Nguyễn Văn H phạm tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

Trước hết, để xác định tội danh đối với các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt thì cần phải xác định được 04 vấn đề sau đây:

- Xác định ý thức chiếm đoạt.

- Xác định phương thức, thủ đoạn chiếm đoạt.

- Xác định thời điểm chiếm đoạt.

- Xác định tại thời điểm chiếm đoạt, ai đang là người quản lý tài sản.

Trong tình huống đưa ra, Nguyễn Văn H là người được Trung đoàn X, Bộ CHQS TP. H giao nhiệm vụ bảo đảm quân lương cho Trung đoàn. Vì vậy, H đã chủ động liên hệ với một số cá nhân trên địa bàn TP. H để mua lương thực, thực phẩm theo hình thức nhận hàng trước và thanh toán tiền sau. Lợi dụng việc này, H đã chiếm đoạt tài sản bằng cách: H nhận đủ số lượng hàng theo yêu cầu của Trung đoàn X từ những người bán hàng rồi giao đủ cho Trung đoàn để nhận lấy tiền thanh toán. Sau đó, H nói dối rằng Trung đoàn chưa thanh toán được tiền nên chưa có tiền trả hoặc nếu có thì chỉ trả được một phần. Do tin tưởng nên những người bán hàng vẫn tiếp tục giao hàng cho H mà không nghi ngờ gì. Tổng trị giá tài sản mà H đã chiếm đoạt của những người bán hàng là 3,88 tỷ đồng.

Xét về ý thức chủ quan của H, chúng ta thấy H vẫn giao đủ số lượng hàng hóa cho Trung đoàn X rồi mới nhận tiền thanh toán. Khi thực hiện việc nhận hàng và giao tiền với H, toàn bộ giá trị của số tiền mà Trung đoàn X đã bỏ ra để mua hàng đã được chuyển hóa thành giá trị của số hàng hóa mà Trung đoàn X nhận được. Tài sản của Trung đoàn X khi này là số hàng hóa mà Trung đoàn X nhận được từ H chứ không phải là số tiền mà Trung đoàn X đã giao cho H, còn số tiền mà H nhận được từ Trung đoàn X không còn là tiền của Trung đoàn X nữa mà là tiền của những người bán hàng mà H có nghĩa vụ phải trả. Như vậy, ý thức chủ quan của H trong trường hợp này là muốn chiếm đoạt tài sản của những người bán hàng chứ không phải là chiếm đoạt tài sản của Trung đoàn X. Vì thế, sau khi nhận được tiền từ Trung đoàn X, H đã không mang trả cho những người bán hàng mà lấy để tiêu xài cá nhân hết. Bản thân Trung đoàn X vẫn nhận đủ số hàng hóa từ H theo đúng yêu cầu của mình nên H không chiếm đoạt tài sản của Trung đoàn X mà chiếm đoạt tài sản của những người bán hàng. Do đó, H không lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình chiếm đoạt tài sản của Trung đoàn X mà mình có trách nhiệm quản lý nên không phạm vào tội Tham ô tài sản theo quy định tại Điều 353 BLHS.

H sau khi nhận được tiền từ Trung đoàn X, tức tiền của những người bán hàng thì đã nảy sinh ý định chiếm đoạt. Vì vậy, H đã nói dối với những người bán hàng rằng Trung đoàn X chưa thanh toán được tiền nên chưa có tiền trả hoặc nếu có thì chỉ trả được một phần. Do tin tưởng nên những người bán hàng vẫn tiếp tục giao hàng cho H mà không nghi ngờ gì. Chúng ta thấy, những người bán hàng đã tin tưởng giao hàng cho H trước rồi mới nhận tiền sau do phải chờ Trung đoàn X quyết toàn. Số tiền mà H nhận được từ Trung đoàn X chính là số tiền của những người bán hàng thông qua việc bán hàng cho Trung đoàn X mà H là người được giao nhiệm vụ đại diện, liên hệ giao dịch, tức những người bán hàng đã tin tưởng giao tiền của mình cho H giữ sau khi Trung đoàn X quyết toán, trả tiền mua hàng và H có nghĩa vụ phải trả lại cho những người bán hàng. Như vậy, H đã nhận được tài sản là số tiền bán hàng của những người bán hàng trên sơ sở hợp đồng mua bán hàng hóa rồi dùng thủ đoạn gian dối (nói dối rằng Trung đoàn X chưa thanh toán) để chiếm đoạt tài sản của những người này. Tổng số tiền mà H đã chiếm đoạt là 3,88 tỷ đồng. Hành vi này của H là hành vi chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ tài sản của người khác sau khi nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản đó nên đã phạm vào tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định tại khoản 4 Điều 175 BLHS.     

Trên đây là quan điểm của tôi đối với tình huống nêu trên, rất mong nhận được sự trao đổi, đóng góp ý kiến của  bạn đọc.

Tòa án  huyện An Lão, Bình Định xét xử vụ án “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”  - Ảnh: Hồ Chí Trường

PHẠM VĂN MINH (Công an TP. Long Khánh, Đồng Nai)