Nguyễn Văn A có phải chịu tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “tái phạm” hay không?

Trong khoảng thời gian từ tháng 2 năm 2019 đến hết tháng 12 năm 2020 Nguyễn Văn A có hành vi đánh bạc trái phép dưới hình thức ghi lô đề và bị TAND tỉnh Đ xử phạt tiền 100 triệu đồng tại bản án số 123/2022/HS-ST ngày 23/6/2022; ngày 27/7/2022 Nguyễn Văn A đã chấp hành xong hình phạt tiền và án phí.

Ngày 14/5/2022 Nguyễn Văn A có hành vi trộm cắp tài sản và hành vi thỏa mãn cấu thành tội phạm và ngày 14/6/2023 bị truy tố theo khoản 1 Điều 173 BLHS ra Tòa án huyện B để xét xử theo thẩm quyền. Tuy nhiên, VKS không xác định hành vi đánh bạc bị TAND tỉnh Đ ngày 23/6/2022 xử phạt A 100 triệu đồng là tiền án, mà xác định đánh giá về nhân thân, nên không xác định Nguyễn Văn A phải chịu tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo điểm h khoản 1 Điều 52 BLHS “tái phạm”.

Quá trình nghiên cứu giải quyết vụ án này hiện vẫn có hai quan điểm khác nhau về việc xác định có áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với Nguyễn Văn A, cụ thể:

Quan điểm thứ nhất đồng tình với việc truy tố của VKS, không xác định Nguyễn Văn A phạm tội “Trộm cắp tài sản” với tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “tái phạm” theo điểm h khoản 1 Điều 52 BLHS mà chỉ đánh giá vào nhân thân là đúng. Vì theo khoản 1 Điều 53 BLHS thì “Tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý hoặc thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do vô ý.”

Do hành vi đánh bạc của Nguyễn Văn A bị TAND tỉnh Đ tuyên phạt 100 triệu đồng là ngày 23/6/2022; trong khi đó hành vi mà Nguyễn Văn A trộm cắp tài sản là chiếc xe SH xảy ra vào ngày 14/5/2022 tức là thời điểm thực hiện hành vi sau xảy ra trước khi có bản án số 123/2022/HS-ST ngày 23/6/2022 của TAND tỉnh Đ xử phạt A 100 triệu đồng, nên không xác định hành vi trộm cắp ngày 14/5/2022 thuộc trường hợp “tái phạm” theo điểm h khoản 1 Điều 52 BLHS là phù hợp với quy định của pháp luật.

Quan điểm thứ hai cho rằng: Việc VKS không truy tố đề nghị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với Nguyễn Văn A theo điểm h khoản 1 Điều 52 BLHS “tái phạm” là không đúng (đây cũng là quan điểm của tác giả bài viết).

Theo điểm a khoản 1 Điều 70 BLHS: Người bị kết án đương nhiên được xóa án tích, nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây: a) 01 năm trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được hưởng án treo;”.

Như vậy, bản án ngày 23/6/2022 của TAND tỉnh Đ xử phạt Nguyễn Văn A 100 triệu đồng về hành vi đánh bạc đến khi Nguyễn Văn A thực hiện hành vi trộm cắp tài sản và bị truy tố là ngày 14/6/2023 thì hành vi đánh bạc của Nguyễn Văn A chưa được đương nhiên xóa án tích do chưa đủ 01 năm kể từ ngày chấp hành xong bản án. Do chưa được xóa án tích mà A lại phạm tội mới và bị truy tố, xét xử ngày 14/6/2023 đối với hành vi trộm cắp tài sản ngày 14/5/2022 nên phải truy tố xét xử Nguyễn Văn A về tội “Trộm cắp tài sản” theo khoản 1 Điều 173 BLHS với tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “tái phạm” theo điểm h khoản 1 Điều 52 BLHS mới đúng pháp luật.

Vấn đề xác định “tái phạm” hay không “tái phạm” đối với Nguyễn Văn A phải lấy mốc thời điểm thực hiện hành vi phạm tội là căn cứ để xác định. Chỉ không xác định tái phạm đối với A trong trường hợp hành vi trộm cắp tài sản ngày 14/5/2022 được xử trước và hành vi đánh bạc của A trong giai đoạn 2019-2020 được xử sau thì Nguyễn Văn A sẽ không bị xác định là “tái phạm” đối với lần xử sau của hành vi trước. Tuy nhiên trong vụ án này về thứ tự trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến giữa năm 2022 Nguyễn Văn A đã có các hành vi khác nhau thỏa mãn ở các cấu thành tội phạm khác nhau, hành vi (1) đánh bạc giai đoạn 2019-2020 bị Tòa xử phạt tiền 100 triệu đồng vào ngày 24/6/2022, hành vi (2) trộm cắp tài sản ngày 14/5/2022 đến ngày 14/6/2023 bị truy tố, xét xử. Tức là A phạm các tội ở các thời điểm khác nhau, hành vi (1) xử và tuyên bởi một bản án có hiệu lực pháp luật, hành vi (2) bị truy tố xét xử sau khi bị truy tố xét xử hành vi (2) thì Nguyễn Văn A chưa được đương nhiên xóa án tích do vậy lần phạm tội sau phải xác định là “tái phạm” là đúng quy định của pháp luật.

Trên đây là quan điểm của tôi về việc “Áp dụng hay không áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với A? Xin được trao đổi với các đồng nghiệp và bạn đọc. Mong nhận được nhiều ý kiến tranh luận của đồng nghiệp và bạn đọc.

 

*ThS .TAQS Thủ đô Hà Nội

Tòa án huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên xét xử sơ thẩm lưu động  vụ án hình sự- Ảnh: Hoàng Lưu

ĐỖ NGỌC BÌNH*