Tiếp tục hoàn thiện pháp lý về kiểm soát giao dịch đáng ngờ, phòng chống rửa tiền tại Việt Nam

Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương và ông Chinone Koichi, Cố vấn trưởng dự án Pháp luật và tư pháp JICA đồng chủ trì hội thảo.

Hội thảo có sự tham dự của hơn 50 chuyên gia, nhà khoa học và cán bộ lãnh đạo đến từ Ban Nội chính Trung ương, Ngân hàng Nhà nước và đại diện các, Bộ, Ban, Ngành, đơn vị liên quan.

Quang cảnh hội thảo

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương nhấn mạnh việc phòng, chống rửa tiền (PCRT) là hoạt động trọng yếu, gắn liền chặt chẽ với công tác phòng, chống tham nhũng. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác PCRT, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã chỉ đạo triển khai đồng bộ nhiều giải pháp PCRT, đạt được kết quả tích cực, góp phần bảo vệ an ninh tài chính – tiền tệ quốc gia và đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm trong và ngoài nước.

Ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương phát biểu tại hội thảo

Tuy nhiên, hiện nay công tác PCRT tại Việt Nam vẫn còn một số khoảng cách nhất định so với chuẩn mực quốc tế, ông Nguyễn Thanh Hải thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế đang tồn tại như cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn nhiều bất cập, đặc biệt trong việc kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật về PCRT.

Qua nghiên cứu mô hình cơ quan tình báo tài chính của Nhật Bản, ông Nguyễn Thanh Hải đánh giá cao chức năng của cơ quan này trong việc xử lý các báo cáo giao dịch đáng ngờ và hỗ trợ lực lượng điều tra phát hiện nhiều vụ án tham nhũng và tội phạm khác. Thông qua hội thảo, ông Nguyễn Thanh Hải mong muốn các cơ quan, chuyên gia trong lính vực PCRT sẽ học hỏi được kinh nghiệm, tiếp tục góp phần hoàn thiện khung pháp lý và áp dụng kinh ngiệm của quốc tế vào thực tế tại Việt Nam.

Trình bày tham luận về quá trình hình thành và chức năng của cơ quan tình báo tài chính Nhật Bản (FIU) tại hội thảo, ông Chinone Koichi – Cố vấn trưởng dự án Pháp luật và Tư pháp, JICA cho biết FIU giữ vai trò trung tâm trong việc thu thập, phân tích thông tin giao dịch tài chính nghi vấn và phối hợp chặt chẽ với cảnh sát cùng các công tố viên để điều tra xử lý tội phạm.

Ông Chinone Koichi – Cố vấn trưởng dự án Pháp luật và Tư pháp (JICA) trình bày tại hội thảo

Mô hình này được đánh giá cao bởi tính độc lập trong hoạt động, khả năng phối hợp liên ngành hiệu quả, đồng thời ứng dụng công nghệ hiện đại trong phân tích dữ liệu giao dịch. Điều này giúp Nhật Bản phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi rửa tiền liên quan đến tham nhũng và các loại tội phạm khác.

Ông Chinone Koichi cũng thông tin chi tiết về chế độ báo cáo những giao dịch đáng ngờ và việc ứng dụng các báo cáo đó tại Nhật Bản.

Bà Nguyễn Thị Minh Thơ – Phó Cục trưởng, Cục Phòng, chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước, đã trình bày tham luận chi tiết về tình hình phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động và các thách thức ngày càng gia tăng.

Bà Nguyễn Thị Minh Thơ – Phó Cục trưởng, Cục Phòng, chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trình bày tham luận

Theo Phó Cục trưởng Nguyễn Thị Minh Thơ, công tác phòng chống rửa tiền tại Việt Nam đã có nhiều bước tiến tích cực với sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Chính phủ và phối hợp liên ngành hiệu quả. Hệ thống pháp luật PCRT được hoàn thiện với Luật Phòng chống rửa tiền 2022 cùng các văn bản hướng dẫn đi kèm. Ban Chỉ đạo quốc gia về PCRT đã được thành lập với sự tham gia của nhiều Bộ ngành nhằm điều phối đồng bộ hoạt động. Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền giai đoạn 2018-2022 đã xác định rõ các lĩnh vực và loại tội phạm có nguy cơ cao.

Công tác phối hợp liên ngành giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công an ngày càng được tăng cường, đặc biệt trong trao đổi thông tin giao dịch đáng ngờ. Hoạt động thanh tra, kiểm tra và đào tạo nâng cao nhận thức về PCRT cũng được chú trọng phát triển.

Tuy nhiên, bà Thơ cũng nhấn mạnh một số thách thức cần giải quyết như: “Khoảng cách với chuẩn mực quốc tế còn tồn tại; hiệu quả triển khai trên thực tế chưa đồng đều; bộ máy PCRT chưa hoàn thiện; sự phức tạp của tội phạm rửa tiền lợi dụng công nghệ mới đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề.”

Đại diện Viện Chiến lược & Chính sách Kinh tế - Tài chính phát biểu tại hội thảo

Tại hội thảo, đại diện Viện Chiến lược & Chính sách Kinh tế - Tài chính cũng đã có phát biểu phân tích các xu hướng lợi dụng tài sản mã hóa để rửa tiền và tài trợ khủng bố – một lĩnh vực mới nổi đầy thách thức. Bởi tài sản mã hóa (như tài sản ảo, tiền ảo) có tính ẩn danh cao, phi tập trung và xuyên biên giới, gây khó khăn lớn cho quản lý. Nhiều quốc gia phát triển nh: Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản, EU đã xây dựng khung pháp lý cụ thể cùng các biện pháp giám sát chặt chẽ đối với các nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo. Các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn đang được ứng dụng để phát hiện sớm các giao dịch đáng ngờ.

Đại diện Viện Chiến lược & Chính sách Kinh tế - Tài chính cũng đã đưa ra nhiều kiến nghị thiết thực cho Việt Nam trong việc xây dựng quy định quản lý giao dịch tài sản mã hóa phù hợp với điều kiện thực tiễn và cam kết quốc tế. Đồng thời, kiến nghị Việt Nam cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản mã hóa để không bị tụt hậu so với xu thế toàn cầu.

Luật sư Nguyễn Hưng Quang, Văn phòng Luật sư NHQuang & Cộng sự phát biểu tham luận tại hội thảo

Phát biểu tham luận về vấn đề minh bạch thông tin chủ sở hữu hưởng lợi, một nội dung then chốt trong phòng chống tham nhũng và rửa tiền. Luật sư Nguyễn Hưng Quang, Văn phòng Luật sư NH Quang & Cộng sự cho rằng kinh nghiệm quốc tế đã có nhiều quốc gia quy định cụ thể và thực hiện rất hiệu quả chế định về chủ sở hữu hưởng lợi trong hoạt động quản lý doanh nghiệp  để hõ trợ cho công tác PCRT và minh bạch kinh doanh.

Do đó việc hoàn thiện quy định pháp luật về minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi theo hướng rõ ràng, khả thi; nâng cao hiệu quả thu thập dữ liệu; xây dựng hệ thống đăng ký điện tử tập trung có thể truy cập dễ dàng bởi các cơ quan chức năng. Đồng thời cần quy định cụ thể về việc cung cấp, quản lý, chia sẻ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi giữa các cơ quan nhà nước cần đảm bảo thống nhất, đồng bộ với các quy định của Luật PCRT, chứng khoán, đầu tư, ngân hàng, bảo hiểm,…

Phát biểu bế mạc hội thảo, ông Nguyễn Thanh Hải nhấn mạnh, đây là một diễn đàn quý giá để trao đổi chuyên sâu về kinh nghiệm quốc tế cũng như thực tiễn công tác phòng chống rửa tiền tại Việt Nam. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, đề xuất giải pháp hoàn thiện thể chế và tăng cường hiệu quả phối hợp liên ngành trong công tác quản lý nhà nước về phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Đây là bước chuẩn bị quan trọng để Việt Nam từng bước xây dựng mô hình cơ quan tình báo tài chính độc lập, hiện đại như Nhật Bản, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trước những thách thức mới.

Ông Nguyễn Thanh Hải khẳng định, cùng với việc tổng hợp thông tin tại hội thảo phục vụ công tác nghiên cứu tham mưu xây dựng hoàn thiện pháp luật liên quan của Việt Nam. Thời gian tới, Ban Nội chính Trung ương sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng chương trình phòng chống tội phạm rửa tiền trong các giao dịch mã hóa. Tham mưu, đề xuất hoàn thiện khung pháp lý về PCRT, tạo điều kiện cho việc triển khai các hoạt động thanh kiểm tra, tăng cường hiệu quả công tác PCRT.

Ông Nguyễn Thanh Hải trân trọng cảm ơn ông Chinone Koichi – Cố vấn trưởng dự án Pháp luật và Tư pháp JICA Nhật Bản, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã đóng góp ý kiến sâu sắc, góp phần làm nên thành công chung của hội thảo. Đồng thời, cho biết sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong PCRT và tài trợ khủng bố; tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ thực thi pháp luật để có thể áp dụng các quy trình, giải pháp phòng chống tội phạm rửa tiền hiệu quả.

TRIỆU HỒ