Hải quan Việt Nam: Lực lượng nòng cốt trong chiến lược kiến tạo quốc gia hùng cường
Bộ tài chính

Hiện đại, chuyên nghiệp, minh bạch

Những năm qua, ngành Hải quan đã nỗ lực không ngừng để cải cách toàn diện từ thể chế, quy trình đến công nghệ. Trong đó, các nhiệm vụ trọng tâm như đơn giản hóa thủ tục, tự động hóa toàn trình, áp dụng quản lý rủi ro, chuẩn hóa dữ liệu, và đặc biệt là triển khai Hải quan số, Hải quan thông minh đã đem lại kết quả rất tích cực.

Hải quan Việt Nam: Lực lượng nòng cốt trong chiến lược kiến tạo quốc gia hùng cường (Ảnh: Quang Thành)

Nổi bật, hệ thống xử lý dữ liệu và thông quan tự động đã góp phần rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp; đồng thời tăng cường tính minh bạch, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Nhiều chỉ số chuyên ngành của Hải quan Việt Nam được các tổ chức quốc tế uy tín đánh giá cao và liên tục cải thiện.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, logistics và chuỗi cung ứng toàn cầu đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến thủ tục hải quan. Nghị định số 167/2025/NĐ-CP của Chính phủ, sửa đổi và bổ sung nhiều nội dung quan trọng của Nghị định 08/2015/NĐ-CP, được xem là bước tiến đồng bộ và kịp thời nhằm kiến tạo nền tảng pháp lý, hiện đại, minh bạch, tạo thuận lợi thương mại đi đôi với quản lý chặt chẽ, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình hiện đại hóa Hải quan. Ngành Hải quan xác định tầm nhìn dài hạn xây dựng Hải quan Việt Nam hiện đại, chuyên nghiệp, minh bạch, hướng tới tiêu chuẩn của Hải quan tiên tiến trên thế giới.

Nghị định được ban hành nhằm “thống nhất các nội dung trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành”, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, nhất quán với các văn bản khác, đồng thời tương thích với các điều ước quốc tế liên quan đến Hải quan. Đồng thời tạo “cơ sở pháp lý cho việc xây dựng mô hình hải quan thông minh, hải quan số và Chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030.

Nhiều chuyên gia nhận định, Nghị định 167/2025/NĐ-CP của Chính phủ đã tạo ra nền tảng pháp lý quan trọng, đồng bộ và hiện đại hơn cho hoạt động của ngành Hải quan. Nghị định có nhiều nội dung trọng tâm như: Hoàn thiện hành lang pháp lý tiệm cận chuẩn mực quốc tế; Mở rộng chính sách tạo thuận lợi thương mại; Điều chỉnh địa điểm làm thủ tục phù hợp đặc thù bưu chính, chuyển phát nhanh; Minh bạch hóa quy định về cửa khẩu xuất; Tăng cường cơ chế kiểm tra – giám sát dựa trên dữ liệu; Chuẩn bị nền tảng cho mô hình Hải quan số – Hải quan thông minh giai đoạn 2025–2030. Đây chính là “đòn bẩy thể chế” giúp ngành Hải quan Việt Nam vươn mình trong kỷ nguyên mới.

Những năm qua, ngành Hải quan luôn đặt ra các mục tiêu chiến lược: 100% thủ tục được số hóa; 100% quản lý dựa trên dữ liệu; tích hợp sâu vào hạ tầng logistics quốc gia; đứng trong nhóm Hải quan tiên tiến của khu vực; góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hội nhập toàn cầu. Đây là sứ mệnh lớn lao, nhưng hoàn toàn khả thi nếu ngành tiếp tục kiên định với tinh thần đổi mới – sáng tạo – hội nhập – minh bạch.

Trụ sở cơ quan cục Hải Quan, số 9, đường Dương Đình Nghệ ,Yên Hòa, Hà Nội (Ảnh: Quang Thành)

Lực lượng quan trọng hàng đầu trong sự nghiệp phát triển đất nước

Ngành Hải quan xác định doanh nghiệp là đối tác, là chủ thể được phục vụ. Các cải cách hướng tới: Giảm chi phí tuân thủ, minh bạch quy trình, rút ngắn thời gian thông quan, hỗ trợ doanh nghiệp thương mại điện tử, chuyển phát nhanh, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng. Một nền hải quan hiện đại phải đồng hành và chịu trách nhiệm cùng doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các quy trình nghiệp vụ được chuẩn hóa, các hệ thống điện tử giảm tối đa tiếp xúc trực tiếp, qua đó hạn chế rủi ro, tiêu cực và nâng cao chất lượng phục vụ doanh nghiệp.

Nhờ cải cách thủ tục và chuyển đổi số, doanh nghiệp đã được hưởng lợi thiết thực như thời gian thông quan rút ngắn; chi phí logistics giảm đáng kể; tính dự đoán trong thực hiện thủ tục cao hơn; môi trường kinh doanh ổn định và minh bạch hơn. Đối với nền kinh tế, Hải quan đã góp phần quan trọng vào tăng thu ngân sách, hỗ trợ thương mại, bảo đảm an ninh, an toàn chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Sự vươn mình không chỉ là đổi mới công nghệ, mà còn là củng cố “lá chắn” bảo vệ nền kinh tế. Ngành Hải quan đang đẩy mạnh: Kiểm tra sau thông quan; điều tra chống buôn lậu; giám sát hàng hóa rủi ro cao; quản lý kho ngoại quan, quá cảnh, tạm nhập – tái xuất; ứng dụng công nghệ AI, cảm biến; phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an, Biên phòng, Quản lý thị trường. Ngành Hải quan hiện đang dẫn đầu Bộ Tài chính trong triển khai hệ thống dữ liệu tập trung, mô hình Hải quan số và thí điểm các công nghệ như AI, Big Data, IoT trong phân tích, cảnh báo và giám sát.

Trong cuộc cách mạng số, công nghệ chỉ là công cụ, còn con người mới là nhân tố quyết định thành công. Ngành Hải quan luôn xác định công tác cán bộ là “then chốt của then chốt”, chú trọng đào tạo nhân lực có trình độ công nghệ cao; nâng cao năng lực phân tích dữ liệu; tăng cường phẩm chất đạo đức công vụ; xây dựng đội ngũ cán bộ bản lĩnh, liêm chính, chuyên nghiệp, hội nhập quốc tế.

Kỷ nguyên mới đòi hỏi sự chuyển mình mạnh mẽ, đổi mới toàn diện, nhưng đồng thời mở ra cơ hội để ngành khẳng định vai trò chiến lược trong nền kinh tế số và thương mại toàn cầu. Nghị định 167/2025/NĐ-CP được ban hành cho thấy sự quyết tâm cải cách, ứng dụng công nghệ hiện đại, đội ngũ cán bộ chất lượng cao, ngành Hải quan hoàn toàn có đủ điều kiện để vươn mình mạnh mẽ, trở thành lực lượng tiên phong trong kiến tạo môi trường thương mại thuận lợi, an toàn và minh bạch cho Việt Nam.

Ngành Hải quan đang đứng trước cơ hội lịch sử để chuyển đổi toàn diện, trở thành lực lượng nòng cốt trong quản lý biên giới hiện đại. Với động lực từ Nghị định 167/2025/NĐ-CP, cùng chiến lược Hải quan số đến năm 2030, ngành Hải quan Việt Nam hoàn toàn có đủ điều kiện để: rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí logistics, nâng cao hiệu quả phòng chống buôn lậu, đảm bảo an ninh kinh tế, và khẳng định vai trò tiên phong trong thương mại quốc tế.

Kỷ nguyên vươn mình đã mở ra. Nhiệm vụ đặt ra cho ngành Hải quan Việt Nam là tiếp tục kiên định cải cách, đổi mới sáng tạo và phát triển mạnh mẽ, để xứng đáng là một trong những lực lượng quan trọng hàng đầu trong sự nghiệp phát triển đất nước.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh quốc gia ngày càng sâu sắc, ngành Hải quan không chỉ là lực lượng thực hiện chức năng nhiệm vụ quản lý nhà nước về thuế, kiểm tra, giám sát hàng hóa, mà còn là động lực thúc đẩy thương mại và chuỗi cung ứng quốc tế. Hải quan Việt Nam đã và đang khẳng định vai trò tiên phong trong việc tạo nền tảng cho phát triển kinh tế – thương mại, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của đất nước.

QUANG THÀNH - MẠNH HÙNG