Chủ họ có nghĩa vụ thu tiền của các thành viên trong dây họ

Theo bài viết của tác giả Nguyễn Hải An, từ tháng 11/2012 đến ngày 7/7/2013, bà H tham gia 4 dây phường do bà Nguyễn Thị Th làm chủ phường. Ngày 12/7/2013, bà H tuyên bố dừng phường. nhưng chưa được nhận lại số tiền sau khi dừng phường là 41.558.000 đồng. Bà Th không trả tiền phường cho bà H do những thành viên tham gia chưa nộp đủ tiền phường.

Tòa án cấp sơ thẩm quyết định chấp nhận toàn bộ yêu cầu của bà Nguyễn Thị H, buộc bà Nguyễn Thị Th có nghĩa vụ trả cho bà Nguyễn Thị H khoản tiền phường gốc 42.000.000 đồng. Tòa án cấp phúc thẩm quyết định chấp nhận kháng cáo của bà Th, sửa bản án dân sự sơ thẩm.

Theo bài viết, đây là phường có lãi theo Điều 17 Nghị định 144/2006/NĐ-CP ngày 27/11/2006 về họ, hụi, biêu, phường (Sau đây gọi tắt là Nghị định 144): “Họ có lãi là họ mà theo sự thoả thuận giữa những người tham gia họ,  thành viên được lĩnh họ nhận các phần họ khi đến kỳ mở họ và phải trả lãi cho các thành viên khác. Thành viên đã lĩnh họ có nghĩa vụ tiếp tục góp các phần họ để các thành viên khác được lĩnh cho đến khi thành viên cuối cùng lĩnh họ.”. Như vậy, các thành viên khi tham gia phường có lãi khi đã nhận phường thì phải có nghĩa vụ tiếp tục đóng khoản tiền phường theo thỏa thuận cho đến khi người cuối cùng trong phường đó nhận được tiền phường. Tuy nhiên, theo bài viết, 4 bà Nh, S, Tr, L dù đã nhận tiền phường nhưng lại không tiếp tục đóng phường là vi phạm quy định trên và bà Th có quyền yêu cầu những người đó đóng đủ phần tiền phường để trả lại đủ số tiền cho bà H. 4 thành viên đó có nghĩa vụ phải đóng tiền phường cho đến khi thành viên cuối cùng nhận phường (vì những người này đã nhận phường).

Theo Điều 15 Nghị định 144: “Nghĩa vụ của chủ họ: 1. Lập và giữ sổ họ và các giấy tờ liên quan đến họ; 2. Thu phần họ của các thành viên; 3. Giao các phần họ cho thành viên được lĩnh họ; 4. Nộp thay phần họ của thành viên trong trường hợp có thoả thuận nếu đến kỳ mở họ mà có thành viên không góp phần họ; 5. Cho các thành viên xem sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến họ khi có yêu cầu; 6. Các nghĩa vụ khác theo thoả thuận.”.

Trong tình huống trên, bà Th là chủ họ và đã thống nhất về thời gian chơi phường, dừng phường cũng như số tiền đã góp và còn lại của bà H. Bà Th chưa trả đủ tiền cho bà H là do một số người đã nhận phường nhưng không tiếp tục đóng phường cho bà Th, và họ không thỏa thuận với nhau về việc chủ phường là bà Th nộp thay phần tiền phường nếu đến kỳ mở phường mà các thành viên còn lại không góp phần tiền phường theo như đã thỏa thuận. Vì vậy, theo quy định trên, bà Th không có nghĩa vụ phải nộp thay phần phường của bà Nh, chị S, bà Tr, chị L. Tuy nhiên, bà Th là chủ họ nên theo quy định tại khoản 2 Điều 15 Nghị định 144, bà Th phải có nghĩa vụ thu phần tiền phường của bà Nh, chị S, bà Tr, chị L.

Do vậy, theo quy định tại Điều 15 thì việc Tòa án cấp sơ thẩm chấp nhận toàn bộ yêu cầu của bà Nguyễn Thị H, buộc bà Nguyễn Thị Th có nghĩa vụ trả cho bà Nguyễn Thị H khoản tiền phường là có cơ sở, bởi tuy bà Th không có nghĩa vụ nộp thay phần tiền phường vì không có thỏa thuận nhưng lại có nghĩa vụ thu phần tiền phường của bà Nh, chị S, bà Tr, chị L, khi 04 thành viên đó đã nhận phường nhưng chưa đóng đủ cho bà Nh.

Việc pháp luật quy định về nghĩa vụ của chủ họ tại thời điểm của Nghị định 144 là chưa cụ thể, bởi trách nhiệm của chủ họ là thu tiền phường của các thành viên bao gồm những người đã nhận phường hoặc chưa nhận phường, một khi đã phát sinh nghĩa vụ này đồng nghĩa với việc chủ họ phải có trách nhiệm trong việc quản lý số tiền phường mình đứng ra làm chủ họ, cụ thể là các khoản thu tiền từ thành viên và phát sinh nghĩa vụ trả tiền với các thành viên nhận phường hoặc dừng phường. Để tháo gỡ những bất cập còn tồn tại thì Nghị định 19/2019/NĐ-CP ngày 19/02/2019 về họ, hụi, biêu, phường ra đời quy định chặt chẽ hơn và quy định cụ thể chủ họ phải có nghĩa vụ nộp thay phần họ của thành viên nếu đến kỳ mở họ mà có thành viên chưa góp phần họ.

Những người bị thiệt hại một vụ bể hụi ở Bình Dương, trao đổi với báo chí - Ảnh: Thanh Quang

ĐINH THỊ NGỌC BÍCH (Tòa án quân sự Quân khu 4)