Một số điểm chưa hợp lý trong quy định về Điều 145 BLHS năm 2015

1.Một số điểm chưa phù hợp về “Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”

1.1.Quy định tại khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015

Khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 quy định: “Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm”.

+ Tại khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 không quy định rõ người phạm tội phải biết rõ khi thực hiện hành vi phạm tội phải biết bị hại là người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi nên có nhiều trường hợp người phạm tội không hề biết người mình thực hiện hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác là người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi và cũng không thể biết được, hoặc có trường hợp bị hại cố tình dấu thông tin sai sự thật về tuổi của mình, mặc khác khi quan hệ giao cấu thì có sự đồng thuận của bị hại. Chính vì thế trên thực tế có nhiều trường hợp người phạm tội không biết đối tượng xâm hại là người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi nhưng vẫn bị xét xử với lỗi cố ý và tuyên mức hình phạt rất nặng.

Việc điều luật không quy định ý thức của người phạm tội là phải biết rõ là người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi cho nên đã dẫn đến nhiều hệ quả tiêu cực trong xã hội đó là đã đưa ra xét xử nhiều trường hợp không phải là tội phạm và điều đó đã làm oan rất nhiều người vô tội nhưng bản thân những người tiến hành tố tụng cũng không biết rằng việc đã đưa ra xét xử như vậy là chưa đúng theo tinh thần của luật, chưa phù hợp với tính chất của hành vi phạm tội. Chính vì thế, việc không quy định biết rõ là người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi hiện nay đã thể hiện sự bất cập, không phù hợp cần phải sửa đổi cho phù hợp.

+ Tại khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 ngoài quy định về hành vi “giao cấu” thì còn quy định bổ sung thêm hành vi “quan hệ tình dục khác”. Hiện nay với sự mở cửa hội nhập quốc tế sâu rộng về mọi mặt của đời sống kinh tế-xã hội của đất nước trong những năm gần đây, một số xu hướng hành vi tình dục mới đã xâm nhập vào nước ta, đặc biệt là giới trẻ. Do vậy, việc quy định hành vi quan hệ tình dục khác cùng với hành vi giao cấu là hết sức cần thiết và có ý nghĩa. Tuy nhiên, cơ quan có thẩm quyền lại chưa ban hành văn bản dưới luật hướng dẫn, giải thích thế nào là hành vi quan hệ tình dục khác, thực tế này gây khó khăn cho các cơ quan Điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án trong việc giải quyết vụ án.

+ Tại khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 chỉ quy định về độ tuổi của người thực hiện hành vi phạm tội nhưng chưa quy định rõ giới tính cho nên có thể hiểu chủ thể của tội phạm này là bao gồm cả nam lẫn nữ, có cả người đồng giới và người chuyển giới. Hơn nữa, khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 đã quy định thêm dấu hiệu “thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác” có nghĩa là những người cùng giới tính cũng có thể thực hiện được nên quan hệ tình dục đồng giới cũng phải xử lý hình sự.

Tương tự như trên thì việc xác định giới tính của bị hại cũng không được điều luật quy định rõ, chỉ quy định chung là “người đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”. Như vậy, ta có thể hiểu người bị hại ở đây bao gồm cả nam và nữ hay cả người đồng giới. Thực tiễn xét xử thời gian qua cho thấy chỉ nhìn nhận ở một khía cạnh bị hại là nữ giới, chưa xử lý vụ án nào bị hại là nam giới hay là người chuyển giới.

1.2.Quy định tại khoản 2 Điều 145 BLHS năm 2015

Khoản 2 Điều 145 BLHS năm 2015 quy định: “Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm: a) Phạm tội 02 lần trở lên; b) Đối với 02 người trở lên; c) Có tính chất loạn luân; d) Làm nạn nhân có thai;…

Tình tiết định khung “Phạm tội 2 lần trở lên” tại điểm a khoản 2 Điều 145 BLHS năm 2015 hiện vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau trong việc thực hiện hành vi giao cấu nhiều lần hay một lần, vì không thể xác định được hành vi phạm tội của người thực hiện hành vi giao cấu, nên chưa có sự thống nhất trong áp dụng pháp luật cũng như quyết định hình phạt. Có quan điểm cho rằng người thực hiện hành vi giao cấu khi dương vật đã được đưa vào âm đạo thì tính một lần thực hiện không giới hạn thời gian giao cấu. Quan điểm thứ hai cho rằng người thực hiện hành vi giao cấu khi dương vật đã được đưa vào âm đạo xuất tinh thì tính một lần thực hiện. Do chưa có sự nhận định đúng và có quan điểm trái chiều làm cho vấn đề áp dụng pháp luật cũng chưa được hiểu chính xác.

Đối với các hành vi quan hệ tình dục khác như: quan hệ đồng tính, quan hệ bằng miệng, quan hệ bằng đường hậu môn… thì việc xác định thế nào là một lần phạm tội là rất khó. Do vậy, cơ quan chức năng cần phải có hướng dẫn cụ thể để các Tòa án áp dụng thống nhất.

2.Đề xuất hướng hoàn thiện

Để giải quyết những vấn đề đặt ra ở trên, các cơ quan có thẩm quyền xây dựng, ban hành pháp luật cần rà soát lại toàn bộ các quy định về “Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”, qua đó có những chỉnh sửa, bổ sung đối với BLHS hiện hành; ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thể đối với các vấn đề liên quan theo hướng sau:

– Thứ nhất, tại khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 cần sửa đổi, bổ sung theo hướng người phạm tội biết rõ người mình có hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác là người đủ 13 đến dưới 16 tuổi nhưng vẫn thực hiện hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.

Theo tác giả có thể sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 145 BLHS năm 2015 như sau: “Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác đối với người mà biết rõ từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm”.

– Thứ hai, Hội đồng Thẩm phán TANDTC và các cấp có thẩm quyền sớm có Nghị quyết hướng dẫn quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 145 BLHS năm 2015 theo hướng sau:

+ Về hành vi “quan hệ tình dục khác” gồm: quan hệ đồng tính, quan hệ bằng miệng, quan hệ bằng đường hậu môn, đưa ngón tay hoặc vật khác vào âm đạo của bị hại…

+ Về giới tính của người phạm tội và bị hại cần quy định bao gồm: nam, nữ, giới tính thứ ba để áp dụng và có tính thống nhất cao.

+ Về tình tiết định khung “Phạm tội 2 lần trở lên” quy định tại điểm a khoản 2 Điều 145 BLHS năm 2015: Người thực hiện hành vi giao cấu khi dương vật đã được đưa vào âm đạo thì tính một lần thực hiện không giới hạn thời gian giao cấu.

Cần giải thích như thế nào là một lần phạm tội đối với các hành vi quan hệ tình dục khác như: quan hệ đồng tính, quan hệ bằng miệng, quan hệ bằng đường hậu môn,…

Tóm lại, việc chỉnh sửa, bổ sung đối với BLHS hiện hành và ban hành các văn bản hướng dẫn đối với “Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác đối với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng trong việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với các vụ án này, từ đó đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa, đáp ứng được yêu cầu cải cách tư pháp trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Một bị cáo bị xét xử vì lấy vợ dưới 16 tuổi ở Thanh Khê, Đà Nẵng – Ảnh Quân Trần/ ANTĐ

ĐINH MINH LƯỢNG (Tòa án quân sự Khu vực 2 Quân khu 5)-