Dự thảo Thông tư quy định mẫu trang phục ngành Tòa án nhân dân: Bảo đảm đồng bộ, chuyên nghiệp, hiệu quả

1. Cơ sở pháp lý và những bất cập cần khắc phục

Theo Luật Tổ chức TAND năm 2024, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án được cấp trang phục và Giấy chứng nhận chức danh tư pháp. Mẫu trang phục, giấy tờ và quy trình cấp phát do Chánh án TANDTC quy định. Công chức, viên chức và người lao động trong ngành Tòa án cũng được cấp trang phục và hưởng các chế độ theo quy định pháp luật.

Để thực hiện kịp thời luật mới, tại Kế hoạch số 36-KH/BCSĐ ngày 10/7/2024, Ban Cán sự Đảng TANDTC đã giao Cục Kế hoạch - Tài chính chủ trì soạn thảo dự thảo Thông tư. Văn bản này là cơ sở pháp lý để thống nhất quản lý trang phục và giấy tờ chuyên ngành trong toàn bộ hệ thống TAND.

Hiện nay, việc cấp phát trang phục trong ngành Tòa án vẫn căn cứ vào các văn bản pháp lý đã lỗi thời như Nghị quyết 221/2003/NQ-UBTVQH11 và Thông tư liên tịch số 01/2003/TTLT-TANDTC-BTC, được xây dựng dựa trên Luật Tổ chức TAND năm 2002 - nay đã hết hiệu lực. Dù đã có một số quy định mới như Quyết định số 1738/QĐ-TANDTC năm 2017 và Quyết định số 12c/QĐ-TANDTC năm 2018, nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, đặc biệt khi Luật Tổ chức TAND đã thay đổi vào các năm 2014 và 2024.

Việc tổ chức may sắm tập trung và cấp phát đồng bộ trang phục cho các cán bộ, công chức trong ngành Tòa án đã tạo sự thống nhất về kiểu dáng trang phục và sự đồng nhất trong tổ chức thực hiện. Công tác cấp phát và sử dụng trang phục ngành TAND đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng hình ảnh đội ngũ cán bộ Tòa án chuyên nghiệp, nghiêm túc, chuẩn mực và tạo ấn tượng tốt với nhân dân; đồng thời thể hiện tính trang nghiêm trong hoạt động của ngành TAND.

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, quá trình thực hiện việc cấp phát, sử dụng trang phục đối với Thẩm tra viên Tòa án, Thư ký Tòa án, công chức khác và người lao động còn có những vướng mắc, bất cập như sau:

Thứ nhất, trang phục của Thẩm tra viên Tòa án, Thư ký Tòa án, công chức khác và người lao động vẫn đang được thực hiện theo Nghị quyết số 221/2003/NQ-UBTVQH11 và Thông tư liên tịch số 01/2003/TTLT-TANDTC-BTC. Nghị quyết này được ban hành trên cơ sở quy định của Luật Tổ chức TAND năm 2002. Đến nay, Luật Tổ chức TAND năm 2002 đã hết hiệu lực thi hành. Luật Tổ chức TAND năm 2014 và Luật Tổ chức TAND năm 2024 đã có nhiều thay đổi về thẩm quyền quy định mẫu trang phục, việc cấp phát, sử dụng trang phục của Thẩm tra viên Tòa án, Thư ký Tòa án, công chức, viên chức và người lao động trong TAND nhưng vẫn chưa có văn bản quy phạm pháp luật mới thay thế để đảm bảo phù hợp với các quy định, thẩm quyền khi Luật thay đổi.

Thứ hai, chất lượng trang phục chưa đảm bảo do đơn giá thấp hơn nhiều so với thị trường;

Thứ ba, định mức, niên hạn cấp phát một số chủng loại trang phục làm việc hàng ngày của Thẩm phán và Thẩm tra viên, Thư ký, công chức ngành Tòa án chưa thống nhất, dẫn đến công tác lập, cấp phát thiếu sự đồng bộ giữa các đối tượng, cụ thể:

Điều 1 Nghị quyết số 221/2003/NQ-UBTVQH11 quy định “Cán bộ, công chức Toà án nhân dân các cấp được cấp trang phục để sử dụng theo niên hạn, gồm có: 1. Quần áo thu đông: hai năm rưỡi một bộ, lầm đầu cấp hai bộ... 2. Áo khoác chống rét: Năm năm một chiếc; 3. Quần áo xuân hè: một năm một bộ, lần đầu cấp hai bộ; 4. Áo sơ mi dài tay một năm một chiếc, lần đầu cấp hai chiếc; 5.Cà vạt: năm năm hai chiếc”. Trong khi trang phục của Thẩm phán quy định tại Điều 4 Nghị quyết số 1214/2016/NQ-UBTVQH13 ngày 13/6/2016: 1. Quần áo thu - đông: Hai năm một bộ, lần đầu cấp hai bộ;.. 2. Áo sơ mi dài tay một năm hai chiếc, lần đầu cấp hai chiếc”; Đối với Thẩm phán các vùng nắng nóng quanh năm không có mùa đông: 1. Quần áo thu - đông: Bốn năm một bộ;.. 2. Quần áo xuân hè một năm hai bộ, lần đầu cấp hai bộ”;

Thứ tư, việc cấp phát trang phục đối với Thẩm tra viên, Thư ký, công chức chưa phù hợp đối với các vùng có thời tiết nắng nóng quanh năm, không có mùa đông, cụ thể:

Việc quy định cấp phát trang phục của Thẩm tra viên Tòa án, Thư ký Tòa án, công chức, viên chức hiện nay là định mức, niên hạn cấp chung chưa tính đến hiệu quả sử dụng trang phục đối với những vùng có thời tiết nắng nóng quanh năm (cấp áo khoác chống rét; quần áo xuân hè một năm cấp một bộ, áo sơ mi một năm một chiếc cho người ở vùng nắng nóng quanh năm) là chưa phù hợp với nhu cầu người sử dụng, gây lãng phí.

Những bất cập trên ảnh hưởng đến sự thống nhất, hiệu quả và tính nghiêm trang trong hoạt động tư pháp.

2. Mục đích xây dựng, quan điểm chỉ đạo Thông tư

Dự thảo Thông tư làn này hướng tới việc tăng cường tính thống nhất, chuyên nghiệp trong bộ máy Tòa án. Khẳng định vai trò, vị trí, chức năng của các chức danh tư pháp và đội ngũ hỗ trợ. Từ đó tạo cơ sở pháp lý đầy đủ để cấp phát, quản lý trang phục và giấy tờ, góp phần xây dựng hình ảnh ngành TAND hiện đại, nghiêm minh, phục vụ nhân dân.

Việc xây dựng Thông tư được định hướng bởi các nguyên tắc, phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước. Qua đó, đảm bảo tính pháp lý, khả thi và thống nhất trong hệ thống pháp luật. Hướng đến việc tôn trọng đặc thù nghề nghiệp, đảm bảo trang nghiêm, chuẩn mực, tiết kiệm, tránh lãng phí, phù hợp thực tiễn vùng, miền, phục vụ mục tiêu cải cách tư pháp, hiện đại hóa ngành Tòa án.

3. Những nội dung chính của Thông tư

Theo đó, dự thảo Thông tư gồm 4 chương, 24 điều: Chương I: Quy định chung về phạm vi áp dụng, nguyên tắc cấp phát, hành vi bị cấm; Chương II: Mẫu trang phục, mẫu giấy chứng nhận chức danh tư pháp và Tòa án, định mức, niên hạn cấp phát; Chương III: Quy trình cấp mới, cấp lại, sử dụng, thu hồi giấy chứng nhận, trang phục; Chương IV: Tổ chức thực hiện, trách nhiệm các đơn vị, xử lý vi phạm, hiệu lực thi hành.

Về mẫu và màu sắc trang phục: Màu sắc thống nhất: Áo comple, quần âu, cà vạt, áo khoác màu đen; áo sơ mi trắng; áo dài nữ màu đỏ booc-đô. Mẫu trang phục giữ nguyên như hiện tại đối với Thẩm tra viên, Thư ký, công chức ngành Tòa án.

Về định mức và chủng loại trang phục: Điều chỉnh phù hợp với vùng miền: Bỏ áo khoác chống rét tại các vùng nắng nóng quanh năm; Tăng định mức áo sơ mi và trang phục xuân hè để đáp ứng nhu cầu thực tế.

Thống nhất niên hạn sử dụng một số chủng loại: Quần áo thu đông: từ 2,5 năm/bộ điều chỉnh thành 2 năm/bộ; Cà vạt: từ 5 năm/2 chiếc điều chỉnh thành 2 năm/1 chiếc; Tại vùng nóng: áo thu-đông 4 năm/1 bộ (không cấp lần đầu), áo sơ mi và xuân hè tăng lên 2 bộ/năm.

Đặc biệt, cho phép áo sơ mi mùa hè may ngắn tay, tăng tính linh hoạt và thoải mái khi sử dụng.

4. Khắc phục bất cập, nâng cao tính chuyên nghiệp

Theo đó, dự kiến sử dụng nguồn ngân sách nhà nước, đảm bảo không làm phát sinh tăng kinh phí ngoài dự toán được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Việc chi tiêu được tuân thủ đúng quy định của Luật ngân sách nhà nước và các văn bản liên quan. Đối với nhân lực, không phát sinh thêm nhân sự. Việc triển khai Thông tư sử dụng bộ máy, cán bộ hiện có, không yêu cầu tăng biên chế hay bổ sung nhân lực, đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm.

Hiện tại, TANDTC đang lấy ý kiến các bộ, ngành, đơn vị liên quan theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để hoàn thiện dự thảo Thông tư. Đây là bước chuẩn bị quan trọng nhằm bảo đảm văn bản khi ban hành đáp ứng yêu cầu pháp lý, tính thực tiễn và đồng thuận cao từ hệ thống.

Như vậy, việc xây dựng Thông tư của Chánh án TAND tối cao quy định về mẫu trang phục, giấy chứng nhận chức danh tư pháp, giấy chứng nhận Tòa án cho Thẩm tra viên, Thư ký, công chức, viên chức và người lao động là cần thiết, kịp thời. Dự thảo không chỉ khắc phục những bất cập hiện nay mà còn góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp, thống nhất và hiệu quả trong quản lý nhân sự và hình ảnh ngành Tòa án.

Việc ban hành Thông tư là bước tiến trong việc hiện đại hóa ngành TAND, phù hợp với tinh thần cải cách tư pháp, tăng cường tính trang nghiêm và lòng tin của nhân dân đối với nền tư pháp nước nhà.

TS. LÊ THỊ VIỆT HÀ (Cục Kế hoạch - Tài chính, Tòa án nhân dân tối cao)

Ảnh HĐXX Tòa án nhân dân huyện Kim Bôi, Hòa Bình - Nguồn: B.HB.