắc phục cho được những hạn chế, khuyết điểm, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng công tác, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ trong thời gian tới” – Thủ tướng nói.

Những vấn đề đặt ra trong năm 2021

Về phương hướng năm 2021 là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, đồng thời cũng là năm tiến hành bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV, bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp; là năm đầu triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021-2025, Thủ tướng nói: Trọng trách của các Toà án là tập trung thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ công tác, yêu cầu cải cách tư pháp và những nhiệm vụ mới của nhiệm kỳ là rất lớn, rất nặng nề.

Đồng tình với mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm đã nêu trong Báo cáo, Thủ tướng nhấn mạnh thêm một số vấn đề:

Một là, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các Nghị quyết của Đảng, của Quốc hội về công tác tư pháp, cải cách tư pháp; chủ động thích ứng, giải quyết tốt những vấn đề mới đặt ra.

Trong năm 2021 và cả nhiệm kỳ, nhiệm vụ đặt ra với Tòa án các cấp là phải thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, bám sát các chỉ đạo của Trung ương Đảng, tập trung thực hiện tốt những yêu cầu của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp, cải cách tư pháp.

Chúng ta đang ở giai đoạn bắt đầu xây dựng và chuẩn bị thực hiện một Chiến lược cải cách tư pháp mới theo Nghị quyết của Đảng. Chính vì vậy, ngay từ bây giờ, các đồng chí cần suy nghĩ những định hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cụ thể cho một Chiến lược cải cách tư pháp mới của Toà án nói riêng và nền tư pháp nói chung nhằm thích ứng tốt hơn, đáp ứng tốt hơn yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết trong tình hình mới. Cải cách, đổi mới để nền tư pháp nước ta phát triển tiên tiến, hiện đại, bắt kịp với các nền tư pháp tiến bộ trên thế giới. Đây là thử thách lớn đối với hệ thống Tòa án, các đồng chí phải xác định cải cách tư pháp chính là động lực phát triển để nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác Toà án.

Để thực hiện thành công cuộc cải cách tư pháp, nhiệm vụ của các Toà án là phải chủ động nghiên cứu và sẵn sàng ứng phó với những vấn đề đặt ra trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng và kinh tế số phát triển mạnh mẽ. Chuẩn bị tốt cho việc xét xử, giải quyết tốt các tội phạm, tranh chấp và vi phạm phi truyền thống. Chủ động hỗ trợ các cơ quan, tổ chức hữu quan trong  giải quyết hiệu quả các vụ án, vụ việc tranh chấp quốc tế, tranh chấp xuyên quốc gia tại Trọng tài quốc tế, các thiết chế xét xử quốc tế; qua đó nâng cao vị thế của Toà án Việt Nam trên trường quốc tế.

Toà án cần tiếp tục tham gia xây dựng hoàn thiện thể chế, pháp luật. Tích cực nghiên cứu, đề xuất, phối hợp sửa đổi, bổ sung các văn bản, quy định pháp luật trong lĩnh vực tư pháp và lĩnh vực có liên quan; chủ động ban hành các văn bản của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao để hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; tổng kết thực tiễn xét xử để giải đáp vướng mắc và phát triển án lệ với số lượng nhiều hơn và chất lượng hơn.

Hai là, tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

Hoạt động của Tòa án phải có trọng trách bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân. Qua đó, mang lại lẽ phải, sự công bằng cho xã hội, tạo được niềm tin của người dân vào công lý, vào nền tư pháp. Trong đó, mỗi bản án phải là những án văn mẫu mực thể hiện tập trung, rõ nét nhất quyền tư pháp của Tòa án. Mỗi bản án phải là những chuẩn mực pháp lý, chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội có tác dụng giáo dục pháp luật, định hướng hành vi của người dân và của cả xã hội, qua đó khuất phục tội phạm, thuyết phục người dân và xã hội đồng thuận, tuân thủ. Để làm được điều này, hoạt động Tòa án phải thượng tôn pháp luật, đảm bảo sự bình đẳng trước pháp luật, tăng cường tính công khai, minh bạch, vô tư, độc lập trong việc ra phán quyết.

Các Tòa án cần tăng cường hơn nữa việc bảo đảm tranh tụng trong xét xử và bảo đảm quyền bào chữa của bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự phải được xem là giải pháp căn cơ để chống xét xử oan, sai, vi phạm pháp luật trọng hoạt động tố tụng; việc tăng cường hoà giải, đối thoại trong các vụ việc dân sự, hành chính phải là giải pháp quan trọng để hoá giải các mâu thuẫn, tạo sự đồng thuận trong xã hội; làm tốt công tác giám đốc việc xét xử để kịp thời phát hiện, rút kinh nghiệm, khắc phục những sai sót về nghiệp vụ. Bảo đảm quyền con người, quyền công dân; oan, sai mới được loại trừ, vi phạm mới được khắc phục và Toà án mới thực sự giữ vị trí là trung tâm của hệ thống tư pháp. Chủ động phối hợp với các cơ quan hữu quan trong công tác thu thập tài liệu chứng cứ, giám định, định giá tài sản,.. Các Toà án cần tiếp tục tổ chức tốt các giải pháp hiệu quả, thiết thực để nâng cao chất lượng xét xử, chất lượng hoạt động.

Trong công tác giải quyết các vụ án hình sự, phải bảo đảm xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm. Kiên quyết khắc phục cả hai xu hướng “hình sự hóa” các quan hệ, tranh chấp dân sự, kinh tế và xu hướng “dân sự hóa” các hành vi vi phạm pháp luật hành chính, hành vi phạm tội hình sự.

Trong công tác giải quyết các vụ việc dân sự, cần có giải pháp hữu hiệu để đẩy nhanh tiến độ giải quyết, xét xử, nhất là các vụ án kinh doanh, thương mại, các yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp, bảo đảm không để án quá hạn theo quy định của pháp luật. Làm tốt công tác hoà giải các vụ việc dân sự để giải quyết nhanh chóng, hiệu quả tranh chấp mà không phải mở phiên tòa. Tăng cường năng lực giải quyết tranh chấp hợp đồng, giải quyết phá sản doanh nghiệp và giao dịch thương mại xuyên biên giới để phấn đấu nâng vị trí xếp hạng của Việt Nam về môi trường đầu tư kinh doanh và năng lực cạnh tranh toàn cầu. Riêng đối với đối với yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp, phấn đấu cải thiện, nâng hạng chỉ số giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp của Việt Nam xếp hạng dưới 100 theo chuẩn quốc tế.

Trong công tác xét xử vụ án hành chính, cần có giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết, xét xử các vụ án hành chính, nâng tỷ lệ đối thoại thành các khiếu kiện hành chính, tỷ lệ giải quyết, xét xử các vụ án hành chính để tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, kịp thời. Tiến hành tổng kết việc thực hiện các quy định về người đại diện cho cơ quan Nhà nước trong các vụ án hành chính để có đề xuất, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn. Có biện pháp tăng cường năng lực, trình độ, bản lĩnh, trách nhiệm của Thẩm phán được giao xét xử vụ án hành chính.

Cùng với việc thi hành tốt Luật Hoà giải, đối thoại tại Toà án, Tòa án cần phát huy tốt vai trò hỗ trợ đối với các phương thức giải quyết tranh chấp ngoài Tòa án như: trọng tài, hòa giải thương mại, hòa giải ở cơ sở… nhằm tạo sự đồng thuận trong xã hội, giảm tải số lượng vụ việc phải đưa đến Toà án xét xử, đúng như lời dạy của Hồ Chủ tịch "Xét xử đúng là tốt, nhưng nếu không phải xét xử thì càng tốt hơn”.

Toà án cần tập trung nâng cao chất lượng, tính khả thi, chính xác của các phán quyết. Khi phát hiện các bản án sai sót phải kiên quyết khắc phục, nhận khuyết điểm, sửa chữa. Qua công tác xét xử, Tòa án cần làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, đơn vị trong công tác quản lý, những kẽ hở của cơ chế, chính sách hay khiếm khuyết của pháp luật để chủ động tham mưu cho Ðảng, Quốc hội, kiến nghị với Chính phủ và các cơ quan hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục, phòng ngừa.

Tăng cường việc kiểm tra, giám sát, nhất là giám sát của người dân, cơ quan dân cử và xã hội đối với hoạt động của Toà án.

Ba là, tích cực, chủ động tham gia vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta.

Cấp uỷ, tổ chức đảng và đảng viên trong hệ thống Tòa án phải quán triệt công tác phòng, chống tham nhũng là một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, từ đó, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ vững niềm tin của Nhân dân.

Chủ động đề xuất để hoàn thiện các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng nhất là các quy định về công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình; về bảo đảm quyền tiếp cận thông tin để phòng ngừa tham nhũng; về hoàn thiện pháp luật để xử lý các vi phạm, tội phạm, xử lý tham nhũng. Phát huy vai trò giám sát của cơ quan dân cử, đại biểu dân cử, của cơ quan tư pháp, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên, của nhân dân và xã hội đối với Tòa án trong công tác này. Tổ chức thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống tham nhũng tại Tòa án theo đúng yêu cầu của Đảng là “phải phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ngay trong các cơ quan phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”.

Chủ động, tích cực thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng. Đẩy nhanh tiến độ, đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp và các vụ án dư luận xã hội quan tâm theo phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”.

Nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng thông qua việc chú trọng truy tìm, kịp thời áp dụng các biện pháp đồng bộ để thu hồi triệt để tài sản tham nhũng cho Nhà nước ngay từ giai đoạn xét xử và thi hành án. Chú trọng áp dụng các biện pháp tư pháp, tăng cường áp dụng hình phạt tiền nhằm khắc phục hậu quả mà tội phạm tham nhũng gây ra, khuyến khích người phạm tội tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả trong các vụ án tham nhũng, kinh tế.

Qua các bản án, Tòa án cần chỉ ra nguyên nhân, điều kiện dẫn đến vi phạm, phạm, từ đó, kiến nghị các nội dung liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước, những kẽ hở của cơ chế, chính sách để các cơ quan của Chính phủ, bộ, ngành, địa phương liên quan có biện pháp phòng ngừa, khắc phục. Bản án xét xử tội phạm tham nhũng phải góp phần kiềm chế, ngăn chặn tham nhũng, xây dựng bộ máy nhà nước trong sạch, vững mạnh, qua đó, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Bốn là, chăm lo xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống Tòa án, xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh.

Tiếp tục chăm lo xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống Tòa án ngày càng trong sạch, vững mạnh, thực hiện tốt các Nghị quyết về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng khoa học, hiện đại, tinh gọn, bảo đảm tính ổn định, phù hợp với thực tế, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, xứng đáng với vị trí là trung tâm của hoạt động tư pháp. Phấn đấu xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng trở thành “Thành trì bảo vệ công lý” đáp ứng yêu cầu của Đảng, Nhà nước và sự mong đợi của Nhân dân.

Trong bối cảnh hệ thống pháp luật đặt ra yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi mỗi Thẩm phán, mỗi cán bộ Tòa án, phải giữ vững cho mình bản lĩnh và phẩm chất của người cầm cân nảy mực, bảo vệ công lý. Chất lượng của hoạt động xét xử và uy tín của Tòa án là do cán bộ Tòa án, nhất là đội ngũ Thẩm phán quyết định. Vì vậy, phải chăm lo xây dựng được đội ngũ Thẩm phán “thanh liêm, chính trực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật và mẫu mực về đạo đức”. Thẩm phán phải là người Chiến sỹ kiên trung trên mặt trận bảo vệ công lý, bảo vệ pháp luật. Xây dựng đội ngũ Thẩm phán “gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân” như lời Bác Hồ kính yêu đã căn dặn phải là ưu tiên hàng đầu của các Toà án để vượt qua được khó khăn, thách thức, hoàn thành nhiệm vụ, góp phần xây dựng, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Toà án.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, hệ thống Tòa án cần chú trọng hơn nữa việc xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành về tư pháp, chuyên sâu trong lĩnh vực pháp luật quốc tế, giải quyết tranh chấp quốc tế đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Quan tâm nhiều hơn nữa công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức cho cán bộ, thẩm phán; làm cho mỗi cán bộ, thẩm phán phải thấy rõ hơn trách nhiệm chính trị của mình trước Đảng, trước nhân dân. Tăng cường công tác quản lý, giáo dục và rèn luyện cán bộ, công chức. Tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện những yếu kém trong công tác xét xử để khắc phục; kiên quyết xử lý những cán bộ vi phạm phẩm chất, đạo đức, lối sống để xây dựng Toà án trong sạch, vững mạnh.

Năm là, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tiến tới xây dựng Tòa án điện tử trong thời gian tới.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số đang phát triển mạnh mẽ, đột phá trên nhiều lĩnh vực đã tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với cơ quan tư pháp trong việc tăng cường hiệu quả hoạt động; tăng cường công khai, minh bạch; tăng cường tiếp cận công lý và giám sát hoạt động tư pháp. Đây là một thách thức lớn trong điều kiện chúng ta còn nhiều hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao và nguồn lực tài chính. Để thích ứng với thực tế này, Tòa án cần khẩn trương nghiên cứu, đề xuất chủ trương, hành lang pháp lý hướng tới xây dựng Toà án điện tử phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Xây dựng Toà án điện tử chính là giải pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động; tăng cường công khai, minh bạch với chi phí thấp; nâng cao khả năng tương tác, tiếp cận của người dân; là công cụ hiệu quả để kiểm tra, kiểm soát hoạt động tư pháp, đánh giá năng lực, trách nhiệm, phẩm chất của Thẩm phán.

Thủ tướng chốt lại: Việc xây dựng hệ thống Toà án trong sạch, vững mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao không chỉ là trách nhiệm của Toà án mà còn là trách nhiệm của Đảng và Nhà nước. Tôi chia sẻ với những khó khăn của Toà án; ghi nhận những kiến nghị của các đồng chí về nhu cầu nhân lực, cơ sở vật chất và chế độ, chính sách; các cơ quan có thẩm quyền tiếp tục nghiên cứu, giải quyết, tạo điều kiện cần thiết để các Toà án thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao.

"Đề nghị các cấp uỷ, bộ, ngành, chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với Toà án, quan tâm, tạo điều kiện để Toà án hoạt động hiệu lực, hiệu quả, chú trọng đến công tác tổ chức cán bộ, hỗ trợ tạo điều kiện để xây dựng cơ sở vật chất cho Toà án; công tác phối hợp với Tòa án trong việc cung cấp tài liệu, chứng cứ, tổ chức giám định, định giá kịp thời phục vụ cho công tác xét xử, giải quyết các loại vụ việc" - Thủ tướng nói.

 

Thủ tướng thăm trụ sở mới của TANDTC và dự Hội nghị - Ảnh: Cảnh Dinh

HOÀI NAM