Thủ tướng chúc mừng Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây 2022

Thành công nhờ nỗ lực

Thư của Thủ tướng Phạm Minh Chính thân ái gửi đến đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer viết: Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây - nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Khmer - là Tết tràn đầy hy vọng, niềm vui và niềm tin, là thời điểm thiêng liêng, đất trời giao hòa chuyển giao sang năm mới, sang mùa nước về, mùa cày cấy, mùa lao động... hướng tới một năm mới may mắn, tốt lành, người người mạnh khỏe, mùa màng bội thu, nhà nhà no ấm, hạnh phúc. Nhân dịp Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2022, thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi thân ái gửi lời thăm hỏi ân cần, lời chúc mừng năm mới tốt đẹp nhất tới đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer.

Năm 2021 vừa đi qua có ý nghĩa đặc biệt với nhiều sự kiện quan trọng, nhưng cũng là năm đất nước ta phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là đợt dịch COVID-19 lần thứ 4 với biến chủng Delta gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của Nhân dân và mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội.

Dưới sự lãnh đạo sáng suốt, toàn diện của Đảng; sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự ủng hộ, đồng tình, tham gia tích cực của người dân và cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta đã khắc phục khó khăn, thách thức và đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực. Vượt qua nghịch cảnh do dịch bệnh, chúng ta đã chuyển sang trạng thái thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, từng bước khôi phục các hoạt động kinh tế - xã hội. Kinh tế vĩ mô ổn định; các cân đối lớn của nền kinh tế cơ bản được bảo đảm; tăng trưởng kinh tế tiếp tục được duy trì; chính sách về an sinh xã hội được chú trọng thực hiện; trật tự an toàn xã hội được giữ vững; quốc phòng, an ninh được củng cố; vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được nâng cao. Công tác dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc được quan tâm thực hiện, đạt nhiều kết quả thiết thực; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 và Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được phê duyệt, triển khai. Những thành tựu chung nêu trên là sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, trong đó có sự đóng góp quan trọng của đồng bào dân tộc Khmer.

Năm 2022 là năm bản lề quan trọng thực hiện các mục tiêu Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025 theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; là năm đầu thực hiện 02 chính sách lớn về công tác dân tộc, mở ra nhiều thời cơ, vận hội mới cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có nhiều biến động và dịch COVID-19 dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp. Tục ngữ Khmer có câu: "Thành công nhờ nỗ lực". Tôi mong muốn và tin tưởng rằng đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer sẽ tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, tinh thần đoàn kết, tự lực, tự cường, ý chí vươn lên từ bàn tay, khối óc, trên nền tảng văn hóa, bản sắc và truyền thống yêu nước để cùng các cấp, các ngành quyết tâm vượt mọi khó khăn, thách thức, không lơ là, chủ quan với dịch bệnh, nỗ lực thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.

Xin chúc đồng bào, đồng chí và chư tăng dân tộc Khmer đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2022 vui tươi, an lành và hạnh phúc.

Thắt chặt tinh thần đoàn kết với cộng đồng

Hàng năm cứ đến trung tuần tháng tư dương lịch, đồng bào dân tộc Khmer nô nức đón mừng tết truyền thống Chôl Chnăm Thmây. Theo Phật lịch: 2557 của Phật giáo Nam tông Khmer (tức đầu tháng Chét là khoảng giữa tháng 4 dương lịch), mọi người dân  Khmer đều tiến hành lễ đón năm mới của dân tộc mình. Theo quan niệm của đồng bào Khmer, đây là  thời kỳ kết thúc mùa nắng chuẩn bị bước sang mùa mưa, là thời điểm trời đất giao hòa, muôn cây xanh tốt, đâm chồi nảy lộc, khởi đầu cho một năm mới. Chôl Chnăm Thmây  nghĩa là vào năm mới.

Ngày Tết ở chùa Xiêm Cán, Bạc Liêu

Tết Chôl - Chnăm - Thmây còn gọi là tết “chịu tuổi”, diễn ra trong ba ngày, thông thường những ngày này người Khmer tập trung vào chùa. Tại chùa các vị sư tổ chức nhiều nghi lễ. Ngày thứ nhất có tên gọi là Sang-kran nghĩa là “bước đi, tiến tới”. Ngày thứ hai gọi là Wana-bot “thiếu hoặc thừa”. Ngày thứ ba gọi là Lơn-sắtk “tiến lên, tăng lên”. Gần đến ngày Tết các vị chức việc của các chùa Phật giáo Nam tông Khmer như (A-Cha, Ban quản trị), quy tựu các con em Phật tử, mọi người cùng với các sư tập trung dọn dẹp, trang trí sơn phết lại ngôi chùa với nhiều màu sắc sặc sỡ rất đẹp.

Còn các gia đình đồng bào Khmer đều tập trung ăn mặc đẹp, mọi nhà đều sửa sang, quét dọn, trang trí lại, chuẩn bị đồ ăn, thức uống, bánh trái, hoa quả, cá thịt… tất cả đều sẵn sàng đầy đủ cho những ngày tết. Cho dù giàu hay nghèo đều không thể thiếu được Num-Chrụt (bánh tét), Num-tean (bánh ít) và Num-Kha-Nhây (bánh gừng)… các loại bánh này tượng trưng cho sự no ấm, làm ăn thịnh vượng, được mùa của người Khmer, dùng để cúng trên bàn thờ ông bà tổ tiên; dùng làm lễ vật, đi chùa và để tiếp khách trong những ngày tết.

Đêm giao thừa năm nay diễn ra (lúc 02g12 phút, ngày 13/4 dương lịch) mọi nhà đều thắp nhang đèn, hoa quả, ly nước ướp hương hoa… cúng trên bàn thờ trước sân nhà để tiễn vị Chư thiên cũ (Thần Têu-va-đa) và rước vị Thần Têu-va-đa mới xuống cai quản đất đai, thổ trạch. Đồng bào dân tộc Khmer tin rằng hàng năm Thần Têu-va-đa đều luân phiên nhau xuống  một vị để cai quản dương thế trong một năm. Cho nên, đồng bào Khmer rất tôn kính, ngưỡng mộ và trong đêm giao thừa mọi người ngồi xếp chân trước bàn thờ sân nhà, khấn vái để vị Thần Têu-va-đa năm mới ban phước lành cho cả gia đình trong năm.

Sáng thứ nhất ngày 4/3 âm lịch (14/4 dương lịch) gọi là ngày Chôl Sang-kran Thmây, mọi người tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc đẹp, đem theo nhang, đèn, phẩm vật đến chùa làm lễ rước đại lịch (Ma-ha-sang-kran). Maha sang-kran đặt trong khay sơn son thếp vàng đưa lên kiệu khiêng, theo sự hướng dẫn của vị A-Cha, Ban quản trị, đồng bào Phật tử Khmer mọi người đứng xếp hàng đi quanh chánh điện ba vòng, sau đó vào bên trong chánh điện Tụng kinh lễ bái Tam bảo để chào mừng năm mới. Đến đêm những người Phật tử lớn tuổi tụ họp trong ngôi giảng đường hoặc chánh điện nghe các vị sư thuyết pháp, còn lớp thanh niên nam nữ trẻ tuổi thì ra sân chùa tổ chức các trò chơi dân gian và xem văn nghệ truyền thống như múa Rom vong, Rô băm, Du kê, phim ảnh. 

Ngày tết thứ hai ngày 5/3 âm lịch (15/4 dương lịch) gọi là ngày “Wanabot”, sáng mọi người làm lễ dâng hoa và thực phẩm thực lên các sư, đến chiều thì đắp những núi cát (Puôn-Panum-Khsách) thành nhiều ngọn núi nhỏ theo tám hướng và một núi ở trung tâm, tượng trưng cho sự bền vững của vũ trụ. Tục lệ này dẫn đến tích truyện lâu đời… và cho Phật tử thắp hương để cầu cho mưa thuận gió hòa trong năm và cầu phúc theo sự ước nguyện của mình.

Ngày tết thứ ba 6/3 âm lịch (16/4 dương lịch) gọi là slà ngày có rất nhiều ý nghĩa quan trọng đối với đồng bào Khmer, buổi sáng mọi người đến chùa dâng hoa và thực phẩm lên các sư, các sư cùng mọi người tắm các tượng Phật. Đế giữa trưa, A-Cha, Ban quản trị đại diện đồng bào Phật tử cung thỉnh các sư làm lễ cầu siêu (Băng-sa-kôl) để hồi hướng công đức đến vong linh tổ tiên, những người thân đã mất, nhất là những người có công tạo lập, các vị sư sãi quá cố... Buổi chiều đồng bào Khmer mọi người đều cung thỉnh các sư đến gia đình tụng kinh cầu siêu cho  tổ tiên. 

Chùa Phật giáo Nam tông Khmer là nơi sinh hoạt văn hóa, là chỗ dựa tinh thần, là nơi tín ngưỡng tôn nghiêm nhất dành cho cả cộng đồng. Nên bất kỳ tổ chức cuộc lễ, hay tết của đồng bào dân tộc Khmer cũng đều được diễn ra hoặc kết thúc tại chùa. Trong những ngày tết, một số chùa có đông đồng bào dân tộc Đoàn Nghệ thuật đến diễn xuất các tuồng cổ truyền thống để phục vụ, còn lại các chùa đều có tổ chức tiết mục văn nghệ, nhạc ngũ âm, trò chơi vui dân gian, để cho nam nữ thanh niên con em đồng bào dân tộc Khmer vui chơi ca hát thỏa thích thưởng thức các điệu múa “Rom vong, Rô băm”… tại sân chùa. Đây cũng là dịp để họ tìm hiểu nhau, hò hẹn và phô bày tình cảm, và nhiều đôi đã nên vợ nên chồng.

Có thể nói, Tết Chôl Chnăm Thmây là dịp để đồng bào dân tộc Khmer gửi gắm ước mơ hạnh phúc, ý thức hướng thiện và lòng báo ân với tổ tiên, ông bà, cha mẹ của mình trong năm. Tết Chôl Chnăm Thmây có giá trị giáo dục con người về tấm lòng hiếu thảo, đoàn kết thương yêu nhau trong phum sóc, cũng là dịp để mọi người gặp gỡ nhau chúc mừng, thăm hỏi lẫn nhau.

Tết Chôl Chnăm Thmây cũng làm cho cộng đồng ba dân tộc, Kinh, Khmer, Hoa ở các địa phương  gắn bó với nhau hơn, thắt chặt tinh thần đoàn kết với cộng đồng.

Những ngày này người Khmer tập trung vào chùa - Ảnh: N. D

LÊ THỊ THANH HUYỀN