Tổng hợp hình phạt và ngày bắt đầu chấp hành án của bị cáo Nguyễn Văn N

Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 654/2001/HSPT ngày 18/04/2001, Tòa án tuyên phạt Nguyễn Văn N tù Chung thân về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”.

Ngày 27/01/2011, N được giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù từ tù chung thân xuống 20 năm tù theo quyết định của Tòa án.

Khi đang chấp hành án thì ngày 17/12/2011 N tiếp tục phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy”, bị tạm giam ngày 19/12/2011 và sau đó bị Tòa án xử phạt tù chung thân tại Bản án hình sự phúc thẩm số 605/2016/HSPT ngày 25/10/2016.

Qúa trình giải quyết xuất hiện vấn đề tổng hợp hình phạt và tuyên ngày bắt đầu chấp hành án còn những quan điểm khác nhau, cụ thể:

Quan điểm thứ nhất cho rằng: Đây đều là hình phạt tù Chung thân nên Tòa án xét xử sau tổng hợp hai hình phạt tù chung thân thành hình phạt chung là tù chung thân. Vì là tù chung thân nên không cần tuyên ngày bị cáo bắt đầu chấp hành án. 

Quan điểm thứ hai cho rằng: Tòa án xét xử sau tổng hợp hai hình phạt tù Chung thân thành hình phạt chung là tù Chung thân. Vì đây đều là các hình phạt tù không thời hạn nên Tòa án tuyên ngày bắt đầu chấp hành hình phạt chung là ngày bị cáo bắt đầu chấp hành bản án đầu tiên (bản án 654 ngày 18/04/2001) theo nguyên tắc có lợi cho bị cáo.

Quan điểm thứ ba lại cho rằng: Do đối với hình phạt tù chung thân N đã được giảm án xuống tù có thời hạn 20 năm nên phải tính thời hạn còn phải chấp hành của hình phạt cũ, sau đó mới tổng hợp hình phạt mới thành hình phạt chung là tù Chung thân; không cần tuyên ngày bắt đầu chấp hành án.

Quan điểm thứ tư, cũng là quan điểm của tác giả cho rằng:  Thứ nhất, về tổng hợp hình phạt, do bản án 654, N bị tuyên phạt Chung thân, đã chấp hành và được giảm xuống còn 20 năm tù, ngày 17/12/2011 N lại tiếp tục phạm tội và bị toà án xử tù chung thân nên việc tổng hợp hình phạt của 2 bản án là tù Chung thân hoàn toàn đúng quy định pháp luật, theo đó khoản 2 Điều 56 BLHS 2015 quy định: “Khi xét xử một người đang chấp hành hình phạt của một bản án mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới, Tòa án quyết định hình phạt đối với tội mới, sau đó tổng hợp với hình phạt chưa chấp hành của bản án trước rồi  quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 Bộ luật này”.  Như vậy, hình phạt chung được tổng hợp theo phương pháp: Phần còn lại chưa chấp hành của bản án trước được tổng hợp với hình phạt của bản án sau.

Do đó, cộng phần còn lại chưa chấp hành xong của bản án 654 là thời hạn đã được giảm án với phần hình phạt của bản án phúc thẩm số 605, hình phạt chung là tù Chung thân, chứ không phải như quan điểm tổng hợp 2 bản án đã tuyên là tù Chung thân để tổng hợp hình phạt là tù chung thân, như vậy bất hợp lý và trái quy định pháp luật. Bởi, nếu trường hợp mà bị cáo bị tuyên ở bản án trước là tù có thời hạn, đã được giảm án nhưng quá trình chấp hành lại vi phạm và bị tuyên một bản án khác thì khi tổng hợp hình phạt nếu không trừ thời gian đã chấp hành thì hoàn toàn bất lợi cho bị cáo.

 Thứ hai, về tuyên ngày chấp hành án, đối với hình phạt tù chung thân mặc dù là hình phạt tù không thời hạn nhưng vẫn phải tính ngày bắt đầu chấp hành hình phạt tù của bản án đã được tổng hợp. Bởi lẽ, theo quy định tại Điều 49 BLHS năm 1985; Điều 58 BLHS năm 1999 hay Điều 63 BLHS năm 2015 thì khi người bị kết án phạt Chung thân chấp hành được 12 năm đối với BLHS năm 1985 có nhiều tiến bộ được đánh dấu ở xếp loại cải tạo thì có thể được Tòa án có thẩm quyền xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù xuống tù có thời hạn 20 năm hay Điều 63 BLHS năm 2015 thì nếu người chấp hành án phạt tù Chung thân đã chấp hành được 15 năm họ có nhiều tiến bộ và đã thực hiện một phần nghĩa vụ dân sự thì Tòa án có thẩm quyền có thể giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho họ từ từ Chung thân xuống tù có thời hạn 30 năm theo quy định của pháp luật.

Vì vậy, để đảm bảo việc chấp hành án cho phạm nhân dù là tù Chung thân không xác định thời hạn nhưng khi tổng hợp hình phạt phải tính thời hạn chấp hành án phạt tù từ thời gian nào không thể không xác định thời gian phải chấp hành như các quan điểm trên. Bởi khi tổng hợp hình phạt của bản án sau với bản án trước là tổng hợp phần hình phạt còn lại chưa chấp hành do đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù từ từ Chung thân xuống tù có thời hạn 20 năm nên khi tổng hợp của bản án sau với bản án mà phạm nhân Nguyễn Văn N còn phải chấp hành phải lấy mức án mà phạm nhân đã được giảm xuống tù 20 năm trừ đi đã chấp hành ví như đến ngày 27/01/2011 phạm nhân đã chấp hành được 12 năm nên khi họ được giảm xuống tù có thời hạn 20 năm thì họ chỉ còn phải chấp hành án là 08 năm nên tính đến ngày họ bị tạm giam của tội mới là ngày 19/12/2011 đã chấp hành được 12 năm 10 tháng 22 ngày nên Nguyễn Văn N còn phải chấp hành án của bản trước là 07 năm 01 tháng 08 ngày. Do vậy bản án hình sự phúc thẩm số 605/2016/HSPT ngày 25/10/2016 tuyên phạt tổng hợp hình phạt chung Nguyễn Văn N phải chấp hành là tù Chung thân và thời hạn chấp hành án phạt tù tính tù ngày 19/12/2011 là đúng quy định của pháp luật.

Trên đây là quan điểm của tôi về việc “Về tổng hợp hình phạt và ngày bắt đầu chấp hành án của bị cáo Nguyễn Văn N?”. Xin được trao đổi với các đồng nghiệp và bạn đọc. Mong nhận được nhiều ý kiến tranh luận của đồng nghiệp và bạn đọc.

DƯƠNG ĐỨC THỊNH (Tòa án quân sự Thủ đô Hà Nội)

Tòa án nhân dân tỉnh Bình Dương xét xử vụ án mua bán 17kg ma túy, tuyên phạt hai án tử hình, một án tù chung thân - Ảnh: Lê Na