Lê Khắc T phạm tội “Trộm cắp tài sản”

Khoảng 15g ngày 20/8/2012, Lê Khắc T (20 tuổi, trú tại thành phố H, tỉnh T) mang chiếc điện thoại Iphone 4s đã bị hỏng (trị giá vào thời điểm hiện tại khoảng 04 triệu đồng) ra tiệm điện thoại Hoàng T nằm trên đường Hồ Đắc Di, thành phố H, tỉnh TH để sửa. Nhân lúc chủ cửa hàng mải mê trao đổi với các khách hàng khác thì T đã lấy trong túi áo chiếc Iphone 4s bị hỏng của mình để tráo đổi với chiếc điện thoại ( giá 8 triệu đồng) của chủ cửa hàng. Sau khi bị bắt được T, T đã khai lại đúng nội dung vụ việc trên.

Theo các tác giả thì xung quanh việc xác định tội danh đối với Lê Khắc T hiện có ba quan điểm khác nhau, cụ thể:

Quan điểm thứ nhất: Lê Khắc T phạm tội trộm cắp tài sản quy định tại Điều 173 Bộ luật Hình sự (BLHS) 2015, bởi lẽ, hành vi của T mang tính chất bí mật, lén lút với chủ tài sản nhằm chiếm đoạt tài sản.

Quan điểm thứ hai: Lê Khắc T phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 174 BLHS 2015.

Quan điểm thứ ba: Lê Khắc T phạm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 175 BLHS 2015, bởi lẽ: “Khi chủ tiệm đưa chiếc điện thoại của mình cho T xem thì lúc đó T chưa có hành vi gian dối nhằm chiếm đoạt chiếc điện thoại này. Chỉ khi đã có chiếc điện thoại trong tay, T mới nảy sinh ý định chiếm đoạt. Như vậy là T đã chiếm đoạt tài sản đang do mình chiếm giữ. Đây chính là đặc trưng của tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, đặc trưng này cho phép phân biệt tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và tội trộm cắp tài sản”.

Qua nghiên cứu, tôi đồng tình với quan điểm là phải truy tố, xét xử Lê Khắc T về tội: “Trộm cắp tài sản”. Và theo tôi sẽ có 02 trường hợp xảy ra: Nếu việc truy tố và xét xử Lê Khắc T sau thời điểm 01/01/2018 tức là ngày Bộ luật hình sự năm 2015 có hiệu lực pháp luật thì Lê Khắc T phạm tội: “Trộm cắp tài sản” theo khoản 1 Điều 173 BLHS năm 2015 ; còn nếu việc điều tra, truy tố, xét xử Lê Khắc T trước thời điểm 01/01/2018 thì Lê Khắc T phạm tội: “Trộm cắp tài sản” theo quy định tại khoản 1 Điều 138 BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009).

Như chúng ta đã biết, đối với tội trộm cắp tài sản thì thời điểm hoàn thành của tội phạm phải thỏa mãn dấu hiệu đó là sự chuyển dịch tài sản một cách bất hợp pháp thoát ra sự quản lý của người quản lý tài sản hay của chủ tài sản; Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì tội phạm hoàn thành khi chủ tài sản hay người quản lý tài sản chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho người phạm tội do trước đó người phạm tội có hành vi gian dối với mục đích chiếm đoạt được tài sản của chủ tài sản hay người quản lý tài sản.

Khác với tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản thì thời điểm hoàn thành của tội phạm là dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản hoặc đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện có khả năng nhưng cố tình không trả hay nói cách khác thủ đoạn gian dối thời điểm xuất hiện là sau khi nhận được tài sản hợp pháp thì hành vi gian dối mới xuất hiện. Do vậy, thời điểm hoàn thành của tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản đó là thời điểm bỏ trốn hay cố tình không trả trong khi có điều kiện có khả năng để trả hay gian dối để không trả.

Trở lại vụ án trên cho chúng ta thấy, đối với quan điểm cho rằng Lê Khắc T phạm tội Lừa đảo chiểm đoạt tài sản (quan điểm 2) và Lê Khắc T phạm tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (quan điểm 3) là không có cơ sở. Bởi lẽ:

Đối với quan điểm 1 cho rằng Lê Khắc T phạm tội: “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; tức là có việc T dùng thủ đoạn gian dối đưa ra thông tin giả (không đúng sự thât) nhưng làm cho người khác (người quản lý tài sản, chủ tài sản) tin đó là sự thật và giao tài sản cho T. Việc, chiếm đoạt tài sản được hiểu là hành vi được hiểu là hành vi chuyển dịch tài sản một cách trái pháp luật biên tài sản của người khác thành của mình. Hậu quả của việc chiểm đoạt nó gắn liền và có mối quan hệ nhân quả với hành vi gian dối.

Lê Khắc T khi tới tiệm điện thoại T phát hiện trong tủ kính cửa hàng có trưng bày một chiếc Iphone 4s giống của mình nên đã hỏi chủ cửa hàng cho mình xem. Sau khi được chủ tiệm đưa cho xem, một lúc sau T hỏi: “Có bán không và bán với giá bao nhiêu?”. Khi được chủ cửa hàng trả lời là: “Trưng bày như vậy nếu có khách hàng trả được giá thì bán, nếu anh mua thì em bán 08 triệu khuyến mãi cho anh vỏ bọc điện thoại trị giá 300 nghìn đồng”. Chủ tiệm vừa nói dứt lời thì cửa hàng có nhiều khách hàng tới mua bán và sửa chữa điện thoại, do đó đã không để ý tới T và để cho T xem xét chiếc điện thoại Iphone 4s một cách thoải mái. Nhân lúc chủ cửa hàng mải mê trao đổi với các khách hàng khác thì T đã lấy trong túi áo chiếc Iphone 4s bị hỏng của mình để tráo đổi với chiếc điện thoại của chủ cửa hàng. Sau đó, T đưa chiếc điện thoại đã bị hỏng của mình cho chủ cửa hàng và nói là sẽ về nhà suy nghĩ, có gì hai ngày sau sẽ quay trở lại lấy máy nếu chưa có ai mua.

Như vậy, ở đây mặc dù có thể có việc Lê Khắc T không có ý định mua điện thoại nhưng có ý định chiếm đoạt chiếc điện thoại Iphone 4s nên đã có dùng thủ đoạn gian dối như vờ hỏi giá, vờ xem để mua và lợi dụng chủ cửa hành đông khách nên T đã tráo đổi chiếc điện thoại hỏng của mình bằng việc lấy trong túi áo chiếc Iphone 4s bị hỏng của mình để tráo đổi với chiếc điện thoại của chủ cửa hàng. Tức là, không có việc chủ cửa hàng hay nhân viên của cửa hàng trao, giao quyền sở hữu chiếc điện thoại cho T mà T lợi dụng sơ hở, lén lút, gian dối tiếp cận để chiếm đoạt chiếc điện thoại đó. Do vậy, không thể cho rằng Lê Khắc T phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Đối với tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản bắt buộc hành vi gian dối phải xuất hiện sau khi nhận được tài sản, được chuyển giao tài sản. Trong vụ án cũng không có việc Lê Khắc T được chủ cửa hàng giao, trao quyền sở hữu chiếc điện thoại cho mình. Do vậy, Lê Khắc T cũng không phạm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” .

Vì vậy, chúng tôi đồng tình với quan điểm thứ nhất như quan điểm của tác giả đó là Lê Khắc T phải bị truy tố và xét xử về tội “Trộm cắp tài sản”. Bởi, ngoài các lý do mà các tác giả đã đưa ra phân tích, thì một vấn đề hết sức quan trọng như trên tôi đã phân tích đó là tội trộm cắp tài sản thì tội phạm hoàn thành (mặt khách quan của tội phạm) đó là hành vi lén lút, bí mật hoặc cũng có thể gian dối chuyển dịch một cách trái pháp luật tài sản của người khác thành của mình. Việc lén lút, bí mật hay gian dối là nhằm che dấu hành vi chiếm đoạt tài sản làm cho chủ sở hữu tài sản hay người đang quản lý tài sản đó không biết việc chiếm đoạt. Trong vụ án này, việc lợi dụng lúc cửa hàng có đông khách nhân viên sơ hở không để ý Lê Khắc T đã lén lút tráo đổi chiếc điện thoại hỏng của mình lấy chiếc điện thoại của cửa hàng, tức là chuyển dịch một cách bất hợp pháp từ tài sản của cửa hàng thành của mình. Do vây, chỉ có thể truy tố xét xử Lê Khắc T về tội “Trộm cắp tài sản” là đúng tội, đúng pháp luật.

Trên đây là quan điểm của tôi về việc định tội danh đối với bài viết “Lê Khắc T phạm tội gì?” xin được trao đổi với các tác giả và bạn đọc./.

Ảnh minh họa – TAND tỉnh Bắc Ninh xét xử vụ án trộm cắp tài sản tại Công ty TNHH Samsung Display Việt Nam – Ảnh: Tư Viễn (NĐT)

Ths ĐỖ NGỌC BÌNH ( Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội)