Về tình tiết phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng

Tình tiết “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” được qui định tại điểm h khoản 1 Điều 46 BLHS năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 và tại điểm i khoản 1 Điều 51 BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Mặc dù, TANDTC đã có Công văn số: 01/2017/GĐ-TANDTC ngày 07/4/2017 về giải đáp một số vấn đề nghiệp vụ. Tuy nhiên, thực tế việc áp dụng tình tiết này còn có nhiều ý kiến khác nhau. Vì vậy, mong được sự trao đổi để việc áp dụng pháp luật được thống nhất.

Sau đây chúng tôi xin được nêu về một vụ án cụ thể: Hoàng Thị N là người ghi số lô, số đề. Sau khi trực tiếp ghi số tiền cá cược số lô, số đề, ngày 18/9/2022, Hoàng Thị N sử dụng tài khoản Zalo tên “Hoàng N” (trên điện thoại gắn sim thuê bao số 09054230…) chuyển cho Hoàng Thị Tiên T 09 tin nhắn có nội dung cá cược số lô, số đề dựa vào kết quả xổ số kiến thiết các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên với số tiền là 8.179.000 đồng, số tiền thắng cược là 6.750.000 đồng.  Như vậy, tổng số tiền Hoàng Thị N đánh bạc dựa vào kết quả xổ số kiến thiết các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên là 14.929.000 đồng.

Hoàng Thị N chuyển 6 tin nhắn có nội dung cá cược số lô, số đề cá cược dựa vào kết quả xổ số kiến thiết miền Bắc với số tiền là 5.605.000 đồng. Ngoài ra, Hoàng Thị N còn chuyển cho Hoàng Thị Tiên T 01 tin nhắn có nội dung số lô, số đề dựa và kết quả xổ số kiến thiết miền Bắc với số tiền 2.200.000 đồng, nhưng Hoàng Thị Tiên T chưa nhận được tin nhắn cá cược này. Tổng số tiền Hoàng Thị N đánh bạc dựa vào kết quả xổ số kiến thiết miền Bắc là 7.805.000 đồng.

Với hành vi trên thì bị cáo Hoàng Thị N bị Viện kiểm sát nhân dân truy tố tội “Đánh bạc” theo khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015.

Qua nghiên cứu hành vi của bị cáo có áp dụng tình tiết giảm nhẹ “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” quy định tại điểm i khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự đối với bị cáo hay không thì cần xem xét, bị cáo phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng (vì Viện kiểm sát truy tố bị cáo khoản 1 Điều 321 có khung hình phạt 3 năm tù), vì vậy, chúng tôi không đề cập đến vấn đề này. Vấn đề đặt ra là có xem là bị cáo phạm tội lần đầu hay không thì hiện nay có hai quan điểm khác nhau như sau:

Quan điểm thứ nhất: Hoàng Thị N được hưởng tiết giảm nhẹ “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”, vì căn cứ theo qui định tại khoản 4 phần I Công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC ngày 07/4/2017 của Chánh án TANDTC thì “Phạm tội lần đầu là từ trước đến nay chưa phạm tội lần nào…”, như vậy bị cáo Hoàng Thị N phạm tội lần này là lần đầu.

Quan điểm thứ hai (cũng là quan điểm của tác giả): Hoàng Thị N không được hưởng tình tiết “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” vì căn cứ khoản 4 phần I Công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC ngày 07/4/2017 của Chánh án TANDTC  giải đáp một số vấn đề nghiệp vụ “…Nếu trước đó đã phạm tội…, chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội sau, thì không được coi là phạm tội lần đầu”. Hành vi của Hoàng Thị N là trước đó đã phạm tội chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội sau, vì ngày 18/9/2022, Hoàng Thị N đã chuyển cho Hoàng Thị Tiên T 09 tin nhắn có nội dung cá cược số lô, số đề với tổng số tiền Hoàng Thị N đánh bạc dựa vào kết quả xổ số kiến thiết các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên là 14.929.000 đồng. Hoàng Thị N chuyển 06 tin nhắn có nội dung cá cược số lô, số đề cá cược dựa vào kết quả xổ số kiến thiết miền Bắc với số tiền là 7.805.000 đồng. Như vậy, trong 18/9/2022, Hoàng Thị N đã thực hiện 02  lần đánh bạc và bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội, nên không được coi là phạm tội lần đầu.

Trên đây là ý kiến của chúng tôi, rất mong nhận được sự đóng góp của các đồng nghiệp và bạn đọc.

Tòa án nhân dân huyện Phước Sơn, Quảng Nam  xét xử  vụ án hình sự - Ảnh: PTL

PHAN THỊ LAN (Tòa án nhân dân huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam)