Nhiều nguyên nhân khiến cho đơn vị được kiểm toán chậm thực hiện kết luận, kiến nghị của kiểm toán

Chậm thực hiện kết luận, kiến nghị Kiểm toán 

Trả lời đại biểu về nguyên nhân chậm thực hiện những kết luận, kiến nghị kiểm toán thuộc đơn vị được kiểm toán chiếm hơn 59%, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, nguyên nhân là ý thức trách nhiệm, chây ì; do đơn vị được kiểm toán gặp khó khăn về tài chính; chờ hướng dẫn của cơ quan cấp trên; thủ thục thanh quyết toán. 

Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, trong 4 nguyên nhân chậm thực hiện kết luận, kiến nghị của kiểm toán, lý do thứ nhất là kiến nghị của kiểm toán chưa tâm phục, khẩu phục và đơn vị được kiểm toán đang khiếu nại theo quy định của luật; thứ hai là có những kết luận, kiến nghị kiểm toán đúng nhưng không thể thực hiện được; thứ ba là đơn vị chưa thực hiện.

Trong đó, đối với nguyên nhân kiến nghị chưa chính xác, chưa tâm phục, khẩu phục đang khiếu nại, thời gian tới Kiểm toán Nhà nước sẽ nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán. Trong đó, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý; nâng cao năng lực, trình độ của kiểm toán viên; tăng cường kiểm tra, giám sát; nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu các đoàn kiểm toán. 

Đối với kiến nghị kiểm toán đến nay vẫn chưa thực hiện, do có những kiến nghị mà đơn vị được kiểm toán đã giải thể, phá sản, pháp nhân về hưu, chết hoặc mất tích. Đây cũng là một trong những tồn tại, hạn chế của Luật Kiểm toán đang tiến hành tổng kết theo chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh toàn khóa, hy vọng sau khi Luật được sửa đổi, bổ sung sẽ khắc phục những tồn tại, hạn chế vừa nêu.

Về các giải pháp trong thời gian tới, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho rằng, cần tiếp tục thực hiện tốt 5 nhóm giải pháp được nêu trong Nghị quyết số 74/2022/QH15 của Quốc hội: Đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và Chỉ thị 22/CT-TTg năm 2023 chấn chỉnh, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong việc chấp hành pháp luật về tài chính - ngân sách Nhà nước của Thủ tướng Chính phủ.

Còn về góc độ kiểm toán sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng, theo dõi, đôn đốc, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát để đảm bảo các kết luận, kiến nghị của kiểm toán được thực thi hiệu quả nhất, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của báo cáo kiểm toán. 

Về quyền của Kiểm toán Nhà nước trong thuê kiểm toán độc lập, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nêu rõ, đến nay chưa thực hiện nội dung này, đến thời điểm nào đó sẽ thực hiện theo yêu cầu của Quốc hội. 

Trả lời câu hỏi của đại biểu về nhóm kiến nghị không thể thực hiện được, trong đó có trường hợp các tổ chức được kiểm toán đã giải thể, phá sản hay cá nhân đã về hưu, đã chết, mất tích, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, theo quy định pháp luật, kiểm toán vẫn phải theo dõi. Theo quy định, việc thực hiện nghĩa vụ về thuế, phí không còn đối tượng, sẽ được xóa. Thời gian tới, khi sửa Luật Kiểm toán sẽ tổng kết, kiến nghị bổ sung quy định rõ thế nào là thực hiện kết luận, kiến nghị của kiểm toán, trong đó có xử lý các trường hợp không còn đối tượng thực hiện.

 

Các đại biểu tại Hội trường

Đại biểu Vi Đức Thọ (Sơn La) cho rằng hoạt động của Kiểm toán Nhà nước trong thời gian qua đã đạt nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn còn ít kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước chuyển cơ quan điều tra. Đại biểu đề nghị Tổng Kiểm toán Nhà nước có ý kiến như thế nào về vấn đề này?

Tổng Kiểm toán cho biết, từ 2019 đến năm 2023, kiểm toán chuyển 19 hồ sơ cho các cơ quan điều tra. Trong thời gian tới, Kiểm toán nhà nước tiếp tục nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán, nếu phát hiện hành vi tham nhũng tiêu cực sẽ củng cố hồ sơ và chuyển sớm đến cơ quan điều tra, đặc biệt việc thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng về trách nhiệm của kiểm toán trong việc thực thi kiểm toán đối với các vụ việc có dấu hiệu tham nhũng tiêu cực.  

Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn cho biết, ngoài kết luận, kiến nghị về tài chính, 5 năm qua, kiểm toán cũng đề xuất xử lý trách nhiệm đối với tổ chức, cá nhân có liên quan, trong đó kiến nghị sửa đổi, bổ sung 1.069 văn bản quy phạm pháp luật. 

Khắc phục chồng chéo

Đại biểu Lý Thị Lan cho biết, năm 2021, Kiểm toán nhà nước và Thanh tra Chính phủ đã ký kết quy chế phối hợp nhằm hạn chế trùng lặp, chồng chéo giữa hoạt động kiểm toán và thanh tra. Tuy nhiên, trên thực tế từ năm 2020 đến nay cho thấy, tình trạng chồng chéo về đối tượng hoặc nội dung giữa Kiểm toán nhà nước và thanh tra chuyên ngành, thanh tra địa phương vẫn diễn ra. 

Tổng Kiểm toán Nhà nước cũng trả lời cho biết, việc xây dựng kế hoạch kiểm toán hàng năm căn cứ vào chiến lược phát triển kiểm toán đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, trong đó phấn đấu đến 2030 thực hiện kiểm toán 100% báo cáo quyết toán ngân sách bộ, ngành và địa phương. Đến thời điểm hiện nay đã kiểm toán địa phương đạt khoảng 91% và Trung ương khoản 87%. Đồng thời, thực hiện kiểm toán chuyên đề (môi trường, công nghệ thông tin… ) phấn đấu đạt 40%...

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Tp HCM) đánh giá rất cao các Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước đặc biệt là các quyết toán về ngân sách Nhà nước. Đồng thời đại biểu cho rằng vai trò của Kiểm toán Nhà nước là vô cùng quan trọng. Đại biểu đặt vấn đề, trong quá trình làm việc của Kiểm toán Nhà nước, có khi nào các doanh nghiệp đăng ký với Kiểm toán Nhà nước để được kiểm toán? Vì vậy, đại biểu Trần Hoàng Ngân đề nghị Kiểm toán Nhà nước cho biết có phấn đấu theo hướng để các doanh nghiệp không phải là đơn vị “bị kiểm toán” mà là “được kiểm toán” hay không? 

Về chất vấn của đại biểu Trần Hoàng Ngân, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn khẳng định, nhận thức rõ vai trò của Kiểm toán Nhà nước trong xác nhận tính đúng đắn, trung thực của các báo cáo tài chính, thời gian qua Kiểm toán Nhà nước được rất nhiều địa phương mời kiểm toán vào kiểm toán. Căn cứ vào nguồn lực, nhiệm vụ Quốc hội giao, Kiểm toán Nhà nước cân nhắc đưa vào kế hoạch hàng năm để kiểm toán theo yêu cầu của địa phương, của các bộ, ngành và doanh nghiệp.

Kiến nghị về sửa đổi cơ chế, chính sách còn chậm

 

Đại biểu Trần Hoàng Ngân

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn trả lời chất vấn cho biết, thời gian tới Kiểm toán Nhà nước sẽ nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán. Trong đó, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý; nâng cao năng lực, trình độ của kiểm toán viên; tăng cường kiểm tra, giám sát; nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu các đoàn kiểm toán. 

Đối với kiến nghị kiểm toán đến nay vẫn chưa thực hiện, do có những kiến nghị mà đơn vị được kiểm toán đã giải thể, phá sản, pháp nhân về hưu, chết hoặc mất tích. Đây cũng là một trong những tồn tại, hạn chế của Luật Kiểm toán đang tiến hành tổng kết theo chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh toàn khóa, hy vọng sau khi Luật được sửa đổi, bổ sung sẽ khắc phục những tồn tại, hạn chế vừa nêu.

Liên quan đến câu hỏi của đại biểu Vương Thị Hương - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang về thực hiện  kiến nghị kiểm toán để hoàn thiện cơ chế, chính sách, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn khẳng định: Việc thực hiện kiến nghị về sửa đổi cơ chế, chính sách trong thời gian vừa qua đúng là chậm so với yêu cầu. 

Trong giai đoạn từ năm 2019-2023, cơ quan Kiểm toán kiến nghị sửa đổi 1.069 văn bản thì hiện nay, tỷ lệ sửa là khoảng 31,6%. Tuy nhiên, sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 74 thì tiến độ sửa chữa văn bản cũng được thúc đẩy nhanh hơn. Riêng năm 2023, được 98/270 văn bản, đạt 36%, cao hơn bình quân của 5 năm gần đây.

Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, việc tiến hành sửa đổi một văn bản quy phạm pháp luật cần thời gian, xuất phát từ hệ thống pháp luật. Khi Quốc hội ban hành Luật, thì cần có nghị định quy định chi tiết và khi có nghị định quy định chi tiết rồi thì cần có thông tư hướng dẫn thực hiện cụ thể. Có những luật cần sửa đổi, bổ sung nên cần phải có thời gian để nghiên cứu kỹ lưỡng, tổng hợp, đánh giá trong quá trình hoàn thiện. 

Trong thời gian tới, với trách nhiệm của mình, Tổng Kiểm toán Nhà nước tiếp tục thực hiện chức năng phát hiện những kẽ hở, bất cập để kiến nghị sửa đổi và đôn đốc, theo dõi việc thực hiện kết luận, kiến nghị.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn

Trả lời các câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, đối với hệ thống kiểm toán, chúng ta có 02 hệ thống kiểm toán. Thứ nhất, Kiểm toán nhà nước là cơ quan kiểm toán độc lập, do Quốc hội thành lập và thực hiện theo pháp luật. Kiểm toán nhà nước với nguyên tắc và phạm vi thực hiện sẽ tiến hành hoạt động kiểm toán đối với những đơn vị có tài sản, có tiền của nhà nước. 

 

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc

Theo đánh giá của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Kiểm toán nhà nước có quy trình chặt chẽ, chất lượng tốt; việc áp dụng công nghệ cao, công nghệ thông tin trong kiểm toán đang được thực hiện rất nổi trội. Đây là một trong những cơ quan hàng đầu trong thực hiện kiểm toán và thanh tra về đầu tư.

Nhánh thứ hai là hệ thống kiểm toán độc lập, thực hiện theo luật kiêm toán độc lập. Tức là cung cấp các dịch vụ kiểm toán cho các doanh nghiệp. Tổ chức cung cấp này gồm những người hành nghề kiểm toán độc lập; doanh nghiệp kiểm toán độc lập; các doanh nghiệp nước ngoài có chi nhánh kiểm toán đặt tại Việt Nam. Những đối tượng này sẽ thực hiện hợp đồng kiểm toán để thực hiện dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính; kiểm toán dự án đầu tư hoặc kiểm toán một công việc mà do doanh nghiệp thuê. Kiểm toán độc lập sẽ phối hợp với Kiểm toán nhà nước thông qua vấn đề hợp đồng, trưng dụng để thực hiện kiểm toán theo yêu cầu của Kiểm toán nhà nước.

Bộ Tài chính thực hiện đúng quy định của Luật Kiểm toán nhà nước về quản lý chất lượng kiểm toán; Bộ không trực tiếp thực hiện kiểm toán. Theo đó, Bộ Tài chính quản lý chất lượng kiểm toán thông qua việc ban hành các cơ chế, chính sách, ban hành chiến lược, thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với các tổ chức kiểm toán này.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, trong 2 năm vừa qua, Bộ Tài chính đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 20 doanh nghiệp kiểm toán; kiểm tra 62 hồ sơ kiểm toán. Đến năm 2024, Bộ đã đưa ra kế hoạch sẽ thực hiện kiểm tra 20 đến 24 doanh nghiệp, trong đó có 8 doanh nghiệp có lợi ích công chúng trong lĩnh vực chứng khoán. Như vây, Bộ đã tập trung nâng cao chất lượng kiểm toán độc lập thông qua bồi dưỡng, tập huấn, cấp phép và thanh tra, kiểm tra đúng theo quy định của pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội kết luận

Kết thúc phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, phiên chất vấn diễn ra trong không khí sôi nổi, thẳng thắn trên tinh thần xây dựng. Chất vấn của các đại biểu Quốc hội rất cụ thể, bám sát nội dung chất vấn. Tổng kiểm toán Nhà nước lần đầu tiên trả lời chất vấn trước Quốc hội nhưng đã chuẩn bị kỹ lưỡng về nội dung, nắm chắc vấn đề, trả lời ngắn gọn rõ ý, thuyết phục, đi thẳng vào các vấn đề đại biểu Quốc hội đặt ra. 

Đã có 35 đại biểu đăng ký và đã được phát biểu chất vấn, trong đó có 01 ý kiến tranh luận. Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã tham gia trả lời, giải trình làm rõ thêm các vấn đề liên quan.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, hoạt động của Kiểm toán Nhà nước thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, đã cung cấp những thông tin xác thực, chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập, sai phạm, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong hoạt động quản lý, điều hành, sử dụng tài chính công, tài sản công của các Bộ, ngành, địa phương, các đơn vị và có kiến nghị góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật.

Bên cạnh đó vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, bất cập. Kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Còn có kiểm toán viên vi phạm quy chế làm việc, quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp. Còn một số trường hợp chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, kiểm toán.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Tổng Kiểm toán nhà nước, Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, có những giải pháp hiệu quả để khắc phục, tập trung vào các vấn đề trọng tâm:

Thứ nhất, đề nghị Kiểm toán Nhà nước đẩy mạnh thực hiện Chiến lược phát triển Kiểm toán nhà nước đến năm 2030; tập trung kiểm toán theo kế hoạch đã được phê duyệt, nhất là những vấn đề dư luận xã hội, đại biểu Quốc hội và cử tri quan tâm. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về Kiểm toán nhà nước. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm soát việc thực thi công vụ…

Thứ hai đề nghị các Bộ, ngành, địa phương, đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán; kiểm điểm trách nhiệm tổ chức, cá nhân và xử lý nghiêm các trường hợp chậm hoặc không thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán.

 

MINH KHÔI

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn trả lời chất vấn - Ảnh: Qh.vn