Tòa án nhân dân tối cao đề xuất sửa nhiều luật theo mô hình Tòa án 3 cấp

TANDTC đã nghiên cứu, xây dựng hồ sơ các Dự án Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn

Ngày 04/4/2025, TANDTC đã ban hành văn bản số 94/TANDTC-PC “V/v xin ý kiến đối với Hồ sơ các Dự án Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo định hướng sắp xếp tổ chức bộ máy của Tòa án nhân dân”.

Thực hiện Kết luận số 127/KL-TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và khoản 2 Điều 26 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Tòa án nhân dân tối cao đã nghiên cứu, xây dựng hồ sơ các Dự án Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo định hướng sắp xếp tổ chức bộ máy của Tòa án nhân dân theo trình tự, thủ tục rút gọn, gồm:

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân;

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, Luật Phá sản;

Dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh thủ tục bắt giữ tàu biển, Pháp lệnh thủ tục bắt giữ tàu bay, Pháp lệnh trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng, Pháp lệnh trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân, Pháp lệnh chi phí tố tụng;

Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị quyết số 730/2004/NQ-UBTVQH11 ngày 30 tháng 9 năm 2004 được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị quyết số 823/2009/UBTVQH12 ngày 03 tháng 10 năm 2009, Nghị quyết số 1212/2016/UBTVQH13 ngày 13 tháng 6 năm 2016, Nghị quyết số 66/2025/UBTVQH15 ngày 06 tháng 02 năm 2025; Nghị quyết số 67/2025/UBTVQH15 ngày 06 tháng 02 năm 2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo văn bản số 94/TANDTC-PC ngày 04/4/2025, Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Tòa án Quân sự Trung ương, các đơn vị thuộc TANDTC, các Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nghiên cứu, tham gia ý kiến đối với hồ sơ các Dự án Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết. Ý kiến của các đơn vị, Tòa án gửi về TANDTC (thông qua Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học) trước ngày 11/4/2025.

Mô hình Tòa án 3 cấp

Điểm đặc biệt, dự luật chủ yếu tập trung vào việc điều chỉnh lại chức năng của các cấp tòa án. Theo dự luật thì mô hình mới gồm 3 cấp tòa án gồm: TANDTC, TAND cấp tỉnh và TAND khu vực. So với luật hiện hành thì dự thảo Luật sửa đổi không còn quy định TAND cấp cao, quy định TAND khu vực thay cho TAND cấp huyện hiện nay.

Cụ thể, TANDTC đề xuất tăng thẩm quyền xét xử sơ thẩm cho TAND khu vực theo hướng TAND khu vực giải quyết, xét xử theo thủ tục sơ thẩm tất các vụ việc dân sự, vụ án hành chính.

TAND cấp tỉnh giải quyết, xét xử theo thủ tục phúc thẩm các vụ việc dân sự, vụ án hành chính mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.

Dự luật bổ sung quy định Chánh án TAND cấp tỉnh và Viện trưởng VKSND cấp tỉnh có quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực.

Ủy ban Thẩm phán TAND cấp tỉnh giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng nghị.

Tại Bộ luật Tố tụng dân sự, dự thảo Luật sửa đổi thay thế cụm từ “Tòa án nhân dân cấp cao” bằng cụm từ “Tòa án nhân dân cấp tỉnh” tại khoản 3 Điều 53, điểm b khoản 2 Điều 348, khoản 2 Điều 405, khoản 2 Điều 406, Điều 413, các khoản 1, 2 và 4 Điều 443, các khoản 1, 2 và 6 Điều 462...

Dự luật quy định về xử lý chuyển tiếp

Theo dự thảo, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025.

Kể từ ngày 01/7/2025, TAND khu vực có thẩm quyền theo lãnh thổ tiếp nhận nhiệm vụ giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính và các vụ việc khác của TAND cấp huyện đang giải quyết.

TAND cấp tỉnh tiếp tục giải quyết những vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính và các vụ việc khác đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm trước ngày 01/7/2025 mà chưa giải quyết xong.

Đối với những vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính và các vụ việc khác TAND cấp tỉnh đã nhận đơn khởi kiện, đơn yêu cầu nhưng đến ngày 01/7/2025 chưa thụ lý thì chuyển cho TAND khu vực có thẩm quyền theo lãnh thổ giải quyết.

Tòa phúc thẩm TANDTC có thẩm quyền giải quyết những vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính và các vụ việc khác đã được TAND cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm trước ngày 01/7/2025 mà có kháng cáo, kháng nghị nhưng TAND cấp cao chưa thụ lý theo thủ tục phúc thẩm.

Đối với những vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính và các vụ việc khác TAND cấp cao đã thụ lý theo thủ tục phúc thẩm mà đến ngày 01/7/2025 chưa giải quyết xong thì Tòa phúc thẩm TANDTC có thẩm quyền giải quyết.

Tòa phúc thẩm TANDTC có thẩm quyền giải quyết những vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, vụ án hành chính và các vụ việc khác TAND cấp tỉnh giải quyết sơ thẩm có kháng cáo, kháng nghị.

Đối với đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án, quyết định của TAND cấp huyện, TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật đã được TAND cấp cao, VKSND cấp cao thụ lý trước ngày 01/7/2025 mà chưa giải quyết xong thì TANDTC hoặc VKSND Tối cao tiếp tục giải quyết.

Đối với đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án, quyết định của TAND cấp huyện đã có hiệu lực pháp luật mà trước ngày 01/7/2025 TAND cấp cao, VKSND cấp cao chưa thụ lý thì TAND cấp tỉnh, VKSND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết.

Đối với khiếu nại quyết định, hành vi của người tiến hành tố tụng là thẩm phán, Phó chánh án, thẩm tra viên, thư ký tòa án, hội thẩm nhân dân do Chánh án tòa án cấp huyện đang giải quyết nhưng đến ngày 01/7/2025 chưa giải quyết xong thì Chánh án TAND khu vực có thẩm quyền theo lãnh thổ giải quyết.

Đối với khiếu nại quyết định, hành vi của người tiến hành tố tụng là kiểm sát viên, Phó viện trưởng VKS, kiểm tra viên do Viện trưởng VKSND cấp huyện đang giải quyết nhưng đến ngày 01/7/2025 chưa giải quyết xong thì Viện trưởng VKSND khu vực có thẩm quyền theo lãnh thổ giải quyết.

Đối với khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng thuộc thẩm quyền giải quyết của Chánh án TAND cấp cao, Viện trưởng VKSND cấp cao nhưng đến ngày 01/7/2025 chưa giải quyết xong thì Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSND Tối cao có thẩm quyền giải quyết.

Đối với trường hợp giải quyết đơn tố cáo thuộc thẩm quyền của Chánh án TAND cấp cao, Viện trưởng VKSND cấp cao nhưng đến ngày 01/7/2025 chưa giải quyết xong thì Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSND Tối cao có thẩm quyền giải quyết.

QUANG PHÚC