Thúc đẩy tự giác tuân thủ thuế – nền tảng xây dựng quốc gia hùng cường

Ngày 23/10, Báo Lao Động phối hợp Cục Thuế (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế – Xây dựng kỷ nguyên hùng cường”. Sự kiện thu hút đại diện các cơ quan quản lý, chuyên gia kinh tế, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp, cùng bàn về các giải pháp nâng cao tinh thần tuân thủ và minh bạch trong hệ thống thuế Việt Nam.

Chuyển từ “quản lý – áp đặt” sang “đồng hành – hỗ trợ”

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), nhấn mạnh: “Muốn người dân và doanh nghiệp tự giác tuân thủ thuế, cơ quan thuế cần thay đổi tư duy từ ‘quản lý và áp đặt’ sang ‘đồng hành và hỗ trợ’”.

Theo bà Cúc, hệ thống thuế cần tiếp tục hoàn thiện hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, giúp giảm chi phí tuân thủ cho cả người nộp thuế và cho xã hội. Bà cũng nêu 4 nhóm vấn đề cần cải thiện:

Thứ nhất, cần bổ sung tính năng tự động nhắc nộp thuế chậm để tránh tình trạng xử phạt cứng nhắc, không phân biệt quy mô. Bà dẫn chứng: “Một cá nhân chậm khai thuế thu nhập cá nhân chỉ vài trăm nghìn đồng vẫn có thể bị phạt đến 8 triệu đồng, điều này chưa công bằng và gây tâm lý e ngại”.

Quang cảnh buổi Hội thảo

Thứ hai, người kinh doanh đang chịu nhiều chi phí ngoài thuế như phí quản lý chợ, an toàn thực phẩm, vận hành... Nếu được giảm gánh nặng này, họ sẽ sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ thuế hơn.

Thứ ba, một số chính sách thuế vẫn còn bất cập khi triển khai, dẫn đến chi phí xã hội cao, làm giảm động lực tuân thủ. Do đó, cần cải cách mạnh mẽ theo hướng minh bạch, bình đẳng, tạo thuận lợi tối đa cho người nộp thuế.

Thứ tư, doanh nghiệp và người dân cần thay đổi nhận thức, xem việc nộp thuế là trách nhiệm, là hành động yêu nước, góp phần xây dựng đất nước hùng cường.

Xây dựng niềm tin từ minh bạch và công nghệ

Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính Mai Sơn cho rằng, “tự giác tuân thủ thuế” không chỉ là mục tiêu, mà còn là thước đo niềm tin của xã hội đối với cơ quan thuế. Một hệ thống tài chính chỉ bền vững khi người dân nộp thuế không vì nghĩa vụ bắt buộc, mà vì tin tưởng rằng đồng tiền thuế được sử dụng minh bạch, công bằng và hiệu quả.

Ông Sơn cho biết, Việt Nam đã áp dụng mô hình “tự khai – tự nộp” từ năm 2007, chuyển cơ quan thuế sang vai trò hậu kiểm và hỗ trợ. Giai đoạn 2021–2025, ngành thuế đạt nhiều bước tiến với chuyển đổi số, đơn giản hóa thủ tục, ứng dụng công nghệ hiện đại và chú trọng hỗ trợ người nộp thuế theo nhóm rủi ro.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế

Dù vậy, khu vực hộ kinh doanh cá thể vẫn là nhóm khó kiểm soát, do nhiều hộ chưa quen với hóa đơn điện tử, sổ sách và minh bạch doanh thu. “Không ít người còn lo ngại việc kê khai rõ ràng sẽ bị kiểm tra thường xuyên. Đây là nhóm cần được hướng dẫn và đồng hành nhiều hơn”, ông Sơn chia sẻ.

Đồng thời, ngành Thuế sẽ xử lý nghiêm các hành vi trốn thuế, mua bán hóa đơn, kê khai gian dối, vì nếu để tồn tại, những vi phạm này sẽ làm xói mòn niềm tin xã hội.

Từ thực tiễn đó, ông Mai Sơn nêu 6 giải pháp trọng tâm nhằm củng cố niềm tin và nâng cao tự giác tuân thủ: Hoàn thiện chính sách pháp luật thuế, bảo đảm minh bạch, đơn giản; Đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông đa ngành; Tái thiết kế quy trình nghiệp vụ theo hướng rút gọn, tiện ích; Tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ phù hợp từng nhóm người nộp thuế; Kiên quyết chống gian lận, trốn thuế, xử lý nghiêm minh; Nâng cao năng lực, tinh thần phục vụ và đạo đức công vụ của cán bộ thuế.

Hiện ngành Thuế đang thử nghiệm ứng dụng AI, blockchain, dữ liệu lớn (big data) để hỗ trợ kê khai, đối chiếu, dự báo rủi ro, dự kiến triển khai rộng từ năm 2026. Mục tiêu là cắt giảm 44% chi phí hành chính, cao hơn mức yêu cầu chung 30%.

Ông Frank Van Brunschot, chuyên gia cao cấp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đánh giá Việt Nam đang đi đúng hướng trong hiện đại hóa thuế. Tuy nhiên, ông khuyến nghị mở rộng quản lý rủi ro tuân thủ sang nhiều lĩnh vực hơn, đầu tư vào cơ sở dữ liệu tích hợp, truy cập an toàn, kịp thời và đào tạo cán bộ tư duy quản lý dựa trên rủi ro – điều mà các quốc gia phát triển đã áp dụng thành công.

 

PV