Thạch Quốc Cường phạm tội trộm cắp tài sản thuộc tình tiết định khung “có tính chất chuyên nghiệp”

Kể từ khi BLHS năm 2015 có hiệu lực cho đến nay, chưa có văn bản nào thay thế Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/ 5 /2006 của Hội đồng thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định của BLHS năm 1999, trong đó có quy định thế nào là “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”. Mặc dù đây là Nghị quyết hướng dẫn áp dụng các quy định của BLHS năm 1999 nhưng vẫn còn ý nghĩa áp dụng trong thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự hiện nay, các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng vẫn áp dụng quy định của Nghị quyết số 01 để khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử tội phạm có liên quan đến tính chất chuyên nghiệp. Cụ thể: Nghị quyết số 01 quy định về “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp” như sau:

“5. Về tình tiết "phạm tội có tính chất chuyên nghiệp" quy định tại điểm b khoản 1 Điều 48 và một số điều luật trong Phần các tội phạm của BLHS.

5.1. Chỉ áp dụng tình tiết "phạm tội có tính chất chuyên nghiệp" khi có đầy đủ các điều kiện sau đây:

a. Cố ý phạm tội từ năm lần trở lên về cùng một tội phạm không phân biệt đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xóa án tích;

b. Người phạm tội đều lấy các lần phạm tội làm nghề sinh sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính.

Ví dụ: A là một người không nghề nghiệp, chuyên sống bằng nguồn thu thập từ việc phạm tội. Trong một thời gian, A liên tiếp thực hiện năm vụ trộm cắp tài sản (tài sản chiếm đoạt được trong mỗi vụ có giá trị từ năm trăm ngàn đồng trở lên). Trong trường hợp này, A bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải bị áp dụng tình tiết định khung hình phạt "phạm tội có tính chất chuyên nghiệp".

5.2. Khi áp dụng tình tiết "phạm tội có tính chất chuyên nghiệp", cần phân biệt:

a. Đối với trường hợp phạm tội từ năm lần trở lên mà trong đó có lần phạm tội đã bị kết án, chưa được xóa án tích thì tùy từng trường hợp cụ thể mà người phạm tội có thể bị áp dụng cả ba tình tiết là “phạm tội nhiều lần”, “tái phạm” (hoặc “tái phạm nguy hiểm”) và “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”.

Ví dụ: B đã bị kết án về tội “trộm cắp tài sản”, nhưng chưa chấp hành hình phạt hoặc sau khi chấp hành xong hình phạt, trong một thời gian, B lại liên tiếp thực hiện bốn vụ trộm cắp tài sản (tài sản chiếm đoạt được trong mỗi vụ có giá trị từ năm trăm ngàn đồng trở lên). Trong trường hợp này, B phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải bị áp dụng ba tình tiết tăng nặng là “phạm tội nhiều lần”, “tái phạm” (hoặc “tái phạm nguy hiểm”) và “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”.

b. Đối với tội phạm mà trong điều luật có quy định tình tiết “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp” là tình tiết định khung hình phạt thì không được áp dụng tình tiết đó là tình tiết tăng nặng tương ứng quy định tại Điều 48 của BLHS. Trường hợp điều luật không có quy định tình tiết này là tình tiết định khung hình phạt thì phải áp dụng là tình tiết tăng nặng tương ứng quy định tại Điều 48 của BLHS.”

Trở lại vụ án trên ta thấy: Cường đã “cố ý phạm tội từ năm lần trở lên về cùng một tội phạm không phân biệt đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xóa án tích”.

Ngoài ba lần trộm cắp tài sản, lần thứ tư, vào  ngày 25 /6 /2020, Cường chỉ cho Tài nhà của ông Trần Văn Tân, tại số 74, đường Lê Duẩn, khóm 4, phường 3, tp Sóc Trăng, để Tài lén lút số tài sản trị giá 2.233.000 đồng.

Riêng lần thứ tư, theo như nội dung bài viết, tác giả cho rằng còn có nhiều quan điểm khác nhau về việc xác định Cường có phải chịu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm với Tài và Cường có phải chịu tình tiết định khung là phạm tội có tính chất chuyên nghiệp hay không ?

Quan điểm của tôi cho rằng, Cường phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình với vai trò là đồng phạm (vai trò xúi giục) bởi vì BLHS quy định: “đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm”. Có nghĩa là những người tham gia thực hiện có cùng chung hành động với nhau thì mới là đồng phạm. Tuy nhiên, sự chung hành động (thể hiện bằng hành động hoặc không hành động) phải được hiểu là: hành động của mỗi người là điều kiện cần thiết cho hoạt động của người khác, là một khâu trong sự hoạt động chung của những người đồng phạm, hay nói khác đi là phải có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi của mỗi người đồng phạm với hậu quả nguy hiểm cho xã hội.

Trong vụ này Cường là đồng phạm đóng vài trò xúi giục, bởi lẽ Cường đã tác động đến tư tưởng và ý chí của Tài, khiến Tài thực hiện hành vi phạm tội, hay có thể khẳng định, Cường đã nghĩ ra việc phạm tội và đã thúc đẩy cho tội phạm đó được thực hiện bởi Tài. Hành vi của Cường có mối quan hệ nhân quả với việc ông Trần Văn Tân bị chiếm đoạt 2.233.000 đồng. Do vậy, Cường phải chịu trách nhiệm với vai trò đồng phạm với Tài.

Trong bài viết này tác giả chưa nói rõ về nhân thân của Cường, nếu như quan điểm thứ hai cho rằng “Cường đều lấy các lần phạm tội làm nghề sinh sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính” thì đối chiếu với tiểu mục 5.1 mục 5 Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP có thể kết luận Cường từng bị kết án về tội ‘‘Trộm cắp tài sản’’, sau khi chấp hành xong hình phạt, không có nghề nghiệp, trong một thời gian, bị cáo lại tiếp tục thực hiện 4 lần chiếm đoạt tài sản, chuyên sống bằng nguồn thu nhập từ việc phạm tội, nên Cường phạm tội “Trộm cắp tài sản” thuộc tình tiết định khung“có tính chất chuyên nghiệp” theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 173 của BLHS năm 2015.

Trên đây là nội dung trao đổi của tôi về bài viết “Chỉ cho người khác trộm cắp tài sản có phạm tội không ?”. Rất mong nhận được ý kiến thảo luận của độc giả.

 

Tòa án quận Hải Châu, Đà Nẵng xét xử vụ án hình sự trộm cắp tài sản. Ảnh: Trần Nhã Minh Hoàng 

 

 

DƯƠNG VĂN HƯNG (Tòa án quân sự Quân chủng Hải quân)