Luật An ninh mạng hợp nhất: "Lá chắn số" không thể thiếu của Việt Nam trong kỷ nguyên chuyển đổi số

Sự cần thiết và tinh thần hợp nhất

Trước tốc độ phát triển như vũ bão của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và yêu cầu cấp thiết về chuyển đổi số quốc gia, việc bảo vệ an ninh trên không gian mạng đã trở thành nhiệm vụ chiến lược.

Dự án Luật An ninh mạng được xây dựng trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng 2018 và Luật An toàn thông tin mạng 2015. Tinh thần này thể hiện quyết tâm cao độ của Đảng và Nhà nước, bởi sau 7-10 năm thi hành, nhiều quy định của hai luật đã không còn phù hợp trước sự xuất hiện của Trí tuệ nhân tạo (AI), tài sản mã hóa và kinh tế số.

Thực hiện triệt để nguyên tắc "một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính" (theo Nghị quyết 18-NQ/TW), tối ưu hóa công tác quản lý nhà nước.

Nội luật hóa các định hướng lớn của Đảng, coi an ninh mạng là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời trong toàn bộ quá trình chuyển đổi số.

Đại biểu Chau Chắc, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang nhận định, việc tích hợp hai luật thành một là "rất phù hợp với chủ trương cải cách lập pháp" và đáp ứng kịp thời tình hình thực tiễn phức tạp của tội phạm mạng hiện nay.

Dữ liệu là “hạt nhân”: Điểm đột phá về an ninh dữ liệu

Một trong những điểm bổ sung nổi bật nhất của Dự thảo Luật là quy định chuyên biệt về bảo đảm an ninh dữ liệu.

Trong kỷ nguyên 4.0, dữ liệu được ví như "hạt nhân" và là tài sản quốc gia. Mặc dù Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đã được thông qua, phạm vi bảo vệ cần mở rộng bao gồm dữ liệu tổ chức, dữ liệu hệ thống, và dữ liệu trong quá trình truyền tải.

Việc bổ sung quy định an ninh dữ liệu trong Luật An ninh mạng là cấp thiết nhằm ngăn chặn việc chiếm đoạt, sử dụng, khai thác trái phép hoặc tiêu hủy dữ liệu; phòng ngừa những thảm họa khôn lường, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Đoàn Đại biểu quốc hội TP. Cần Thơ) nhấn mạnh, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, đặc biệt là AI đã làm xuất hiện nhiều phương thức vi phạm như lừa đảo, giả mạo khuôn mặt, giọng nói, hình ảnh…

Đại biểu chỉ ra thực tế các nhóm yếu thế như người cao tuổi và người khuyết tật đang là mục tiêu dễ bị tấn công, dẫn chứng bằng các vụ lừa đảo, mạo danh cơ quan chức năng yêu cầu người cao tuổi chuyển tiền tiết kiệm.

Do đó, trong Dự thảo Luật lần này, bà đề nghị bổ sung tại Điều 9 (các hành vi bị nghiêm cấm) quy định cấm sử dụng AI giả mạo khuôn mặt, giọng nói và các công nghệ giả mạo khác nhằm mạo danh tổ chức, cá nhân để lừa đảo hoặc gây nhầm lẫn. Đề nghị tại Chương IX mở rộng nhóm đối tượng được bảo vệ, bên cạnh trẻ em cần bổ sung người cao tuổi và các nhóm yếu thế khác để phù hợp với tình hình tội phạm công nghệ cao.

Nền tảng pháp lý cho sự phát triển bền vững

Với 9 chương và 58 điều, Dự thảo Luật An ninh mạng không chỉ kế thừa các quy định hiện hành mà còn bổ sung những giải pháp đột phá, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho sự phát triển của kinh tế số, xã hội số và bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Quá trình xây dựng Luật đã được Bộ Công an thực hiện khẩn trương, cầu thị, lấy ý kiến rộng rãi từ nhân dân, cơ quan, tổ chức để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả cao nhất khi Luật được ban hành.

Luật sư và các chuyên gia nhận định, không gian mạng đang trở thành một mặt trận mới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ an ninh phi truyền thống. Nếu thiếu một hành lang pháp lý đồng bộ, không gian mạng sẽ thiếu an toàn, dễ phát sinh các loại hình tội phạm mới, làm suy giảm niềm tin xã hội.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, đoàn Đại biểu quốc hội TP.HCM tán thành sự cần thiết ban hành Luật: "Không gian mạng hiện nay đã trở thành hạ tầng chiến lược của an ninh quốc gia, kinh tế số và quản trị hiện đại. Mọi gián đoạn hay lỗ hổng đều có thể lan truyền tức thời...”

Ông khẳng định, Luật An ninh mạng sẽ giúp Việt Nam chủ động ứng phó trước các nguy cơ, chuẩn hóa khái niệm, thẩm quyền, quy trình quản trị rủi ro theo chuẩn quốc tế, và bảo đảm cân bằng giữa quyền tự do trên mạng và nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Do đó, Luật An ninh mạng không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước mà còn là đòi hỏi tất yếu của quá trình phát triển kinh tế số và xã hội số. Luật tạo cơ sở pháp lý để phòng ngừa, phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm, bảo vệ hệ thống thông tin quan trọng của quốc gia, đồng thời bảo đảm cân bằng giữa quyền tự do trên mạng và nghĩa vụ tuân thủ pháp luật.

QUANG MINH