Cần mở rộng đối tượng được bầu cử Quốc hội và HĐND đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện

Thực tiễn việc chấp hành thời gian thử thách đối với người được hưởng án và người được tha tù trước thời hạn có điều kiện và qua nghiên cứu các quy định của pháp luật thì có một vấn đề đặt ra là: Đối với người được hưởng án treo và được tha tù trước thời hạn có điều kiện có được quyền thực hiện quyền bầu cử  Quốc hội và HĐND các cấp hay không?

Tha tù trước thời hạn

 Trong những năm qua, việc thực hiện chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện đã, đang và sẽ phát huy tốt những ưu điểm vượt trội thể hiện chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước đối với người lần đầu phạm tội, hiện đang chấp hành án phạt tù tại các cơ sở giam giữ. Mặc dù, pháp luật cơ bản đã hoàn thiện việc thực hiện chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện về cơ bản không có nhiều vướng mắc.

Về lý luận cũng như thực tiễn thì giữa chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện và chế định án treo đều có điểm chung là không buộc người bị kết án phải chấp hành hình phạt tù. Nếu như, “Án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện được áp Tòa án áp dụng  đối với người phạm tội bị phạt tù không quá 3 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ , xét thấy không cần bắt họ phải chấp hành hình phạt tù” (Điều 1 Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP ngày 15/5/2018 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng Điều 65 của BLHS về án treo); còn, tha tù trước thời hạn có điều kiện thì thì tại Điều 1 Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của BLHS về tha tù trước thời hạn có điều kiện như sau: “Tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được Tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Hình sự, xét thấy không cần buộc họ phải tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ.”.

Theo đó, cả hai biện pháp này đều do Tòa án áp dụng, án treo là biện pháp áp dụng miễn hình phạt tù có điều kiện được Tòa án áp dụng ở giai đoạn xét xử sơ thẩm, phúc thẩm hoặc giám đốc thẩm thông qua kết quả là Bản án, Quyết định; còn tha tù trước thời hạn có điều kiện được áp dụng ở giai đoạn người bị kết án đang chấp hành án, áp dụng đối với người phạm tội lần đầu đang chấp hành án tại các cơ sở giam giữ, khi đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật, họ được miễn chấp hành án phạt tù khi thỏa mãn mức chấp hành án phạt tù và các điều kiện khác theo quy định, họ được tha tù bằng Quyết định của TAND  cấp tỉnh hoặc TAQS cấp Quân khu có thẩm quyền. Và, cả hai biện pháp trên thì người bị kết án, phạm nhân đều chịu sự quản lý giám sát, giáo dục của Chính quyền địa phương nơi cư trú hoặc đơn vị Quân đội cấp Trung đoàn giám sát giáo dục trong thời gian thử thách. Tức là, cả hai trường hợp họ đều được tái hòa nhập, cộng đồng được hỗ trợ tạo điều kiện trong lao động, học tập, công tác và họ có nghĩa vụ phải chấp hành nghiêm các nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo quy định.

Thực hiện quyền bầu cử

Và, cũng từ thực tiễn việc chấp hành thời gian thử thách đối với người được hưởng án và người được tha tù trước thời hạn có điều kiện và qua nghiên cứu các quy định của pháp luật thì có một vấn đề cần nghiên cứu trao đổi, kiến nghị hoàn thiện đó là: Đối với người được hưởng án treo và được tha tù trước thời hạn có điều kiện có được quyền thực hiện quyền bầu cử  Quốc hội và HĐND các cấp hay không?

Qua thực tiễn giải quyết vấn đề này, hiện nay có hai quan điểm như sau: Các quan điểm đều có điểm chung là đối với người được hưởng án treo thì có quyền bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp. Còn đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, hiện có 2 quan điểm, cụ thể:

Quan điểm thứ nhất cho rằng: Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện không có quyền bầu cử Đại biểu Quốc hội và Đại biểu HĐND các cấp. Vì căn cứ theo quy tại khoản 1 Điều 30 Luật Bầu cử Đại biểu Quốc hội và Đại biểu HĐND các cấp quy định: 1. Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án, người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người mất năng lực hành vi dân sự thì không được ghi tên vào danh sách cử tri.”. Như vậy, đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện sẽ không có quyền được bầu cử.

Quan điểm thứ hai cho rằng: Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, vẫn có quyền được ghi tên vào danh sách cử tri, tức là có quyền tham gia bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp. Vì mặc dù theo quy định tại khoản 1 Điều 30 nêu trên, không liệt kê đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện. Tuy nhiên, quy định ở khoản 1 Điều 30 thì đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện không thuộc các trường hợp trên, cụ thể: 1) Trường hợp, người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật; 2) người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án; 3) người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo; 4) người mất năng lực hành vi dân sự. Thì không được ghi tên vào danh sách cử tri. Chính vì vậy, căn cứ vào ý 3 khoản 1 Điều 30 tức là vận dụng áp dụng đối với người tha tù trước thời hạn có điều kiện như trường hợp đối với người được hưởng án treo “người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo nên họ vẫn có quyền được ghi tên vào danh sách cử tri, có quyền bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp.

Theo quan điểm cá nhân của tôi, tôi nhất với quan điểm thứ nhất, là đối với người tha tù trước thời hạn có điều kiện, ở giai đoạn hiện nay họ chưa có quyền bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp. Vì theo quy định tại khoản 1 Điều 30 Luật Bầu cử như phân tích ở quan điểm thứ nhất. Tuy nhiên,  vì chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện là một chế định mới lần đầu tiên được áp dụng kể từ ngày 1/1/2018 nên nhiều vấn đề mà chúng ta trong quá trình xây dựng cần tiếp tục hoàn thiện bổ sung cho phù hợp với thực tiễn mà một trong những vấn đề là hoàn thiện quyền của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đó là quyền bầu cử.

Chính vì vậy, để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu đề cao quyền con người, quyền công dân… mà một trong những quyền đó là quyền bầu cử, tôi mạnh dạn kiến nghị sắp tới đây cần bổ sung quyền được bầu cử đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, theo hướng bổ sung khoản 1 Điều 30 như sau: 1. Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án, người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo hoặc không thuộc trường hợp được tha tù trước thời hạn có điều kiện, người mất năng lực hành vi dân sự thì không được ghi tên vào danh sách cử tri.”.

Tức là, theo quan điểm cá nhân của tôi là bổ sung trường hợp “hoặc không thuộc trường hợp được tha tù trước thời hạn có điều kiện” vào sau ý 3 khoản 1 Điều 30 Luật bầu cử Đại biểu Quốc hội và Đại biểu HĐND các cấp. Có như vậy, mới đảm bảo tính mở rộng đối tượng cho trường hợp đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện trong giai đoạn hiên nay và phù hợp với xu thế và thực tiễn./.

 

Công nhân trong Khu công nghiệp đi bầu cử - Ảnh minh họa Qn.gov,vn

 

 

 

 

 

Th.s ĐỖ NGỌC BÌNH (Tòa án quân sự Thủ đô Hà Nội) -