Nghị định số 167/2025/NĐ-CP của Chính phủ đã kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập với ngành Hải quan

Nghị định số 08/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan; một số điều tại Nghị định cũng đã được Chính phủ sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 59/2018/NĐ-CP ngày 20/4/2018, hơn 10 năm được triển khai thực hiện đã góp phần thúc đẩy tiến trình cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động đầu tư và hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá, nâng cao hiệu quả của hoạt động hải quan và đảm bảo quản lý nhà nước về hải quan.

Trụ sở cơ quan cục Hải Quan, số 9, đường Dương Đình Nghệ ,Yên Hòa, Hà Nội (Ảnh: Quang Thành)

Nhưng thực tiễn triển khai cho thấy, Nghị định số 08/2015/NĐ-CP và Nghị định số 59/2018/NĐ-CP đã bộc lộ một số vướng mắc, không còn phù hợp với thực tế công tác quản lý hiện nay hoặc chồng chéo với các quy định mới được ban hành như: quy định về khai và nộp hồ sơ hải quan, công tác kiểm tra sau thông quan, chương trình doanh nghiệp ưu tiên, công tác kiểm tra, xác định trị giá hải quan, các quy định liên quan đến cơ chế một cửa quốc gia, kiểm tra chuyên ngành...

Các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến lĩnh vực hải quan đã được sửa đổi, bổ sung và ban hành như Luật Quản lý thuế, Nghị định số 18, Nghị định số 134. Ngoài ra, Việt Nam đã mở rộng tham gia ký kết một số Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới (như: EVFTA, CPTPP,…) đã khẳng định những cam kết sâu rộng, toàn diện và là cơ hội để thay đổi, cải thiện chính sách về pháp luật theo hướng minh bạch hơn, phù hợp hơn với thông lệ quốc tế.

Ngoài ra, thực hiện Quyết định số 628 của Thủ tướng Chính phủ ban hành về việc phê duyệt Chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030; Nghị quyết số 18 về định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ; Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 66 của Chính phủ về chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026…, đồng thời, để đảm bảo thống nhất với các hệ thống văn bản quy phạm pháp luật khác, Bộ Tài chính đã xây dựng và trình Chính phủ ký ban hành Nghị định số 167/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2015/NĐ-CP ngày 21/01/2015 quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan.

Việc ban hành Nghị định số 167/2025/NĐ-CP có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thực tiễn thi hành pháp luật hải quan thời gian qua đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập cần được kịp thời tháo gỡ.

Xuất nhập khẩu giữ đà tăng, động lực đến từ thị trường Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU. ( Ảnh : Cục hải quan)

Trên cơ sở đó, Nghị định đã sửa đổi, bổ sung các quy định theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, bám sát chỉ đạo của Chính phủ về cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số và tạo thuận lợi thương mại. Qua đó bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với Luật Hải quan và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, cũng như phù hợp với các cam kết, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Thông qua việc hoàn thiện khung pháp lý tại Nghị định số 167/2025/NĐ-CP, doanh nghiệp được tạo điều kiện thuận lợi hơn trong hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan. Từ đó, giảm chi phí tuân thủ và nâng cao tính minh bạch, rõ ràng trong áp dụng pháp luật.

Thực tiễn triển khai cho thấy cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan tâm đến việc ban hành Nghị định, tích cực nghiên cứu và phản ánh một số vướng mắc phát sinh trong quá trình áp dụng. Các ý kiến này đã được cơ quan hải quan tiếp nhận, hướng dẫn và giải đáp kịp thời như: công văn số 21260 ngày 29/8/2025 hướng dẫn xử lý vướng mắc về chuyển tải hàng hóa quá cảnh từ toa xe sang toa xe tại cửa khẩu xuất đã được cơ quan hải quan trả lời tại công văn số 20298/CHQ-GSQL ngày 20/8/2025 về lưu giữ hàng hóa xuất khẩu tại cửa khẩu xuất và công văn số 28396/CHQ-GSQL ngày 08/10/2025 về thủ tục phương tiện vận tải xuất nhập cảnh tại cảng Vạn Gia; công văn số 40631/CHQ-GSQL ngày 05/12/2025 hướng dẫn xử lý vướng mắc về thủ tục từ chối nhận hàng và tái xuất hàng hóa; …

Chính những giải đáp kịp thời này đã củng cố niềm tin của doanh nghiệp, thể hiện rõ tinh thần đồng hành, hỗ trợ của cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình thực hiện chính sách mới.

Nghị định 167 đã sửa đổi, bổ sung một số thủ tục hành chính theo hướng đơn giản thành phần hồ sơ hải quan, đẩy mạnh số hóa hồ sơ, thực hiện các thủ tục hành chính theo phương thức điện tử, qua đó rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao.

Nghị định 167 cũng quy định chỉ có một số trường hợp được lựa chọn khai theo phương thức điện tử hoặc khai trên tờ khai giấy, góp phần yêu cầu người khai hải quan chuyển qua thực hiện thủ tục hải quan điện tử.

Nghị định này cũng bỏ nội dung về hồ sơ hải quan đối với hàng hóa trung chuyển gồm: Chứng từ vận tải, bảng kê chi tiết hàng hóa trung chuyển, văn bản cho phép của cơ quan có thẩm quyền, thông báo kết quả kiểm tra chuyên ngành.

Ngoài ra, theo quy định mới người khai hải quan chỉ cần có văn bản thông báo có cơ sở sản xuất, nơi lưu giữ nguyên liệu, vật tư, máy móc… và cam kết thực hiện sản xuất kinh doanh đúng ngành nghề đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Người khai hải quan không cần xuất trình các chứng từ về giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, chứng từ chứng minh quyền sử dụng, quyền sở hữu về cơ sở sản xuất, mặt bằng sản xuất tại thời điểm nhập khẩu nguyên liệu, vật tư, máy móc thiết bị.

Cùng với đó, theo Nghị định 167 thì nhiều thành phần hồ sơ hải quan đã đẩy mạnh thực hiện trên hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan. Ví như hợp đồng quá cảnh, văn bản của bên nước ngoài thông báo hàng bị trả lại hoặc văn bản của hãng tàu không có người nhận.

QUANG THÀNH