Đánh tráo linh kiện phạm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

Điều này xuất phát từ những lý do như sau:

Thứ nhất, trong tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, ý thức chiếm đoạt của người phạm tội phải có trước khi người phạm tội thực hiện hành vi gian dối và ý thức chiếm đoạt phải được thể hiện ra bên ngoài bằng hành vi gian dối của người phạm tội, đồng thời hành vi gian dối này phải làm cho người quản lý tài sản tin là thật và tự nguyện giao tài sản.

Trong tình huống này, các đối tượng Nam, Sơn, Văn và Phát đã nảy sinh ý định chiếm đoạt tài sản là linh kiện của xe từ trước khi nhận được xe trên cơ sở hợp đồng gửi giữ tài sản. Lợi dụng việc là nhân viên giữ xe, các đối tượng đã tạo niềm tin để bị hại tin tưởng, giao xe cho các đối tượng bảo quản, rồi từ đó thực hiện hành vi chiếm đoạt. Đây là biểu hiện của thủ đoạn gian dối (không mong muốn thực hiện hợp đồng gửi giữ tài sản nhưng vẫn thực hiện những hành vi nhận giữ xe, bảo quản xe để làm cho bị hại tin là thật và tự nguyện giao tài sản) nên nhiều quan điểm sẽ cho rằng các đối tượng phạm vào tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, nhận thấy: Các đối tượng là nhân viên hợp đồng giữ xe tại bệnh viện nên việc nhận giữ xe cho những người đến khám, chữa bệnh tại bệnh viện là hoàn toàn phù hợp, ngay thẳng, đúng quy định của pháp luật. Bị hại khi giao xe cho các đối tượng đã tin tưởng vào việc các đối tượng là nhân viên giữ xe của bệnh viện chứ không phải tin vào bản thân hay sự hứa hẹn sẽ bảo quản tài sản của các đối tượng. Niềm tin của bị hại xuất phát từ nghề nghiệp, trách nhiệm công việc của các đối tượng chứ không phải từ hành vi gian dối mà các đối tượng tạo ra. Việc các đối tượng nhận giữ xe chỉ là phương thức, thủ đoạn tiếp cận tài sản, không phải là phương thức, thủ đoạn chiếm đoạt. Do đó, hành vi này của các đối tượng không phạm vào tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Thứ hai, các đối tượng Nam, Sơn, Văn và Phát đã nhận được xe của bị hại trên cơ sở hợp đồng gửi giữ tài sản. Sau đó, các đối tượng này đã cấu kết với các đối tượng bên ngoài (không phải là nhân viên của bãi giữ xe) đánh tráo linh kiện của xe bị hại, tức các đối tượng bên ngoài đều biết rõ về tính chất của tài sản (là những tài sản có được trên cơ sở hợp đồng). Các đối tượng bên ngoài là người trực tiếp thực hiện hành vi đánh tráo, còn các đối tượng Nam, Sơn, Văn và Phát chỉ mang xe đến để các đối tượng này thực hiện hành vi đánh tráo. Hành vi đánh tráo linh kiện của các đối tượng bên ngoài là biểu hiện của thủ đoạn gian dối. Tuy không trực tiếp thực hiện hành vi đánh tráo nhưng nhận thấy: Các đối tượng Nam, Sơn, Văn và Phát đã trực tiếp mang xe đến để các đối tượng bên ngoài thực hiện hành vi đánh tráo linh kiện. Sau khi đánh tráo xong, các đối tượng này cũng là người trực tiếp mang xe quay lại vị trí cũ và cũng là người trao trả lại tài sản cho bị hại khi bị hại đến lấy xe và xuất trình đủ các giấy tờ liên quan đến việc gửi giữ tài sản. Đây cũng là biểu hiện của thủ đoạn gian dối.

Trong khoa học luật hình sự thì phương thức, thủ đoạn phạm tội là cách thức thực hiện hành vi phạm tội, bao gồm cả cách thức sử dụng công cụ, phương tiện phạm tội. Phương thức, thủ đoạn phạm tội có thể chỉ có một nhưng cũng có thể có nhiều hành vi. Do đó, hành vi của Nam, Sơn, Văn, Phát và hành vi đánh tráo linh kiện của các đối tượng bên ngoài đều là biểu hiện của thủ đoạn gian dối và đều là hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm của tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Điều này có nghĩa, Nam, Sơn, Văn, Phát và các đối tượng bên ngoài đều là người trực tiếp thực hiện hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm của tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản nên đều đóng vai trò là người thực hành. Do đó, Nam, Sơn, Văn, Phát đã nhận được tài sản trên cơ sở hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản đó nên phạm vào tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Vì tài sản đang nằm trong sự quản lý trực tiếp của Nam, Sơn, Văn và Phát nên khi thực hiện hành vi chiếm đoạt, các đối tượng này không có hành vi lén lút, bí mật. Do đó, hành vi của Nam, Sơn, Văn và Phát không phạm vào tội Trộm cắp tài sản.

Thứ ba, theo tình huống đưa ra, có quan điểm cho rằng: “Các bị cáo đã thông đồng với nhau để tránh tráo linh kiện xe, chứ không chiếm đoạt luôn linh kiện của xe, ý thức của các bị cáo là lừa dối khách hàng, bởi khi khách hàng lấy xe ra khỏi nơi gửi xe thì các phụ tùng, linh kiện của xe vẫn đầy đủ, không mất phần nào, xe vẫn hoạt động bình thường. Các bị cáo chỉ lừa đối khách hàng để chiếm đoạt phần giá trị chênh lệch giữa linh kiện cũ và mới nên phạm vào tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Nhận thấy:

– Việc đánh tráo linh kiện là biểu hiệu của thủ đoạn gian dối, là hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm của tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản như đã phân tích ở trên.

– Các đối tượng đánh tráo linh kiện, tức lấy những linh kiện kém chất lượng thay thế cho những linh kiện chất lượng tốt hơn. Các đối tượng đã chấp nhận bỏ ra một số tiền nhỏ hơn mua những linh kiện kém chất lượng để đánh tráo, lấy những linh kiện tốt hơn nhằm chiếm đoạt phần trị giá chênh lệch sau khi tiêu thụ những linh kiện tốt hơn. Bản thân bị hại khi lấy xe thì vẫn đang sử dụng, khai thác tính năng của những linh kiện kém chất lượng. Như vậy, trị giá tài sản bị chiếm đoạt trong trường hợp này là trị giá chênh lệch giữa linh kiện kém chất lượng và linh kiện chất lượng tốt hơn, không phải là trị giá của linh kiện tốt hơn. Đây là cơ sở để xác định trị giá tài sản bị chiếm đoạt chứ không phải là cơ sở để định tội danh. Việc định tội danh phải căn cứ vào dấu hiệu của tội phạm và cấu thành tội phạm, chứ không phải căn cứ vào cách thức xác định trị giá tài sản bị chiếm đoạt. Vì vậy, đây là quan điểm không chính xác.

Trên đây là quan điểm của tôi về tội danh trong vụ án này, rất mong nhận được sự trao đổi của quý bạn đọc.

TANDCC tại Hà Nội mở phiên tòa phúc thẩm vụ án hình sự đối với bị cáo Nguyễn Văn Lẫm và vợ Phạm Thị Quyết về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Anh TBV

PHẠM VĂN MINH ( Công an TP. Long Khánh, Đồng Nai)