Nam Định: Vi phạm tố tụng trong vụ việc giữ người trái pháp luật ?

Bỏ lọt đồng phạm

Trích lục Bản án sơ thẩm mang số 04/2020/HSST ngày 22/01/2021 của TAND huyện Trực Ninh cho thấy: Xuất phát từ việc vay nợ giữa Ninh Thị Băng và chị Phạm Thị Phượng, Trần Thị Ban (từ tháng 7/2014) nên giữa gia đình Băng với chị Phượng đã nhiều lần xảy ra xô xát cãi nhau.

Khoảng 11 giờ ngày 11/2/2015, Ninh Thị Băng đi đến nhà chị Phượng đế đòi nợ. Chị Phượng nói: “Tôi không nợ nần, không có gì để mà giải quyết” rồi đi sang nhà ông Lưu Bá Quát hàng xóm gần nhà Phượng. Băng đi theo và gọi điện thoại cho chồng là Phạm Văn Thuật và mẹ đẻ là Nguyễn Thị Tuyết (tên gọi khác là Tiếp) đến nhà ông Quát nói chuyện với chị Phượng và yêu cầu chị Phượng về nhà nhưng chị Phượng không đồng ý.

Ngay sau đó Công an thị trấn Cát Thành đến yêu cầu chị Phượng và gia đình Băng về trụ sở UBND thị trấn Cát Thành để làm việc. Đến 17 giờ cùng ngày Công an thị trấn Cát Thành yêu cầu hai bên về nhà.

Do sợ bị phía gia đình Băng bắt giữ, chị Phượng xin được ở lại trụ sở làm việc của Ban Công an thị trấn Cát Thành. Gia đình Băng vẫn tiếp tục ở lại và yêu cầu Phượng phải về nhà giải quyết công nợ nhưng chị Phượng không đồng ý.

Đến khoảng 22 giờ cùng ngày thì Băng, Tuyết cùng một số người trong gia đình về nhà, còn lại Ninh Văn Tài, Thuật, Ninh Văn Hoanh (chú họ của Băng), Ninh Văn Hưởng (là em con dì của Băng) ở lại trụ sở UBND thị trấn Cát Thành để canh coi không cho Phượng bỏ đi.

Đến 5 giờ 30 phút ngày 12/2/2015 Tài, Thuật, Hưởng vào Ban Công an lôi chị Phượng ra ngoài, yêu cầu đi về nhà Băng để giải quyết việc vay nợ. Do mệt mỏi nên Phượng phải miễn cưỡng chấp nhận. Sau đó Tài, Thuật dùng xe máy chở Phượng về nhà Băng.

Khi ở nhà Băng, Băng yêu cầu Phượng phải trả cho Băng số tiền 600 triệu đồng. Chị Phượng nói không nợ và không đồng ý trả nợ cho Băng. Băng mời anh Trần Văn Điệp là tổ trưởng, tổ phó Tổ dân phố Phú Thọ đến chứng kiến việc giải quyết vay nợ giữa Băng và chị Phượng.

Anh Điệp đến một lúc rồi ra về. Sau có ông Nguyễn Văn Thái (là cậu ruột Băng), bà Nguyễn Thị Tuyết (mẹ đẻ Băng), bà Nguyễn Thị Chuyên, ông Phạm Quang Thụy (là bố mẹ chồng Băng), bà Ninh Thị Vân (là dì của Băng) và chị Phạm Thanh Nguyệt (là em chồng Băng) cũng đến nhà Băng cùng nói chuyện với chị Phượng.

Mọi người yêu cầu Phượng phải trả tiền cho Băng nhưng Phượng không nhận việc vay nợ. Sau đó những người trên lần lượt ra về. Còn lại Băng và bà Tuyết tiếp tục nói chuyện với Phượng về việc vay nợ và giữ chị Phượng ở tại phòng khách không cho chị Phượng đi về nếu chị không viết giấy nhận nợ.

Chị Phượng đã dùng điện thoại của mình nhắn tin cho anh Lưu Văn Năm (là chồng chị Phượng) thông báo việc chị bị gia đình Băng bắt đưa từ UBND thị trấn Cát Thành về giữ ở nhà Băng. Anh Năm đã đến Công an thị trấn Cát Thành trình báo sự việc.

Khoảng 10 giờ 30 phút ngày 12/2/2015 nhận được tin báo của anh Năm, Tổ công tác của Công an huyện Trực Ninh và Công an thị trấn Cát Thành gồm: Bùi Đức Phú, Vũ Văn Chín, Đỗ Văn Lợi, Vũ Văn Tiến và ông Điệng tổ trưởng dân phố Cát Thành đến nhà Băng để làm việc.

Tổ công tác đã làm việc với Băng, Tuyết và một số người trong gia đình Băng có mặt khi đó. Tổ công tác đã giải thích quy định của pháp luật, không cho phép gia đình Băng giữ Phượng trái phép tại nhà và yêu cầu phía gia đình Băng để cho chị Phượng về.

Trong lúc tổ công tác làm việc, Ninh Văn Tài (là em rể Băng) đi xe máy đến. Tài nói với tổ công tác: “Chúng mày vào đây làm gì. Đây là nhà tao, chúng mày đã xin phép chưa” và tiếp tục chửi tổ công tác: “Chúng mày ra khỏi nhà tao, không thì tao đánh chết”. Tài lấy một đoạn cây luồng tại nhà Băng cầm trên tay chửi bới, đe dọa đánh, đuổi tố công tác.

Tổ công tác lập biên bản vụ việc nhưng phía gia đình Băng không ký biên bản. Sau đó tổ công tác ra về. Băng cùng Tuyết thay nhau tiếp tục ngồi cùng chị Phượng tại phòng khách nhà Băng yêu cầu chị Phượng phải viết giấy nhận nợ và không cho chị Phượng đi về.

Lúc sau, Tài nói với chị Phượng ý là Tài cho chị Phượng vay 600 triệu để trả cho Băng, nhưng chị Phượng phải viết giấy vay nợ của Tài và có trách nhiệm trả cho Tài.

Do mệt mỏi và bất an về tinh thần nên Phượng đồng ý viết giấy biên nhận nợ theo yêu cầu của Tài. Lúc này Băng lại đi mời anh Điệp đến chứng kiến. Do chị Phượng viết nhiều lần không đúng theo ý của Tài nên Tài đã tự viết giấy với nội dung: Chị Phượng vay của Tài 600 triệu, thế chấp nhà, hẹn đến tết trả 300 triệu đồng và đến tháng 3 năm 2016 trả nốt 300 triệu đồng, sau đó đưa cho chị Phượng ký và anh Điệp ký xác nhận.

Đến khoảng 20 giờ ngày 12/2/2015, bà Nguyễn Thị Sinh (là em gái Tuyết) đi làm về qua vào nhà Băng chơi. Thấy chị Phượng ở nhà Băng, được gia đình Băng nói Phượng từ sáng chưa ăn uống gì nên bà Sinh bảo Phượng đi cùng về nhà bà Sinh để lấy sữa cho Phượng uống. Đến khoảng 21 giờ, bà Tuyết đi đến nhà bà Sinh đưa chị Phượng quay lại nhà Băng để tiếp tục giải quyết việc vay nợ.

Về đến nhà Băng, Phượng ngồi tại phòng khách, Băng, Tuyết, Thuật tiếp tục yêu cầu Phượng viết giấy nhận nợ. Thuật lấy giấy, yêu cầu Phượng viết giấy vay nợ. Chị Phượng đồng ý viết giấy vay nợ vợ chồng Băng, Thuật số tiền 600 triệu hẹn đến 30/3/2015 Âm lịch trả 300 triệu, 30/8/2015 trả 300 triệu nếu không trả thì nhà cửa thuộc về Băng. Lúc này có anh Điệp (anh Điệp được Tài mời đến làm chứng) và đã ký vào giấy là người làm chứng. Sau đó Phượng được Ninh Đình Trọng là anh trai Băng đi xe máy chở về nhà.

Chị Phượng kiên trì đi tìm công lý

Sau khi bị gia đình Băng bắt giữ (ngày 12/2/2015), chị Phượng đã có nhiều đơn đề nghị các cơ quan pháp luật trình bày về việc mình bị Ninh Thị Băng, Nguyễn Thị Tuyết, Ninh Văn Tài và Phạm Văn Thuật về hành vi bắt giữ người trái phép.

Tuy nhiên gần 5 năm sau, Cơ quan điều tra Công an huyện Trực Ninh mới tiến hành điều tra thu thập chứng cứ. Đến ngày 11/2/2020 CQĐT Công an huyện Trực Ninh mới ra quyết định khởi tố vụ án và ngày 20/3/2020 ra quyết định khởi tố bị can đối với Ninh Thị Băng và Nguyễn Thị Tuyết về tội “Giữ người trái phép”.

Đối với Ninh Văn Tài và Phạm Văn Thuật, đã có hành vi cùng tham gia việc giữ chị Phượng tại nhà, yêu cầu chị Phượng phải trả tiền ép chị phải viết giấy vay mới cho chị về. Khi tổ công tác của Công an huyện Trực Ninh và Công an thị trấn Cát Thành đến làm việc yêu cầu gia đình Băng chấm dứt việc giữ chị Phượng trái pháp luật, Tài không đồng ý còn chửi bới đe dọa đánh lại tổ công tác.

Tài và Thuật đã có hành vi đồng phạm cùng Băng và Tuyết thực hiện hành vi giữ người trái pháp luật nhưng lại được Cơ quan điều tra và VKSND huyện Trực Ninh xác định đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nên không xem xét, xử lý đối với Tài, Thuật về hành vi cùng Băng và Tuyết thực hiện hành vi giữ người trái pháp luật.

Bản án Sơ thẩm mang số 04/2020/HSST ngày 22/01/2021 của TAND huyện Trực Ninh đã tuyên: Bị cáo Ninh Thị Băng, Nguyễn Thị Tuyết phạm tội “Giữ người trái pháp luật”. Căn cứ khoản 1 Điều 123, Điểm g Khoản 1 Điều 46; Điểm e khoản 1 Điều 48; Điều 33 BLHS năm 1999: Xử phạt bị cáo Ninh Thị Băng 09 (chín) tháng tù, thời hạn tù tính từ ngày bị cáo chấp hành thi hành án. Đối với bị cáo Nguyễn Thị Tuyết, căn cứ khoản 1 Điều 123; điểm g khoản 1 Điều 46; khoản 2 Điều 46; Điểm e khoản 1 Điều 48, Điều 33 BLHS 1999 đã tuyên phạt Tuyết 03 (ba) tháng tù, thời hạn tù tính từ ngày bị cáo chấp hành thi hành án.

Cần phục hồi điều tra với Ninh Văn Tài và Phạm Văn Thuật

Bản án Sơ thẩm cũng nêu rõ quan điểm: Đã trả hồ sơ điều tra bổ sung 2 lần, yêu cầu VKSND huyện Trực Ninh và cơ quan điều tra Công an huyện Trực Ninh xem xét xử lý đối với Ninh Văn Tài, và Phạm Văn Thuật, Ninh Văn Hưởng nhưng VKSND huyện Trực Ninh không thực hiện yêu cầu.

"Cơ quan điều tra, truy tố đã vi phạm thủ tục tố tụng hình sự, không xử lý kịp thời đơn tố giác tội phạm, mặc dù hoạt động điều tra và thu thập tài liệu chứng cứ đã được thu thập ngay sau khi có đơn tố giác tội phạm.

Đối với Ninh Văn Tài và Phạm Văn Thuật, có hành vi ép bắt chị Phượng từ UBND thị trấn Cát Thành về nhà Băng, Thuật và cùng tham gia việc giữ chị Phượng tại nhà. Hành vi của Tài và Thuật có dấu hiệu đồng phạm giúp sức cùng Băng và Tuyết thực hiện hành vi giữ người trái pháp luật.

Cơ quan điều tra và VKSND huyện Trực Ninh xác định đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nên không xem xét, xử lý đối với Tài, Thuật là không đúng quy định của pháp luật” – TAND huyện Trực Ninh nhận định.

Đưa ra quan điểm về vấn đề này, Luật sư Hoàng Văn Doãn – Văn phòng Luật sư Hoàng Hưng (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cho biết: Không đồng ý với quan điểm truy tố của VKSND huyện Trực Ninh bởi ngoài hành vi giữ người cùng với Băng, Tuyết thì Tài, Thuật còn có hành vi bắt người cùng với Băng, Tuyết và có lời nói đe dọa, ép chị Phượng ký 02 giấy nhận nợ với số tiền 1,2 tỷ đồng là dấu hiệu của tội “Cưỡng đoạt tài sản”.

Hành vi này trong cáo trạng cũng đã nêu rõ nhưng lại không xem xét. Trong hồ sơ thể hiện Cơ quan điều tra huyện Trực Ninh, VKSND huyện Trực Ninh đã chậm trễ trong việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can khi hành vi phạm tội đã được rõ ràng là vi phạm thủ tục tố tụng. Bị hại và dư luận địa phương mong rằng cần trả điều tra bổ sung, khởi tố Tài, Thuật, Hưởng để làm rõ động cơ mục đích của các đối tượng trên.

Bản án Sơ thẩm mang số 04/2020/HSST ngày 22/01/2021 và cáo trạng của Viện kiểm sát cùng Kết luận điều tra của Công an huyện Trực Ninh

HOÀNG LAI