Võ Thị Tr phạm tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng 

Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng được quy định tại Điều 126 BLHS. Tuy nhiên, điều luật này không mô tả cụ thể thế nào là hành vi giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng? Như thế nào là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng?...

Có thể hiểu, giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi cố ý tước đoạt tính mạng của người khác trong khi thực hiện quyền phòng vệ chính đáng. So với tội giết người theo quy định tại Điều 123 BLHS, tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng cũng có những dấu hiệu cơ bản của tội giết người nhưng có thêm dấu hiệu “vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng”. Tội này được tách riêng so với tội giết người là do tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi được coi là “nhẹ hơn” so với tội giết người đơn thuần.

Để có thể xem xét Võ Thị Tr có phạm tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hay không, cần đánh giá đến các dấu hiệu pháp lý:

Dấu hiệu đặc biệt của chủ thể ở tội này đó là họ chính là người thực hiện quyền phòng vệ chính đáng. Trong vụ án trên, do S là chồng của Tr, hai tay giơ cán cuốc lên định vụt Tr nên Tr có quyền được thực hiện quyền phòng vệ chính đáng của mình bởi hành vi của S có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe của Tr.

Tuy nhiên, việc phòng vệ ở đây đã vượt quá giới hạn cần thiết. Tham khảo Chỉ thị số 07/TATC ngày 22/12/1983 của TANDTC, để xác định được tội danh chính xác, cần phân biệt ranh giới giữa phòng vệ chính đáng và vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Cụ thể:

“Hành vi phòng vệ phải tương xứng với hành vi xâm hại, tức là không có sự chênh lệch quá đáng giữa hành vi phòng vệ với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại.

Tương xứng không có nghĩa là thiệt hại do người phòng vệ gây ra cho người xâm hại phải ngang bằng hoặc nhỏ hơn thiệt hại do người xâm hại đe dọa gây ra hoặc đã gây ra cho người phòng vệ. Giữa hai thiệt hại đó có thể không có sự phù hợp về lượng hoặc về chất, chỉ miễn là không có sự chênh lệch quá đáng sau khi cân nhắc tính chất quan trọng của lợi ích được bảo vệ bằng phòng vệ chính đáng, sức mạnh của sự xâm hại, khả năng và hoàn cảnh thực tế của người phòng vệ.”

“Nếu hành vi phòng vệ không tương xứng, không phù hợp, có chênh lệch quá đáng so với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại, nghĩa là người phòng vệ đã dùng những phương tiện và phương pháp gây thiệt hại quá đáng cho người xâm hại, mà tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi xâm phạm cũng như hoàn cảnh cụ thể chưa đòi hỏi phải dùng các phương tiện và phương pháp đó, thì người phòng vệ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hay tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.”

Như vậy, có thể thấy, dấu hiệu “vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng” đòi hỏi trước hết người phạm tội phải có cơ sở để thực hiện quyền phòng vệ, ví dụ như người phạm tội chống trả lại hành vi xâm phạm đang xảy ra hoặc đe dọa sẽ xảy ra ngay tức khắc. Mặc dù người phạm tội thực hiện hành vi phòng vệ nhưng rõ ràng đã vượt quá mức cần thiết khi đối chiếu với tính chất của hành vi xâm phạm của nạn nhân, mức độ thiệt hại mà hành vi tấn công của nạn nhân có thể gây ra, sức mãnh liệt của hành vi tấn công, khả năng ngăn chặn hành vi tấn công của nạn nhân.

Trong vụ án trên, sau khi S và Tr cùng ngã xuống ao, hai bên lao vào vật lộn khiến cho chị Tr bị sặc nước và phải buông S ra. S chạy lên bờ lấy một cán cuốc dài 1,3 cm, đường kính 7 cm  quay xuống ao định vụt Tr. Ở đây, rõ ràng ở đây, Tr đã S đẩy ngã xuống ao, khi vật lộn thì chị Tr đã bị sặc nước nhưng S vẫn không dừng lại mà tiếp tục đi lấy cán cuốc khá dài với mục đích vụt chị Tr, thể hiện S đã xâm phạm đáng kể đến sức khỏe của chị Tr, S có thể vụt chị ngay tức khắc nhưng Tr đã giật được cán cuốc nên S không thể tiếp tục thực hiện được hành vi của mình.

Mặc dù S có quyền chống trả để phòng vệ nhưng Tr cũng hoàn toàn có điều kiện để không cần đánh trả S vẫn có thể bảo toàn được tính mạng vì Tr đã giật được cán cuốc của S. Điều này cho thấy, hành vi phòng vệ của Tr là không tương xứng, không phù hợp, chênh lệch quá đáng so với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại, trong tình huống đó không nhất thiết Tr phải đánh S, bên cạnh đó, khi đánh mạnh vào đỉnh đầu của S làm S gục xuống, Tr lại tiếp tục đánh mạnh vào gáy của S. Đây là những bộ phận trọng yếu, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng Tr vẫn thực hiện hành vi của mình.

Do đó, tôi cho rằng, Tr phạm tội Giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo quy định tại Điều 126 BLHS.

Tác giả Dương Thị Hồng Ngát (Tòa án quân sự Quân khu 3) cũng cùng quan điểm với tác giả bài viết này.

TAND tỉnh Bình Dương xét xử vụ án giết người, đổ bê tông để phi tang - Ảnh: Thành Đồng

NGUYỄN THANH HUYỀN (Tòa án quân sự khu vực Quân khu 7)-