Nghị quyết thí điểm mô hình tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam

Tạo cơ sở pháp lý để thống nhất tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các trại giam trong công tác tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân trong giai đoạn hiện nay; đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác thi hành án phạt tù, công tác chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng cho người chấp hành xong án phạt tù trong thời gian tới… là mục đích xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm mô hình tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam; Bộ Công an đã chủ trì xây dựng, hoàn thành dự thảo Nghị quyết và tổ chức lấy ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Đối tượng và nguyên tắc

Theo đó, dự thảo Nghị quyết quy định thí điểm mô hình tổ chức lao động, hướng nghiệp dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam, bao gồm: Nguyên tắc, chế độ, việc tổ chức lao động, hướng nghiệp dạy nghề; việc sử dụng kết quả lao động của phạm nhân ngoài trại giam; trách nhiệm, mối quan hệ phối hợp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Đối tượng áp dụng là các trại giam trong Công an nhân dân; cán bộ, chiến sĩ và phạm nhân tại các trại giam trong Công an nhân dân; các cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân khác có liên quan.

Việc tổ chức thực hiện thí điểm mô hình tổ chức lao động, hướng nghiệp dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam phải bảo đảm tuyệt đối an toàn; phục vụ có hiệu quả công tác giáo dục cải tạo phạm nhân, tái hòa nhập cộng đồng; ưu tiên lựa chọn ngành nghề có hàm lượng kỹ thuật, có công nghệ phù hợp, có nhiều cơ hội tìm kiếm việc làm sau khi phạm nhân chấp hành xong án phạt tù.

Việc tổ chức lao động, hướng nghiệp dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam phải được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt.

Việc đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ quản lý giam giữ, tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam do tổ chức, cá nhân hợp tác với trại giam bảo đảm.

Tổ chức, cá nhân hợp tác với trại giam có trách nhiệm hướng dẫn, dạy nghề, truyền nghề, bố trí ngành nghề lao động phù hợp, bảo đảm các điều kiện về vệ sinh, an toàn lao động cho phạm nhân theo quy định của pháp luật.

Việc tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam phải bảo đảm chế độ, chính sách cho phạm nhân theo quy định của pháp luật.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật trong thực hiện thí điểm mô hình tổ chức, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam thì phải chịu trách nhiệm và bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân có nhiệm vụ, quyền hạn trong thi hành án hình sự tại địa phương nơi tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân có trách nhiệm kiểm tra, giám sát, phối hợp với các trại giam trong công tác thi hành án hình sự khi tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân theo thẩm quyền.

Tiêu chí lựa chọn phạm nhân đưa ra lao động

Tiêu chí, quy trình lựa chọn phạm nhân đưa ra lao động, hướng nghiệp, học nghề ngoài trại giam, dự thảo Nghị quyết quy định không đưa phạm nhân ra khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam thuộc một trong những trường hợp sau: Phạm nhân có từ 02 tiền án trở lên; Tái phạm nguy hiểm; Phạm nhân có kết quả xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù loại “Trung bình” hoặc “Kém”; Phạm nhân đã có hành vi trốn khỏi nơi giam hoặc bỏ trốn khỏi cơ sở giáo dục bắt buộc; Phạm nhân là đối tượng chủ mưu, cầm đầu trong các vụ án, tổ chức tội phạm; Phạm nhân trong các vụ án kinh tế lớn dư luận xã hội quan tâm.

Phạm nhân phạm một trong các tội: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Hiếp dâm; Hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép vũ khí quân dụng; Giết người (các trường hợp quy định tại khoản 1); Trộm cắp tài sản có tính chất chuyên nghiệp; Cướp tài sản hoặc Cướp giật tài sản có tính chất chuyên nghiệp hoặc sử dụng vũ khí (các loại súng quân dụng, kiếm, mã tấu) hoặc hành hung để tẩu thoát; Các tội xâm phạm an ninh quốc gia; Phạm nhân là người chưa thành niên; Phạm nhân là người nước ngoài; Phạm nhân liên quan đến an ninh quốc gia cũng thuộc diện không đưa ra khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề.

Bên cạnh đó, phạm nhân đưa ra các khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam phải bảo đảm các điều kiện: Phạm nhân đưa ra khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam phải có nơi cư trú rõ ràng; từ ngày đến trại giam có tư tưởng ổn định, yên tâm chấp hành án; Phạm nhân có mức án trên 15 năm, chung thân phải thuộc trường hợp phạm tội lần đầu, đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù còn dưới 5 năm; Phạm nhân mức án từ 15 năm trở xuống phạm tội lần đầu hoặc đã có 1 tiền án do phạm tội vô ý và phải bảo đảm các điều kiện: Phạm nhân có mức án từ trên 7 năm đến 15 năm phải chấp hành được 1/3 mức án, hạ loại giam giữ xuống B2; Phạm nhân có mức án từ trên 3 năm đến 7 năm đã có kết quả xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù đạt loại “Khá” hoặc “Tốt” 6 tháng trở lên; Phạm nhân có mức án từ 3 năm trở xuống đã có kết quả xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù đạt loại “Khá” hoặc “Tốt” 3 tháng trở lên.

Đối với số phạm nhân có tiền sử nghiện ma túy phải xem xét thận trọng, kỹ lưỡng, chỉ lựa chọn số phạm nhân không còn biểu hiện lệ thuộc về ma túy.

Đáng chú ý, phạm nhân lao động, hướng nghiệp, học nghề ngoài trại giam được đảm bảo quyền lợi, thực hiện nghĩa vụ và hưởng chế độ, chính sách như phạm nhân trong trại giam theo quy định của Luật Thi hành án hình sự và các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành. Trường hợp phạm nhân vi phạm đến mức phải xử lý kỷ luật với hình thức phạt giam tại buồng kỷ luật thì đưa phạm nhân đó về trại giam để xử lý kỷ luật theo quy định.

Điều kiện, tiêu chí lựa chọn tổ chức, cá nhân hợp tác với trại giam

Trại giam cân nhắc, lựa chọn tổ chức, cá nhân để hợp tác tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân phải đảm bảo đủ các điều kiện sau đây:

Tổ chức không có yếu tố nước ngoài, cá nhân có quốc tịch Việt nam, có năng lực đáp ứng được yêu cầu của trại giam về tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân.

Có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, ngành nghề hợp pháp hoặc đăng ký kinh doanh ngành nghề của hộ kinh doanh cá thể do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp, ban hành kèm theo giấy chứng nhận điều kiện kinh doanh đối với các ngành nghề hợp tác lao động là ngành nghề có điều kiện.

Khoảng cách địa lý từ Khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề dự kiến tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân đến phân trại gần nhất của trại giam không quá 50km để thuận tiện cho công tác theo dõi, quản lý và kịp thời chỉ huy, chỉ đạo khi có tình huống đột xuất, bất ngờ xảy ra; đóng trên địa bàn có tình hình an ninh trật tự ổn định; có vị trí giao thông tiếp cận thuận lợi, dễ giám sát.

Phải có đủ diện tích nhà xưởng hoặc khu vực nơi tổ chức cho phạm nhân lao động học nghề phải đảm bảo ít nhất cho 20 phạm nhân lao động, học nghề tập trung.

Ngành nghề tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề

Ưu tiên lựa chọn ngành nghề có dây chuyền sản xuất, phương thức tổ chức vận hành ổn định, có hàm lượng kỹ thuật, công nghệ cao, tạo điều kiện để phạm nhân có nhiều cơ hội tìm kiếm việc làm sau khi chấp hành xong án phạt tù.

Ngành nghề tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề không thuộc danh mục các ngành nghề có mức độ điều kiện lao động độc hại, nguy hiểm từ mức độ V trở lên theo quy định Thông tư số 11/2020/TT-BLĐTBXH ngày 12/11/2020 của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội về việc Ban hành Danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Một số ngành nghề thuộc Danh mục các ngành nghề còn lại trong điều kiện cho phép, doanh nghiệp phải cam kết tổ chức dạy nghề, vận hành an toàn cho phạm nhân và được cấp phép vận hành.

Dự thảo Nghị quyết còn quy định về trình tự, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề và thành lập Khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam; Cơ chế quản lý Khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam; Lựa chọn, bố trí cán bộ phụ trách, quản lý khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam; Công tác bảo đảm an ninh, an toàn giam giữ; Thực hiện chế độ, chính sách cho phạm nhân khi tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam...

Cán bộ Công an hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân - Ảnh: BCA

MINH KHÔI