Chất vấn về một vấn đề Tòa án kiến nghị

      Trong 3 ngày 16, 17, và 18 tháng 11/2017, Quốc hội sẽ dành thời gian chất vấn các thành viên Chính phủ về những vấn đề nóng được Quốc hội lựa chọn chất vấn. Có 4 nhóm vấn đề được lựa chọn để các ĐBQH chất vấn các thành viên Chính phủ gồm Tài chính, Ngân hàng, Thông tin truyền thông, Tòa án. Ông Nguyễn Hạnh Phúc – Tổng thư ký Quốc hội cho biết, tiêu chí lựa chọn vấn đề để chất vấn phải là những vấn đề nổi lên gây bức xúc và được nhiều ĐBQH quan tâm; những vấn đề có dấu hiệu vi phạm pháp luật, đã được trả lời bằng văn bản nhưng không làm thỏa mãn các ĐBQH.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng

      Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng sẽ trả lời chất vấn của các Đại biểu Quốc hội về chính sách điều hành tiền tệ; đảm bảo hỗ trợ sản xuất và tăng trưởng tín dụng hợp lý; an toàn hệ thống ngân hàng. Đặc biệt, một trong những nội dung được chất vấn là hoạt động của các ngân hàng yếu kém đã được Nhà nước xử lý và giải pháp an toàn, hiệu quả cho cả hệ thống ngân hàng. “Như chúng ta đã biết, vừa qua NHNN đã mua 0 đồng đối với 3 ngân hàng, bây giờ Quốc hội cần phải xem hiệu quả của các ngân hàng này thế nào, kết quả ra làm sao, ” ông Nguyễn Hạnh Phúc cho biết.

      Như vậy là kiến nghị của Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án OceanBank sẽ được chất vấn, làm rõ tại Diễn đàn Quốc hội.

      Ngày 29/9, TAND TP Hà Nội mở phiên sơ thẩm xét xử vụ án thất thoát 2.000 tỷ đồng tại ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank). Tổng cộng, có 51 bị cáo bị truy tố về các tội Tham ô tài sản; Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng; Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.  Theo kết quả thanh tra, kiểm toán năm 2015 tại OceanBank, nợ xấu của ngân hàng này gần 15.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế lỗ khoảng 10.000 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu 2,5 lần. Từ đó, OceanBank mất khả năng thanh khoản nên Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua lại giá 0 đồng nhằm trấn an khách hàng. Tuy nhiên tại phiên tòa, HĐXX cho rằng, việc mua bán này không nằm trong luật dân sự và thực tế đã tạo gánh nặng cho Nhà nước. Việc mua như trên không đảm bảo quyền lợi cho các cổ đông nên tòa kiến nghị Chính phủ xem xét lại chính sách này.

      Hội đồng xét xử đã điều hành phiên tòa theo đúng tinh thần cải cách tư pháp, thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng, làm rõ nội dung vụ án ngay tại phiên tòa, không phụ thuộc vào kết quả điều tra, truy tố. Hội đồng xét xử đã để các bị cáo và các bên liên quan trình bày hết ý kiến của họ.

      Theo giải trình từ phía NHNN, năm 2013, cơ quan này đã gửi phương án cơ cấu lại OceanBank giai đoạn 2013 – 2015, yêu cầu OceanBank chỉnh sửa bổ sung và khắc phục nội dung yếu kém còn tồn tại, đề nghị OceanBank gửi kết quả khắc phục về NHNN, đồng thời không xem xét mở rộng chi nhánh, ngân hàng đại diện, mở các công ty con, liên kết… Theo kết luận thanh tra năm 2014, vốn điều lệ của OceanBank là 4.000 tỷ đồng. Nợ xấu tại thời điểm 31/3/2014 là hơn 14.923 tỷ đồng, chiếm 49,84% tổng dư nợ của nhà băng này. Lợi nhuận trước thuế lỗ lũy kế hơn 10.188 tỷ đồng, bằng gần 250% vốn chủ sở hữu.

      Do đó cơ sở để NHNN mua lại OceanBank với giá 0 đồng ở chỗ ngân hàng này âm vốn chủ sở hữu gần 2,5 lần. Tuy nhiên, tại phiên tòa bị cáo Hà Văn Thắm khai rằng khi PVN có chủ trương thoái hết vốn tại ngân hàng, Hà Văn Thắm đã thương thảo với một doanh nghiệp Singapore và một doanh nghiệp Việt Nam, họ đã gửi văn bản cho PVN đề nghị mua lại 20% vốn với số tiền 800 tỷ đồng. Hà Văn Thắm cũng đã báo cáo trực tiếp Thủ tướng. “Ông Đỗ Văn Hậu (Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam – PVN) sau đó làm văn bản gửi lên Chính phủ và được đồng ý cho bán”, bị cáo Hà Văn Thắm nói.

      Lời khai của Hà Văn Thắm có đúng không, sẽ được kiểm chứng. Quyết định mua lại ngân hàng với giá 0 đồng cũng sẽ được xem xét lại về tính pháp lý.

Tại phiên tòa, đại diện PVN cho biết, Thủ tướng Chính phủ cho phép PVN được góp vốn vào OceanBank với tỉ lệ vốn góp là 20% vốn cổ phần. Về hiệu quả sử dụng vốn góp tại OceanBank, từ thời điểm góp vốn 2009 – 2013, theo báo cáo tài chính kiểm toán thì OceanBank hoạt động hiệu quả, 4 năm liền có 244 tỉ đồng cổ tức, không có năm nào không có lợi nhuận đứng trên góc độ hoạt động chia cổ tức.

      Ở góc độ khác, không chỉ là quyền lợi của các cổ đông mà gánh nặng ngân sách nhà nước phải phí bỏ ra để cứu các ngân hàng 0 đồng cần phải được xem xét. Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright cho rằng:  Có thể hiểu đơn giản việc mua lại các ngân hàng 0 đồng là không mất tiền, nhưng trên thực tế, với vai trò là người cho vay cuối cùng trong nền kinh tế, Ngân hàng Nhà nước vẫn phải tốn chi phí cho những ngân hàng 0 đồng này. Không khó để liệt kê nhanh những chi phí hiện hữu gồm chi phí tái cấp vốn để hỗ trợ thanh khoản, chi phí hỗ trợ nhân sự từ những ngân hàng lớn. Chí ít thì Ngân hàng Nhà nước cũng phải bù thêm khoản tiền để các ngân hàng bị tiếp quản đạt đủ số vốn pháp định.

      Không thể phủ nhận việc tiếp quản ngân hàng 0 đồng đã xác lập cho thị trường một niềm tin rằng, cơ quan quản lý cuối cùng vẫn có biện pháp quyết định để xử lý các ngân hàng yếu kém, đồng thời giữ vững cam kết không để cho ngân hàng nào đổ vỡ, gây ảnh hưởng trên toàn hệ thống. Tuy vậy, động thái mua lại các ngân hàng 0 đồng có thể tạo nên tâm lý ỷ lại trong khối ngân hàng tư nhân. Và điều này có thể tạo nên những gánh nặng mới cho Nhà nước.

      Cử tri hy vọng các khía cạnh pháp lý và thực tiễn của việc mua lại ngân hàng yếu kém nói chung, OcaenBank nói riêng với giá 0 đồng đã được Tòa án kiến nghị sẽ được chất vấn và trả lời chất vấn thỏa đáng tại diễn đàn Quốc hội.

HẢI HÀ