Ngành Tòa án nâng cao chất lượng xét xử, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, hoàn thành vượt mức nhiều chỉ tiêu Quốc hội giao trong năm 2025

Triển khai mô hình tư pháp mới, khối lượng án tăng cao, ngành Tòa án vẫn giữ vững chất lượng xét xử

Trình bày trước Quốc hội, Chánh án Nguyễn Văn Quảng cho biết năm 2025 là năm bản lề khi ngành Tòa án thực hiện chuyển đổi lớn về mô hình tổ chức từ 4 cấp sang 3 cấp, đồng thời đưa hệ thống Tòa án nhân dân khu vực mới vào hoạt động từ ngày 1/7/2025. Việc cải cách mô hình diễn ra đúng thời điểm số lượng vụ việc phải thụ lý tiếp tục tăng, tính chất phức tạp hơn, yêu cầu tiến độ và chất lượng ngày càng cao, tạo áp lực lớn về tổ chức, nhân sự và cơ sở vật chất, nhưng toàn ngành đã bảo đảm hoạt động liên tục, thông suốt.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày Báo cáo kết quả công tác năm 2025 của ngành Tòa án - Ảnh: Quốc hội

Theo đó, các Tòa án vẫn giữ được sự ổn định và hiệu quả trong toàn hệ thống. Năm 2025, Tòa án đã thụ lý 683.341 vụ việc, giải quyết 618.341 vụ, đạt tỷ lệ 90,49%, tăng 0,77% so với năm trước. Tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan chỉ còn 0,69%, thấp hơn năm trước 0,08% và đáp ứng mức yêu cầu của Quốc hội (không vượt quá 1,5%), tiếp tục khẳng định chất lượng xét xử được cải thiện bền vững.

Trong lĩnh vực hình sự, ngành Tòa án đạt tỷ lệ giải quyết, xét xử 98,63% về số vụ và 97,38% về số bị cáo, vượt 10,63% chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội. Đặc biệt, toàn ngành không ghi nhận bất kỳ trường hợp nào kết án oan người vô tội, thể hiện trách nhiệm, bản lĩnh và trình độ của đội ngũ Thẩm phán, đồng thời củng cố niềm tin của nhân dân đối với cơ quan xét xử. Các vụ án tham nhũng, tiêu cực, nhất là những vụ thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi đều được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, gắn với thu hồi tài sản phạm tội.

Ở lĩnh vực dân sự và hành chính, kết quả giải quyết tiếp tục ghi nhận nhiều chuyển biến rõ rệt. Án dân sự đạt tỷ lệ giải quyết 88,64%, vượt 10,64% chỉ tiêu Quốc hội giao. Án hành chính đạt tỷ lệ 81,99%, tăng 5,07% và vượt 21,99% chỉ tiêu được giao, một bước tiến nổi bật trong lĩnh vực vốn có tỷ lệ giải quyết thấp trong nhiều năm. Công tác hòa giải, đối thoại được cải thiện mạnh mẽ, giúp giảm tranh chấp và áp lực xét xử; đến ngày 30/9/2025, không còn vụ dân sự quá hạn do nguyên nhân chủ quan.

Hoạt động giám đốc thẩm, tái thẩm tiếp tục được nâng cao chất lượng. Tòa án nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân cấp cao đã giải quyết 64,22% số đơn đề nghị, vượt 4,22% chỉ tiêu Quốc hội. Lập luận trong các quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm ngày càng chặt chẽ, rõ ràng và thuyết phục, góp phần nâng cao chất lượng công tác xét xử. Về thi hành Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 92,89% đối với các đơn đương sự đồng ý hòa giải.

Năm 2025 cũng đánh dấu bước tiến mạnh mẽ trong chuyển đổi số của ngành Tòa án. Toàn ngành tổ chức 16.383 phiên tòa trực tuyến, góp phần giảm chi phí xã hội và tạo thuận lợi cho người dân. Gần 1,8 triệu bản án, quyết định đã được công bố trên Cổng thông tin điện tử TAND tối cao, thu hút 222 triệu lượt truy cập – khẳng định nỗ lực minh bạch hóa hoạt động tư pháp. Hệ thống Tòa án khu vực sau sắp xếp nhanh chóng ổn định tổ chức, bảo đảm hoạt động liên tục, thông suốt.

Toàn cảnh phiên họp - Ảnh: Quốc hội

Bên cạnh nhiệm vụ xét xử, ngành Tòa án tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong công tác xây dựng pháp luật. Tòa án nhân dân tối cao đã chủ trì nghiên cứu, soạn thảo và trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội 03 dự án Luật, 01 Nghị quyết của Quốc hội, 02 Pháp lệnh và 11 Nghị quyết. Đồng thời, hoàn thiện Hồ sơ Dự án Luật Phá sản (sửa đổi) và Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế để trình Quốc hội khóa XV xem xét tại Kỳ họp thứ 10. Hội đồng Thẩm phán ban hành 05 Nghị quyết và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ban hành 08 Thông tư, kịp thời hướng dẫn, bảo đảm áp dụng pháp luật thống nhất trên phạm vi toàn quốc.

Công tác tổ chức cán bộ tiếp tục được quan tâm toàn diện, từ quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển đến đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ. Các Tòa án đã triển khai nhiều hội nghị tập huấn trực tuyến, hội thảo chuyên sâu, phiên tòa rút kinh nghiệm theo từng loại án, giúp đội ngũ Thẩm phán nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp. Công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra việc thực thi công vụ được tăng cường, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm kỷ luật. Việc sắp xếp tổ chức theo mô hình 3 cấp Tòa án được triển khai đồng bộ; sau sắp xếp, các đơn vị nhanh chóng ổn định bộ máy, đảm bảo hoạt động không bị gián đoạn.

Năm 2025 cũng ghi nhận bước tiến mạnh mẽ trong chuyển đổi số của ngành Tòa án. Các đơn vị đã tổ chức 16.383 phiên tòa trực tuyến, tạo thuận lợi cho người dân, tiết kiệm chi phí xã hội và tăng cường tính công khai, minh bạch. Gần 1,8 triệu bản án, quyết định được công bố trên Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân tối cao, thu hút hơn 222 triệu lượt truy cập, hình thành nguồn dữ liệu pháp lý quan trọng phục vụ nghiên cứu và thực tiễn xét xử.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế, như vẫn còn bản án bị hủy, sửa do lỗi chủ quan; cơ sở vật chất của một số Tòa án khu vực còn thiếu; một số công chức vi phạm kỷ luật; một số dự án đầu tư chậm tiến độ do phải điều chỉnh phù hợp mô hình tổ chức mới. Những tồn tại này đòi hỏi toàn ngành tiếp tục nỗ lực siết chặt kỷ luật công vụ, chuẩn hóa cơ sở vật chất và hoàn thiện quy trình vận hành nội bộ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Tăng cường hiệu lực, hiệu quả xét xử gắn với yêu cầu cải cách tư pháp thời kỳ mới

Năm 2026, Tòa án nhân dân tối cao xác định nhiều nhiệm vụ trọng tâm, trong đó ưu tiên hàng đầu là cụ thể hóa và triển khai hiệu quả các chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đối với ngành Tòa án. Ngành tiếp tục thực hiện đồng bộ mô hình tổ chức Tòa án 3 cấp, bảo đảm nguồn lực cho Tòa án nhân dân khu vực, đồng thời nâng cao năng lực đội ngũ chức danh tư pháp và siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong thực thi nhiệm vụ. Công tác chuyển đổi số được đẩy mạnh, hướng tới xây dựng Tòa án điện tử và triển khai hiệu quả các đạo luật vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo Thẩm tra - Ảnh: Quốc hội

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết các Tòa án đã đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xét xử, cơ bản đạt và vượt nhiều chỉ tiêu Quốc hội giao. Tỷ lệ giải quyết án hình sự đạt 98,63%, vượt 10,63%; xét xử bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật, không phát hiện trường hợp kết án oan người vô tội. Án dân sự đạt 88,64%, vượt 10,64% chỉ tiêu, công tác hòa giải được đẩy mạnh, tỷ lệ án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan giữ ở mức thấp, dưới yêu cầu 1,5%.

Theo cơ quan thẩm tra, ngành Tòa án có nhiều đổi mới tích cực nhưng vẫn cần tiếp tục hạ tỷ lệ án hành chính bị hủy, sửa (hiện 3,72%); nâng cao chất lượng tranh tụng và tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng để khắc phục các vướng mắc trong mô hình tổ chức mới. Ủy ban đề nghị Tòa án nhân dân tối cao rà soát quy định pháp luật còn chồng chéo trong các lĩnh vực dễ phát sinh tranh chấp như đất đai, khoáng sản, ngân hàng, an ninh mạng, an toàn thực phẩm… để kiến nghị sửa đổi. Đồng thời, ngành cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành các đạo luật mới, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với các cơ quan tư pháp.

Ủy ban cũng đề nghị tăng đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và kinh phí cho hệ thống Tòa án, đặc biệt là Tòa án nhân dân khu vực – thiết chế trung tâm của mô hình tư pháp 3 cấp; đồng thời phối hợp với Bộ Công an và Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành hướng dẫn chung về tổ chức hoạt động tố tụng trong bối cảnh cấp huyện không còn cơ quan điều tra. Nhìn tổng thể, kết quả công tác năm 2025 cho thấy nỗ lực lớn của ngành Tòa án trước yêu cầu cải cách tư pháp ngày càng cao. Những kết quả vượt chỉ tiêu Quốc hội giao khẳng định quyết tâm đổi mới, nhưng các tồn tại được chỉ ra cũng đặt ra yêu cầu tiếp tục hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng xét xử và tăng cường phối hợp liên ngành, tạo nền tảng để củng cố niềm tin của nhân dân và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thời kỳ mới.

QUANG MINH