Chiếm lại nhà vừa bị cưỡng chế thi hành án, tội gì?

Theo Bản án dân sự số 191/2019/DS-PT ngày 20/10/2019 của TAND tỉnh H, thì bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất được hưởng thừa kế 100m² đất, trên đó có nhà cấp 4, sân và một kiốt bán hàng; và người phải thi hành án là bà Nguyễn Thị Đ. Do bà Nguyễn Thị Đ không tự nguyện thi hành án cho nên ngày 27/12/2019, Đội thi hành án huyện G tỉnh H tổ chức cưỡng chế thi hành án.

Tại buổi cưỡng chế, bà Nguyễn Thị Đ không đồng ý ký vào biên bản cưỡng chế thi hành án. Tuy nhiên, theo yêu cầu của Đội thi hành án bà Nguyễn Thị Đ vẫn dọn toàn bộ tài sản ra khỏi căn nhà, khoá cửa và giao nhà cho các bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất. Đội thi hành án cũng đã tổ chức bảo vệ cho hai gia đình bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất xây dựng bức tường gạch dài 13m, cao 0,7m để ngăn cách phần đất mà các bà được hưởng thừa kế với đất của bà Nguyễn Thị Đ. Đến 19 giờ cùng ngày, lợi dụng các bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất chưa đến ở, bà Nguyễn Thị Đ đã cùng một số người dùng xẻng, xà beng cậy phá bức tường mới xây; phá khoá để mang đồ đạc vào nhà rồi ở luôn tại ngôi nhà đó.

Khi phát hiện thấy tường bị phá, nhà và kiốt bị chiếm, các bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất đã yêu cầu bà Nguyễn Thị Đ trả lại nhưng không được, nên đã đề nghị UBND xã giải quyết. UBND xã đã nhiều lần lập biên bản yêu cầu bà Nguyễn Thị Đ ra khỏi căn nhà và xây lại bức tường để giao lại nhà cho các bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất nhưng bà Nguyễn Thị Đ không những không chấp hành mà còn cho người khác sử dụng kiốt để kinh doanh. Tổng số tài sản mà bà Nguyễn Thị Đ chiếm đoạt có giá trị là 510.000.000đ.

Quá trình giải quyết vụ án có nhiều quan điểm khác nhau về định tội danh đối với bà Nguyễn Thị Đ. Cụ thể:

Quan điểm thứ nhất cho rằng, bà Nguyễn Thị Đ phạm tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản” theo Điều 172 BLHS. Hành vi phá bức tường chỉ là hậu quả của hành vi chiếm đoạt nên không cấu thành tội huỷ hoại tài sản.

Quan điểm thứ hai cho rằng, bà Nguyễn Thị Đ đã phạm hai tội là “Không chấp hành án” theo Điều 380 BLHS và tội “Huỷ hoại tài sản” theo Điều 178 BLHS. Bởi vì, bản án dân sự số 191/2019/DS-PT ngày 20/10/2019 của Toà án nhân dân tỉnh H đã có hiệu lực pháp luật. Đội thi hành án đã ra quyết định thi hành án và thậm chí đã tổ chức cưỡng chế nhưng bà Nguyễn Thị Đ vẫn không chấp hành mà tiếp tục cùng một số người dùng xẻng, xà beng cậy phá bức tường mới xây; phá khoá nhà và mang đồ đạc vào nhà rồi ở luân tại ngôi nhà đó. Cùng một lúc bà Nguyễn Thị Đ thực hiện hai hành vi kế tiếp nhau là Huỷ hoại tài sản (bức tường trị giá 2.500.000đ) và không chấp hành bản án dân sự số nói trên của Toà án nhân dân tỉnh H.

Quan điểm thứ ba lại cho rằng, không đủ cơ sở kết luận bà Nguyễn Thị Đ phạm tội. Bởi vì, ngày 27/12/2019, Đội thi hành án huyện G tổ chức cưỡng chế thi hành án và đến khi xây xong bức tường mới chỉ hoàn tất cơ bản về mặt thủ tục. Trên thực tế bà Nguyễn Thị Đ không đồng ý ký vào biên bản cưỡng chế thi hành án và đến 19 giờ cùng ngày, bà Nguyễn Thị Đ lại phá khoá, tường rào và mang tài sản vào nhà ở. Khi UBND xã đến lập biên bản yêu cầu bà Nguyễn Thị Đ ra khỏi nhà thì bà Nguyễn Thị Đ đề nghị được ở lại vì lý do gia đình đông người. Khi nào các bà Nguyễn Thị Ngọ và Nguyễn Thị Tuất sử dụng sẽ trả lại.

Như vậy, xung quanh hành vi của bà Nguyễn Thị Đ có hai nhóm ý  kiến về việc truy cứu trách nhiệm hình sự. Một nhóm ý kiến cho rằng bà Nguyễn Thị Đ không phạm tội. Nhóm ý kiến khác cho rằng hành vi của bà Nguyễn Thị Đ cấu thành tội phạm, nhưng ở đây có sự tranh chấp xung quanh tội công nhiên chiếm đoạt tài sản hay tội không chấp hành án và tội huỷ hoại tài sản.

Rất mong nhận được ý kiến trao đổi của quý độc giả.

Cưỡng chế thi hành án tại Đông Triều, Quảng Ninh – Ảnh: Nguyễn Xuân

NGUYỄN XUÂN KỲ ( Tòa án quân sự Quân khu 5)