Kinh doanh thương mại điện tử trong kỷ nguyên số: Xu hướng, cơ hội, thách thức và giải pháp

1. Thương mại điện tử-Xu hướng phát triển và cơ hội kinh doanh thương mại trong kỷ nguyên số

Theo  khoản 1 Điều 3 Nghị định 52/2013/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 3 Điều 1 Nghị định 85/2021/NĐ-CP), hoạt động thương mại điện tử là việc tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động thương mại bằng phương tiện điện tử có kết nối với mạng Internet, mạng viễn thông di động hoặc các mạng mở khác.

Nói một cách dễ hiểu, thương mại điện tử là hình thức kinh doanh, mua bán sản phẩm hoặc dịch vụ qua các nền tảng điện tử, đặc biệt là qua mạng Internet. Bao gồm các hoạt động như mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tuyến, thanh toán điện tử, và trao đổi dữ liệu trong quá trình kinh doanh.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển công nghệ, kinh doanh thương mại đã trải qua những biến đổi mạnh mẽ. Kỷ nguyên số không chỉ thay đổi cách thức giao dịch mà còn định hình lại toàn bộ quy trình kinh doanh.

Kinh doanh thương mại trong kỷ nguyên số chuyển sang phương thức sử dụng công nghệ số để thực hiện các hoạt động thương mại. Điều này bao gồm bán hàng trực tuyến, tiếp thị qua mạng xã hội, quản lý chuỗi cung ứng qua phần mềm và giao dịch điện tử. Sự phát triển của Internet và các thiết bị di động đã làm cho việc mua sắm trở nên thuận tiện hơn bao giờ hết.

Thương mại điện tử (e-commerce) đã trở thành một phần không thể thiếu trong kinh doanh thương mại. Theo báo cáo   của Statista, doanh thu toàn cầu từ thương mại điện tử dự kiến sẽ đạt khoảng 6.54 nghìn tỷ USD vào năm 2023. Sự tiện lợi của việc mua sắm trực tuyến, cùng với sự gia tăng sử dụng smartphone và internet, đã thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này.

Các nền tảng như Amazon, Alibaba và Shopee đã thiết lập một mô hình kinh doanh mới, cho phép người tiêu dùng mua sắm từ bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào.

 2. Tăng cường trải nghiệm khách hàng tốt- cơ hội trong kinh doanh thương mại điện tử

Các doanh nghiệp ngày càng chú trọng đến trải nghiệm khách hàng. Việc sử dụng hàng loạt tính năng ưu việt nhằm giúp khách hàng trải nghiệm công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) để cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm, chatbot để hỗ trợ khách hàng 24/7 và các nền tảng mạng xã hội để tương tác với khách hàng đang trở thành những xu hướng phổ biến.

Tiếp thị số: Đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối doanh nghiệp với khách hàng. Qua các kênh như mạng xã hội, email marketing và SEO, doanh nghiệp có thể tiếp cận và tương tác với khách hàng tiềm năng một cách hiệu quả.

Dữ liệu lớn (Big Data): Việc phân tích dữ liệu lớn cho phép doanh nghiệp hiểu rõ hơn về hành vi và sở thích của khách hàng. Từ đó, họ có thể điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Trí tuệ nhân tạo (AI):AI đang được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như phân tích dữ liệu, dự đoán xu hướng thị trường và tự động hóa quy trình kinh doanh. Điều này không chỉ nâng cao hiệu suất mà còn giảm thiểu sai sót trong hoạt động kinh doanh.

3. Tính bền vững và trách nhiệm xã hội tạo uy tín của doanh nghiệp

Người tiêu dùng hiện nay ngày càng quan tâm đến vấn đề bền vững, chất lượng, uy tín của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp phải nâng cao chất lượng, uy tín của thương hiệu, đảm bảo trách nhiệm xã hội bằng việc sử dụng nguyên liệu thân thiện với môi trường, đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong chuỗi cung ứng.

Kinh doanh thương mại không còn bị giới hạn trong phạm vi quốc gia. Các doanh nghiệp có thể tiếp cận thị trường toàn cầu thông qua các nền tảng thương mại điện tử. Điều này mở ra cơ hội lớn để tăng trưởng doanh thu và mở rộng thương hiệu.

Công nghệ không ngừng phát triển, và các doanh nghiệp có thể tận dụng các công nghệ mới như blockchain, AI và phân tích dữ liệu để tối ưu hóa quy trình kinh doanh, tang hiệu suất, hiệu quả, đảm bảo phát triển bền vững.

Sự phát triển của các nền tảng kết nối đã tạo điều kiện cho việc hình thành các mối quan hệ đối tác chiến lược. Các doanh nghiệp có thể hợp tác với nhau để mở rộng dịch vụ, chia sẻ nguồn lực và tăng cường khả năng cạnh tranh.

4. Thách thức trong kinh doanh thương mại

4.1. Cạnh tranh gay gắt

Sự gia tăng của các nền tảng thương mại điện tử đã tạo ra một môi trường cạnh tranh khốc liệt. Các doanh nghiệp cần phải đổi mới liên tục và nâng cao chất lượng dịch vụ để giữ chân khách hang, giữ vững vị thế trên thị trường.

4.2. Thay đổi trong hành vi tiêu dùng

Hành vi tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ tìm kiếm sản phẩm tốt mà còn quan tâm đến trải nghiệm và giá trị mà sản phẩm mang lại. Doanh nghiệp cần theo dõi và phân tích xu hướng tiêu dùng để điều chỉnh chiến lược kịp thời.

4.3. Thay đổi nhanh chóng của công nghệ

Công nghệ phát triển nhanh chóng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải liên tục cập nhật và thích ứng. Điều này có thể tạo ra áp lực lớn, đặc biệt là đối với những doanh nghiệp nhỏ.

 4.4. Thách thức đối với  vấn đề bảo mật thông tin

Với việc giao dịch trực tuyến ngày càng phổ biến, vấn đề bảo mật thông tin trở nên cấp bách. Sự gia tăng trong việc sử dụng công nghệ số khiến cho dữ liệu của khách hàng trở nên dễ bị đánh cắp, bị lộ lọt hơn bao giờ hết. Khi thông tin của khách hàng bị rò rỉ, doanh nghiệp có thể mất uy tín và lòng tin từ khách hàng, dẫn đến giảm doanh thu. Việc khắc phục hậu quả từ các cuộc tấn công mạng có thể tiêu tốn nhiều thời gian và nguồn lực, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Nhiều quốc gia có quy định nghiêm ngặt về bảo vệ dữ liệu. Việc vi phạm có thể dẫn đến các khoản phạt nặng nề. Doanh nghiệp có thể gặp phải các dạng tấn công phổ biến sau:

- Tấn công lừa đảo (Phishing): Đây là phương thức mà kẻ tấn công giả mạo các tổ chức uy tín để lấy thông tin cá nhân của người dùng. Họ thường gửi email hoặc tin nhắn mạo danh nhằm dụ dỗ người dùng cung cấp thông tin tài khoản.

- Ransomware: Loại phần mềm độc hại này mã hóa dữ liệu của người dùng và yêu cầu tiền chuộc để giải mã. Doanh nghiệp có thể mất dữ liệu quan trọng và phải đối mặt với chi phí khôi phục lớn.

- Tấn công từ chối dịch vụ (DDoS): Kẻ tấn công gửi một lượng lớn yêu cầu đến server của doanh nghiệp, khiến cho dịch vụ không thể hoạt động, ảnh hưởng đến doanh thu và uy tín.

Tội đánh cắp thông tin trong kinh doanh thương mại điện tử được quy định tại các Điều 287, 288, 289, 290,291,293... BLHS năm 2015 và hàng loạt các chế tài khác như xử phạt hành chính, bồi thường trách nhiệm dân sự ... Mặc dù vậy, trong kỷ nguyên số, vấn đề an ninh mạng, bảo mật thông tin trở thành một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp kinh doanh thương mại.

5. Giải pháp và định hướng tương lai

Để phát triển bền vững trong lĩnh vực kinh doanh thương mại, các doanh nghiệp cần:

5.1. Đầu tư vào công nghệ và tăng cường bảo mật thông tin: Tận dụng các công nghệ mới để cải thiện quy trình và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Phát triển các giải pháp bảo mật mạnh mẽ để bảo vệ thông tin khách hàng.

Để bảo vệ thông tin khách hàng và ngăn chặn các cuộc tấn công, doanh nghiệp cần áp dụng các giải pháp bảo mật toàn diện như: Đào tạo nhân viên, đầu tư vào các giải pháp phần mềm bảo mật như antivirus, firewall và các công cụ phát hiện xâm nhập. Những công cụ này giúp bảo vệ hệ thống khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài; Mã hóa dữ liệu, thông tin là một cách hiệu quả để bảo vệ dữ liệu. Ngay cả khi dữ liệu bị rò rỉ, mã hóa sẽ khiến nó trở nên vô nghĩa đối với kẻ tấn công; Sao lưu dữ liệu thường xuyên, việc sao lưu dữ liệu đều đặn giúp doanh nghiệp khôi phục lại thông tin một cách nhanh chóng trong trường hợp bị tấn công. Kiểm tra và đánh giá bảo mật định kỳ: Doanh nghiệp cần thực hiện các bài kiểm tra bảo mật định kỳ để xác định các lỗ hổng và cập nhật các biện pháp phòng ngừa; Áp dụng xác thực đa yếu tố (MFA): Xác thực đa yếu tố yêu cầu người dùng cung cấp nhiều thông tin xác thực trước khi truy cập vào hệ thống, giúp tăng cường bảo mật cho thông tin nhạy cảm.

5.2. Tập trung vào bền vững: Phát triển bền vững là một chiến lược nhằm tạo ra giá trị lâu dài cho khách hàng, doanh nghiệp và xã hội, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Doanh nghiệp cần đưa ra các chiến lược kinh doanh thân thiện với môi trường để thu hút khách hàng và tạo dựng thương hiệu có trách nhiệm, hướng đến sự phát triển dài hạn. Các chiến lược phát triển bền vững cần tập trung những thông điệp liên quan đến bảo vệ thiên nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường hoặc thúc đẩy các sản phẩm, dịch vụ mang lại giá trị lâu dài cho cộng đồng

5.3. Mở rộng thị trường, tối ưu hóa quy trình kinh doanh

Kỷ nguyên số cho phép doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu mà không cần phải đầu tư nhiều vào cơ sở hạ tầng vật lý. Điều này mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các công nghệ như tự động hóa và AI giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động.

Mở rộng thị trường là chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp tăng trưởng doanh thu, mở rộng tập khách hàng và gia tăng độ phủ thương hiệu bằng cách khai thác thêm thị trường mới. Điều này có thể thực hiện thông qua nhiều hình thức như mở rộng địa lý, phát triển sản phẩm, dịch vụ mới, tối ưu kênh phân phối hoặc nhượng quyền thương hiệu.

Dù là doanh nghiệp nhỏ hay tập đoàn lớn, việc mở rộng thị trường đúng cách sẽ giúp duy trì lợi thế cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững, giúp tăng trưởng doanh thu và tối ưu lợi nhuận. Khi một thị trường hiện tại đạt đến ngưỡng bão hòa, doanh nghiệp cần tìm kiếm cơ hội tăng trưởng mới. Việc mở rộng thị trường giúp tiếp cận nhiều khách hàng hơn, gia tăng doanh số và tối ưu lợi nhuận lâu dài. Đặc biệt, khi tận dụng công nghệ và dữ liệu, doanh nghiệp có thể mở rộng với chi phí tối ưu nhất.

Mở rộng sang nhiều thị trường giúp phân tán rủi ro, đảm bảo doanh thu ổn định ngay cả khi một thị trường gặp khó khan, gia tăng lợi thế cạnh tranh và thương hiệu. Doanh nghiệp không thể đứng yên khi đối thủ liên tục mở rộng.

5.4.Tăng cường mối quan hệ với khách hàng

Công nghệ giúp doanh nghiệp tương tác với khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Việc sử dụng mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến giúp xây dựng mối quan hệ bền chặt với khách hàng.

5.5. Cần tăng cường, nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, hoạt động kinh doanh trên nền tảng số: cần kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về quản lý thương mại điện tử, quy định nghiêm xử phạt vi phạm hành chính, xử lý hình sự trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tăng cường chế tài xử lý hành vi vi phạm về lưu trữ và cung cấp thông tin đối với các chủ thể hoạt động thương mại điện tử;  phát hiện và xử lý vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử theo quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp. 

Kết luận

Kinh doanh thương mại trong kỷ nguyên số mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức. Để thành công, các doanh nghiệp cần phải nhạy bén với xu hướng, đầu tư vào công nghệ và luôn sẵn sàng thích ứng với sự thay đổi. Việc hiểu rõ thị trường và nhu cầu của khách hàng sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp vượt qua những khó khăn và phát triển bền vững trong tương lai.

Tăng cường bảo mật thông tin không chỉ dựa vào phần mềm bảo mật mà còn cần một hệ thống quản lý toàn diện bao gồm chính sách, đào tạo, quản lý quyền truy cập và sao lưu dữ liệu. Việc áp dụng đồng bộ các giải pháp này sẽ giúp doanh nghiệp bảo vệ thông tin hiệu quả hơn trong kỷ nguyên số.

Kinh doanh thương mại đang ở trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với nhiều xu hướng mới và thách thức cần phải đối mặt. Các doanh nghiệp cần phải linh hoạt và sáng tạo để nắm bắt cơ hội và vượt qua khó khăn, thách thức trong kỷ nguyên số. Bằng cách đầu tư vào công nghệ, chú trọng đến trải nghiệm khách hàng và thực hiện các chiến lược phát triển bền vững, thương mại điện tử sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

 

ThS. LÝ VƯƠNG KHANH, Trường Đại học Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội