Ngày 14/3/2025, Bộ Chính trị sẽ quyết định về lộ trình sắp xếp cấp xã

Chiều 13/3/2025, tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình chủ trì Phiên họp lần thứ nhất Ban chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo đã công bố Quyết định 571 của Thủ tướng về việc thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

 Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình chủ trì Phiên họp lần thứ nhất Ban chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Tính toán đề xuất sửa luật

Thảo luận về kế hoạch hoạt động của Ban Chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết tới đây sẽ phải sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 để quy định về tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Trong đó, phải phân định rõ nhiệm vụ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh cũng như những vấn đề liên quan đến chuyển tiếp thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương khi sắp xếp, tổ chức lại thành 2 cấp.

“Khi sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp, cấp dưới tỉnh thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Lúc đó Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải ban hành Nghị quyết để quy định về việc kiện toàn tổ chức bộ máy, chế độ chính sách, cán bộ công chức, việc sắp xếp xử lý trụ sở…” – ông Ninh nói.

Riêng những vấn đề liên quan đến con dấu, tên gọi, thực hiện thủ tục hành chính, các hoạt động tạm giữ, tạm giam, thi hành án… theo ông Nguyễn Hải Ninh vẫn có thể áp dụng Nghị quyết 190/2025 của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp thông tin cơ quan này đang tập hợp nội dung rà soát của các bộ, đến 17/3/2025 sẽ có kết quả rà soát. “Theo lộ trình, đến ngày 01/4/2025 sẽ chuyển sang Quốc hội” – ông Ninh nói và cho hay khi đó Bộ sẽ trao đổi với các cơ quan của Quốc hội xem có cần thiết phải xây dựng một nghị quyết xử lý một số vấn đề khi tổ chức lại đơn vị hành chính giống như Nghị quyết 190 hay không.

Ông cũng cho rằng khi sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền 2 cấp ở địa phương thì các bộ phải rà soát những nội dung thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của bộ mình và đề xuất một luật sửa nhiều luật. Tuy nhiên, điều này theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, một hệ thống pháp luật mà lúc nào cũng dùng nghị quyết mang tính chất xử lý tình huống thì không thực sự ổn lắm. “Đây là việc buộc phải làm trong thời gian gấp gáp thôi” – ông Ninh nói thêm.

Cần thống nhất thời điểm dừng mô hình chính quyền cấp huyện

Chia sẻ quan tâm đến ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nêu về việc pháp luật chuyên ngành, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho rằng hiện luật đang quy định theo mô hình chính quyền địa phương 3 cấp, trong đó có nhiều lĩnh vực chuyên ngành thuộc thẩm quyền giải quyết của chính quyền cấp huyện như lĩnh vực đất đai…

 Toàn cảnh phiên họp. 

Trong kế hoạch chưa thể hiện khi nào thì chính thức kết thúc mô hình chính quyền huyện, sau khi sáp nhập cấp xã hay đến khi hoàn thành cấp tỉnh. Do vậy, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề nghị khi báo cáo Trung ương cũng cần thống nhất thời điểm dừng mô hình chính quyền cấp huyện để Chính phủ chủ động trong xây dựng các văn bản hướng dẫn và các nội dung khác liên quan.

Cũng theo ông Duy, các luật chuyên ngành phải được xử lý để bảo đảm vận hành được chính quyền 2 cấp khi mô hình chính quyền cấp huyện chấm dứt. Chẳng hạn, nếu mô hình chính quyền cấp huyện kết thúc vào 30/6/2025 thì cần thiết phải có Nghị quyết của Quốc hội để xử lý những vấn đề có tính cấp bách và căn cốt nhất liên quan đến người dân và doanh nghiệp.

Ông Đỗ Đức Duy dẫn chứng đất đai, an sinh xã hội, giáo dục, y tế… là những vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp huyện. Trong Luật Đất đai, rất nhiều thủ tục phụ thuộc vào cấp huyện, từ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện cho đến cấp giấy chứng nhận lần đầu… Nếu giải quyết một luật sửa nhiều luật thì không thể kịp vào kỳ họp Quốc hội tháng 5 tới.

“Vì vậy tôi cho rằng nên ban hành một nghị quyết của Quốc hội vào tháng 5 và sửa luật vào tháng 10. Vấn đề này nếu không xử lý kịp thời sẽ gây ách tắc rất lớn trong quản lý xã hội cũng như phát triển kinh tế - xã hội” – Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường đề nghị.

Trao đổi lại, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho rằng tới đây khi rà soát để phân định thẩm quyền giữa 2 cấp chính quyền địa phương thì làm luôn phân cấp, phân quyền cho rõ ràng để tránh “suốt ngày sửa đi sửa lại”.

 Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tại phiên họp.

Dự kiến giảm đơn vị cấp xã từ 10.035 còn khoảng 2.000

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh đây là việc rất hệ trọng của quốc gia, của dân tộc; là việc rất lớn, rất khó, rất phức tạp.

“Chúng ta phải thực hiện một khối lượng công việc khổng lồ, đồng thời, tức khắc, nhanh, gấp, phải bảo đảm được yêu cầu để có thể triển khai ngay được”- bà Trà nói.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ thông tin ngày 14/3/2025, Bộ Chính trị họp thống nhất về chủ trương số lượng đơn vị cấp tỉnh phải sắp xếp, sáp nhập; mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là như thế nào… Sau đó, Đảng ủy Chính phủ sẽ gửi đề án lấy ý kiến của các địa phương và gửi các bộ, ngành để cho ý kiến. Dự kiến khoảng trung tuần tháng 4, Ban Chỉ đạo sẽ báo cáo Trung ương.

Nói về việc tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho hay, hiện là 10.035 đơn vị, sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000. “Gần như là một huyện nhỏ” – bà Trà nói và cho hay việc này thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có thể làm ngay sau hội nghị Ban Chấp hành Trung ương.

Khi ban hành được Hiến pháp; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật có liên quan, sẽ kết thúc hoạt động của chính quyền địa phương cấp huyện.

“Khi đã có đầy đủ cơ sở pháp lý là Hiến pháp, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đặc biệt có cả Nghị quyết nữa thì chúng ta tập trung vào sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh… Sau đó sẽ triển khai các việc liên quan đến đại hội” - Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà thông tin.

Trước tháng 7/2025 phải hoàn thành sắp xếp cấp xã

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình một lần nữa nhấn mạnh khối lượng công việc rất nhiều, rất phức tạp, đòi hỏi phải hoàn thành với chất lượng cao, rất khẩn trương. Vì vậy, ông đề nghị các bộ ngành và các thành viên Ban Chỉ đạo dù bận rất nhiều việc nhưng cần coi đây là nhiệm vụ rất cấp bách, rất quan trọng.

Thông tin thêm việc bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, Phó Thủ tướng Thường trực cho hay theo đề án Chính phủ trình, khoảng 1/3 nhiệm vụ huyện đang đảm nhiệm sẽ chuyển lên tỉnh, 2/3 chuyển xuống cấp xã- cấp cơ sở.

“Tên gọi của xã là gì, lộ trình thế nào, ngày 14/3/2025 Bộ Chính trị sẽ quyết” - Phó Thủ tướng Thường trực nói và cho biết dự kiến trước tháng 7/2025 phải hoàn thành việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã.

Phó Thủ tướng Thường trực ước tính trong vòng ba tháng phải ra các quyết định việc nhập xã nọ với xã kia, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phải họp liên tục và có cả “núi hồ sơ”. Tuy nhiên, điểm thuận là sau khi có nghị quyết của Trung ương, có thể xem đây như quy hoạch của cấp có thẩm quyền, căn cứ vào đó chúng ta thực hiện.

Tại phiên họp, Phó Thủ tướng cũng giao nhiệm vụ cụ thể cho một số bộ, ngành và đề nghị các cơ quan, VKSND Tối cao, TAND Tối cao chủ động đề xuất các nội dung liên quan đến trình tự, thẩm quyền tố tụng.

QUANG PHÚC