Chậm xử lý doanh nghiệp nợ đọng bảo hiểm xã hội, vì sao?

Chậm xử lý

Nợ đọng BHXH là nỗi nhức nhối của toàn xã hội và nếu không có cách giải quyết triệt để thực trạng này, người lao động là đối tượng thiệt thòi nhất. TP Hà Nội là địa phương nằm trong danh sách có số nợ đọng bảo hiểm nhiều nhất.

Để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động về các chế độ BHXH, BHYT, bảo hiểm tai nạn (BHTN) trên địa bàn và đạt chỉ tiêu giảm tỷ lệ nợ BHXH năm 2019 xuống dưới 2%, BHXH Hà Nội đã đề nghị các sở ngành, UBND các địa phương tiếp tục tăng cường tuyên truyền chính sách pháp luật về BHXH, BHYT, thường xuyên nhắc nhở doanh nghiệp thực hiện đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động hàng tháng đúng quy định; phối hợp với cơ quan liên quan thanh tra, kiểm tra…

Đến hết tháng 10 – 2019, tổng số nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) phải tính lãi trên địa bàn thành phố Hà Nội là 1.907,3 tỷ đồng, chiếm 4,4% kế hoạch thu. Tuy nhiên, công tác đôn đốc thu, giảm tỷ lệ nợ đóng BHXH đang gặp không ít khó khăn. Trước tình hình đó, BHXH thành phố Hà Nội phối hợp cùng các đơn vị liên quan tiến hành nhiều biện pháp mạnh để thúc đẩy các đơn vị làm đúng nghĩa vụ đối với người lao động, thực hiện quy định của pháp luật về đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động.

BHXH thành phố Hà Nội cho biết, trong số các doanh nghiệp nợ BHXH có 500 doanh nghiệp có số nợ lớn, kéo dài từ 6 đến 24 tháng, xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của 13.346 lao động với số tiền hơn 274 tỷ đồng. Đây đều là những doanh nghiệp có xu hướng gia tăng nợ theo thời gian do phát sinh lãi chậm đóng, gây ảnh hưởng xấu đến an sinh xã hội trên địa bàn. Nhiều doanh nghiệp cố tình trốn đóng, tìm mọi cách lách luật để không tham gia BHXH, BHTN cho người lao động. Cũng có những đơn vị sử dụng lao động không chấp hành quyết định thanh tra, kiểm tra; không phối hợp cung cấp hồ sơ, tài liệu khi đoàn thanh tra đến làm việc; không chấp hành nộp tiền phạt theo các quyết định xử phạt vi phạm hành chính đã ban hành…

Mặc dù dư luận đang nóng lòng chờ đợi các hành vi vi phạm này được xử lý kịp thời, nhất là khi nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao có hiệu lực thi hành từ ngày 1-9-2019 hướng dẫn thực thi một số điều của Bộ luật Hình sự về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN, thế nhưng đến nay kết quả xử lý không như mong đợi.

Cụ thể,có 5 doanh nghiệp nợ BHXH là hơn 77 tỷ đồng, kéo dài nhiều năm liền, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi chính đáng của hàng trăm lao động. Tính đến hết tháng 9-2019, Công ty cổ phần Cơ khí Xây dựng 121 – CIENCO1 nợ hơn 18,5 tỷ đồng. Công ty cổ phần Kỹ thuật nền móng và Xây dựng 20 có số nợ hơn 10 tỷ đồng. Công ty cổ phần Hoàng An nợ hơn 5,1 tỷ đồng. Điển hình, Công ty cổ phần LILAMA3 nợ tới gần 35 tỷ đồng; Công ty cổ phần LILAMA3.3 nợ gần 8,9 tỷ đồng.

Sớm tháo gỡ khó khăn

Giám đốc BHXH thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Hoà khẳng định: Các doanh nghiệp trên đã có hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Đồng thời, các doanh nghiệp không nên đánh đồng việc nợ thuế với Nhà nước và nợ BHXH. Bởi, về tiền đóng BHXH, người lao động đã được doanh nghiệp trực tiếp thu và quản lý. Người lao động dành cả tuổi trẻ và sức lực để đóng góp cho doanh nghiệp. Khi về già hoặc ốm đau, họ cần được bảo đảm những quyền lợi chính đáng về BHXH, BHYT, BHTN…

Với quyết tâm giảm tỷ lệ nợ BHXH xuống còn dưới 2% so với số phải thu trong năm 2019, đặc biệt là bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động, BHXH thành phố Hà Nội cho biết, sẽ tiếp tục công khai danh sách các đơn vị nợ BHXH có số nợ lớn, thời gian nợ dài trên các phương tiện thông tin đại chúng, đồng thời, kiên quyết chuyển hồ sơ các doanh nghiệp chây ỳ, nợ BHXH kéo dài nhiều năm qua sang cơ quan Công an để điều tra, xử lý theo quy định của Luật Hình sự và Luật Tố tụng Hình sự.

Để hạn chế cũng như có những giải pháp xử lý với những doanh nghiệp nợ đọng BHXH, gần đây nhiều địa phương đã áp dụng cấm xuất nhập cảnh đối với những cá nhân vi phạm. Giải pháp này mang lại hiệu quả nhất định, giúp cơ quan chức năng thu được tiền nợ BHXH.

Giải pháp cấm xuất nhập cảnh đối với những cá nhân đại diện cho doanh nghiệp vi phạm liên quan đến BHXH đã được Cục Quản lý xuất nhập cảnh đồng ý nhưng sau đó đại diện Bộ Tư pháp lại không đồng ý vì cho rằng, chỉ được cấm xuất nhập cảnh với cá nhân là chủ doanh nghiệp, chứ không phải là người đại diện hợp pháp (đại diện pháp lý) cho doanh nghiệp. Trên thực tế nhiều doanh nghiệp cho thấy, rất khó xác định “ông chủ” thật sự của đơn vị. Còn những người là đại diện pháp lý cho doanh nghiệp là những người đang trực tiếp điều hành doanh nghiệp… thì không bị cấm xuất nhập cảnh. Điều này sẽ gây khó khăn cho các ngành chức năng trong việc xác định đối tượng và ảnh hưởng đến công tác thu hồi nợ BHXH.

Chia sẻ về những khó khăn trong quá trình thu nợ, xử lý doanh nghiệp nợ BHXH, Vụ trưởng Vụ Thanh tra – Kiểm tra, BHXH Việt Nam Trần Đức Long cho biết, khi thanh tra tại một doanh nghiệp, đoàn thanh tra đã phát hiện nhiều người lao động được ký hợp đồng lao động một năm (6/2017) nhưng chưa tham gia BHXH.

Theo quy định pháp luật, nợ, trốn đóng BHXH là hành vi sai phạm, hành vi bị nghiêm cấm. Vụ kiện dân sự thì có đúng, có sai và tòa án là cơ quan phán quyết; nếu đúng thì tòa buộc doanh nghiệp phải trả, nếu sai thì tòa bác đơn. Còn đã là vi phạm thì không thể đưa sang tòa án xử xem đúng hay sai, mà chỉ là vi phạm đến mức nào. Ðây là lý do khiến việc kiện dân sự vướng mắc thời gian qua. Gần đây nhất, Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao đã ban hành Nghị quyết 05/2019/NQ-HÐTP hướng dẫn áp dụng Ðiều 214, Ðiều 215, Ðiều 216 Bộ luật Hình sự. Đây được xem hành lang pháp lý thống nhất trong việc xử lý các trường hợp vi phạm về BHXH, BHYT.

Chính vì vậy, các ban ngành, địa phương cần phối hợp để đưa quy định này vào cuộc sống. Có như vậy mới hạn chế được tình trạng trốn đóng, chây ỳ nộp BHXH, góp phần bảo đảm quyền lợi cho người lao động.

Anh Tuấn