Tòa án đình chỉ giải quyết vụ án

Tạp chí Tòa án nhân dân điện tử ngày 22/07/2021 có đăng bài viết: “Một người kế thừa tố tụng của nguyên đơn vắng mặt lần thứ 2 có thuộc trường hợp đình chỉ giải quyết vụ án dân sự” của Huỳnh Văn Sáng, các tác giả trao đổi về vấn đề bài viết đặt ra.

Trong phạm vi bài viết trên tác giả đã đưa ra hai quan điểm:

Quan điểm thứ nhất cho rằng dù một nguyên đơn vắng mặt không lý do, không ủy quyền cho người khác thì Tòa án vẫn tiếp tục giải quyết vụ án theo thủ tục chung.

Quan điểm thứ hai cũng là quan điểm của tác giả bài viết, cho rằng việc một trong các đồng nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai nhưng vẫn vẫn mặt, không có đề nghị xét xử vắng mặt hoặc vì sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan thì vẫn được xem là trường hợp nguyên đơn vắng mặt lần thứ hai và là căn cứ để Tòa án đình chỉ giải quyết vụ án dân sự.

Về vấn đề này tác giả xin trao đổi như sau:

Thứ nhất, cần xác định kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng nguyên đơn

Hiện nay, theo quy định tại khoản 1 Điều 74 BLTTDS 2015 về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng: “Trường hợp đương sự là cá nhân đang tham gia tố tụng chết mà quyền, nghĩa vụ về tài sản của họ được thừa kế thì người thừa kế tham gia tố tụng”. Theo Điều 71 BLTTDS 2015 thì nguyên đơn phải có nghĩa vụ tham gia phiên tòa phiên họp và những nghĩa vụ của nguyên đơn, người kế thừa quyền, nghĩa vụ cũng phải kế thừa đầy đủ. Do đó, người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của nguyên đơn phải có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án và chấp hành quyết định của Tòa án trong quá trình Tòa án giải quyết vụ việc.

Căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 74 BLTTDS 2015 thì có thể thấy, sau khi có căn cứ cho thấy phát sinh người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự do đương sự là cá nhân chết, đương sự là tổ chức phải chấm dứt tồn tại, Thẩm phán được giao giải quyết vụ án dân sự sẽ ra thông báo đến những người thừa kế của đương sự là cá nhân, người có quyền, lợi ích liên quan đến đương sự là tổ chức chấm dứt tồn tại để họ tự khai và cam kết không bỏ sót người thừa kế hoặc bổ sung giấy tờ chứng minh về việc tiếp nối quyền, nghĩa vụ từ tổ chức chấm dứt tồn tại và tư cách đại diện cho người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự. Đối với đương sự đang tham gia tố tụng là cá nhân chết, thì Tòa án thường cho những người thừa kế tự khai và cam kết khai đúng, đầy đủ người thừa kế và có sự chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã tại nơi cư trú cuối cùng của đương sự là cá nhân trước khi chết[1]. Do đó, người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự của nguyên đơn có đầy đủ quyền, nghĩa vụ như là nguyên đơn tham gia tố tụng.

Thứ hai, Tòa án cần làm rõ anh G không yêu cầu hay không tham gia?

Trong vụ án này Tòa án chưa làm rõ tình tiết: “Anh G cho rằng việc chuyển nhượng giữa ông A và ông B là có thật nên anh G không đồng ý tham gia tố tụng nhưng không có văn bản gửi đến Tòa án về việc không tham gia tố tụng”.

Trong trường hợp này Tòa án cần phải xác định rõ anh G không đồng ý tham gia tố tụng và yêu cầu của anh G:

Thứ nhất, Tòa án cần làm rõ tình tiết anh G không đồng ý tham tố tụng, để giải quyết vụ án được nhanh chóng toàn diện thì không nhất thiết phải có đơn xỉn giải quyết, xét xử vắng mặt, Tòa án có thể chủ động xuống làm việc với anh G nếu anh G tự nguyện xin không tham gia tố tụng thì Tòa án có thể ghi nhận ý kiến xét xử, giải quyết vắng mặt có sự chứng kiến xác nhận của chính quyền địa phương.

Thứ hai, bằng việc lấy lời khai của anh G xem anh G không có tranh chấp về phần tài sản này hay nói cách khác là từ chối từ nhận di sản, để phần tài sản đang tranh chấp cho các đồng thừa kế còn lại. Hay anh G cho rằng tài sản này của anh nhưng anh không tranh chấp tại thời điểm hiện tại bởi. vì không tham gia không đồng nghĩa với việc anh từ chối nhận tài sản. Do đó cần làm rõ ý kiến của anh G.

(Trong trường hợp ngoài ý muốn chẳng hạn như anh G không hợp tác, có thái độ gay gắt thì Tòa án cũng có thể ra văn bản trong thời hạn nhất định để xem anh G có yêu cầu hay tranh chấp gì không).

Do đó, trong trường hợp này cần làm rõ anh G có yêu cầu, hay tranh chấp không để giải quyết toàn diện và triệt để vụ án.

Thứ ba, tác giả không đồng ý với quan điểm thứ nhất

Bởi, với lập luận “Sau khi kế thừa tố tụng anh E, anh F vẫn giữ nguyên yêu cầu khởi kiện của ông A, anh G tuy được triệu tập hợp lệ lần 2 nhưng vắng mặt không ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án nên Tòa án vẫn tiếp tục giải quyết vụ án theo thủ tục chung”.

Tác giả cho rằng hiện nay, pháp luật hiện hành đã cơ bản hoàn thiện điều chỉnh các quan hệ xã hội, do đó, nếu anh G được Tòa án xác định là một trong những người tham gia tố tụng thì cũng đồng nghĩa với việc anh G cũng có những quyền, nghĩa vụ như là một trong những đồng nguyên đơn. Do đó, quan điểm cho rằng giải quyết theo thủ tục chung là không đúng quy định pháp luật.

Thứ tư, một trong những đồng thừa kế quyền, nghĩa vụ vắng mặt đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai thì Tòa án phải tiến hành đình chỉ một phần giải quyết vụ án đối với phần của người vắng mặt.

Quy định về đình chỉ giải quyết vụ án dân sự trong đó tại điểm c khoản 1 Điều 217 BLTTDS năm 2015 quy định như sau: “Người khởi kiện rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện hoặc nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn vắng mặt, trừ trường hợp họ đề nghị xét xử vắng mặt hoặc vì sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan”, những quy định của BLTTDS 2015 trên cơ bản kế thừa những quy định của BTTDS năm 2004 sửa đổi bổ sung năm 2011 đều quy định nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà vẫn vắng mặt thì Tòa án có quyền đình chỉ giải quyết vụ án. Ngoài ra, Tòa án ra quyết định đình chỉ khi một trong những người thừa kế quyền, nghĩa vụ của nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà vẫn vắng mặt là đúng bởi lẽ nguyên đơn là người khởi kiện và có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của BLTTDS nhưng Tòa triệu tập hợp lệ mà vẫn cố tình không đến thì được xem như từ bỏ yêu cầu của mình. Trong khi để đưa vụ án ra xét xử thì Tòa án phải thực hiện rất nhiều thủ tục tố tụng. Do đó, quan điểm thứ hai của tác giả bài viết trên là phù hợp.

Do đó, trường hợp một trong những người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của nguyên đơn vắng mặt lần thứ hai thì Tòa án phải đình chỉ giải quyết vụ án theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 217 BLTTDS năm 2015.

Từ những phân tích, lập luận nêu trên tác giả cho rằng một trong những người thừa kế quyền, nghĩa vụ của nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà vẫn vắng mặt, trừ trường hợp họ đề nghị xét xử vắng mặt hoặc vì sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan thì Tòa án tiến hành đình chỉ giải quyết vụ án theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 217 BLTTDS năm 2015.

 

Tòa án nên lấy lời khai của anh G - Ảnh minh họa

 

[1] Nguyễn Thị Anh Thư (2018),”Một số vướng mắc, bắt cập về thủ tục tố tụng được áp dụng trong trường hợp kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự trong Bộ luật tố tụng dân sự 2015”, Tạp chí khoa học Kiểm sát, số 03/2018,tr.48.

NCS LÝ VĂN TOÁN (TAND huyện Châu Thành, Kiên Giang) NGÔ THÁI HÀ (TAND Tp Phan Thiết, Bình Thuận)