Phòng thủ dân sự phải có sự chuẩn bị nguồn lực từ sớm, từ xa

Thực hiện chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội vừa thảo luận ở Hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự.

Quỹ phòng thủ dân sự

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, do quy định về Quỹ phòng thủ dân sự tại Điều 41 vẫn còn ý kiến khác nhau nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xây dựng 2 phương án xin ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và các vị đại biểu Quốc hội tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách. Cụ thể:

Phương án 1: Giữ quy định về Quỹ phòng thủ dân sự như dự thảo Chính phủ trình và có chỉnh lý một số nội dung cho phù hợp. Theo đó, hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rất rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, xử lý những vấn đề quan trọng tầm quốc gia liên quan đến phòng, chống, khắc phục hậu quả chiến tranh; phòng, chống, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh.

Quỹ thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện, không bắt buộc; được sử dụng trong điều kiện nguồn ngân sách nhà nước không đáp ứng kịp thời. Hiện nay có nhiều dạng sự cố, thảm họa hiện không có nguồn quỹ để sử dụng khi xảy ra. Thực tiễn cho thấy, nếu có Quỹ sẽ có ngay nguồn lực để thực hiện các hoạt động cứu trợ khẩn cấp làm giảm thiểu thiệt hại do sự cố, thảm họa gây ra.

Phương án 2: Quy định: “Trong trường hợp cấp bách, Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập Quỹ Phòng thủ dân sự theo quy định của pháp luật để quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ, đóng góp tự nguyện bằng tiền, tài sản của các tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước và các nguồn hợp pháp khác cho hoạt động phòng chống, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa.” Bởi, hằng năm ngân sách thường xuyên đã bố trí bao gồm cả nguồn dự toán ngân sách và nguồn dự phòng để thực hiện các nhiệm vụ chi như dự thảo Luật, trong khi Quỹ chưa làm rõ được khả năng tài chính độc lập.

Chủ nhiệm Lê Tấn Tới nêu rõ, trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, cơ quan soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra tán thành với Phương án 1, đề nghị giữ như quy định của dự thảo Chính phủ trình và có chỉnh lý một số nội dung.

 

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới

Tham gia đóng góp ý kiến đối với nội dung này, đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) lựa chọn phương án 1 theo báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đại biểu, khoản 4 Điều 3 về nguyên tắc hoạt động phòng thủ dân sư quy định “phòng thủ dân sự phải chuẩn bị từ sớm, từ xa” đã nói lên sự cần thiết phải chuẩn bị trước các nguồn lực, trong đó nguồn lực tài chính là một nguồn lực rất quan trọng để ứng phó kịp thời với những thảm họa, sự cố xảy ra. Đại biểu nêu rõ, không thể để “nước đến chân rồi nhảy không kịp”, tuy nhiên, trong công tác quản lý cần phải đảm bảo hiệu quả, không để thất thoát.

Đại biểu Chau Chắc (An Giang) nêu rõ, hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rất rộng, tác động đến nhiều lĩnh vực, nhiều đối tượng trong đời sống xã hội như trong phòng, chống, khắc phục hậu quả chiến tranh; phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa sự cố thiên tai, dịch bệnh; bảo vệ nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân. Những hoạt động trên diễn ra với không gian rất rộng, thời gian diễn ra rất nhanh, tính chất, mức độ, cấp độ khác nhau rất phức tạp liên quan đến tính mạng, tài sản của Nhân dân, tài sản của tổ chức, của nhà nước và môi trường của đất nước.

Cũng lựa chọn phương án 1, đại biểu Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) nhận định, hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rất rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, xử lý những vấn đề quan trọng tầm quốc gia nhằm bảo vệ nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân. Quỹ cũng thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện, không bắt buộc, được sử dụng trong điều kiện nguồn ngân sách nhà nước không đáp ứng kịp thời, trong khi yêu cầu tài lực khi có thảm họa, sự cố xảy ra là rất lớn, cấp thiết và rất khẩn trương để góp phần hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng của thảm họa, sự cố. Thực tiễn cho thấy, nếu có Quỹ phòng thủ dân sự sẽ có ngay nguồn lực để thực hiện các hoạt động cứu trợ khẩn cấp làm giảm thiểu thiệt hại do sự cố, thảm họa gây ra như công tác huy động nguồn lực từ người dân, kiều bào, hoạt động phòng, chống dịch COVID tại Việt Nam năm 2020, 2021 vừa qua và công tác hỗ trợ khẩn cấp tại Thổ Nhĩ Kỳ của Chính phủ Việt Nam đầu năm 2023.

Các cấp độ

Thay mặt cơ quan thẩm tra, giải trình về tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Phòng thủ dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới nhấn mạnh: Việc phân định cấp độ phòng thủ dân sự để điều chỉnh thống nhất chung hoạt động của các cấp chính quyền, lực lượng tham gia phòng thủ dân sự và người dân trong ứng phó, khắc phục sự cố, thảm họa. Hiện nay, quy định về cấp độ đối với các loại sự cố được quy định khác nhau ở các luật chuyên ngành có liên quan, gắn với đặc điểm, đặc thù của từng loại hình sự cố.

Do đó, dự án Luật Phòng thủ dân sự chỉ quy định các cấp độ chung nhất, gắn với vai trò, trách nhiệm của các cấp chính quyền để áp dụng các biện pháp ứng phó phù hợp. Căn cứ vào Khoản 2 Điều 7, các cấp chính quyền đánh giá, đối chiếu với khả năng ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa của chính quyền và lực lượng phòng thủ dân sự tại địa phương để xác định và ban bố cấp độ phòng thủ dân sự trên địa bàn quản lý; từ đó áp dụng các biện pháp ứng phó, khắc phục phù hợp. Như vậy, việc chính quyền địa phương ban bố cấp độ phòng thủ dân sự trên địa bàn quản lý không chồng chéo với quy định hiện hành về công bố rủi ro thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm hoặc các rủi ro khác.

Về thẩm quyền ban bố, bãi bỏ cấp độ phòng thủ dân sự, theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới, dự án Luật đã quy định cụ thể thẩm quyền và phân cấp trách nhiệm giữa các cấp chính quyền; thống nhất với các quy định của pháp luật có liên quan. Đồng thời, đây là vấn đề liên quan đến quy trình, thủ tục nên dự thảo Luật đã giao Chính phủ quy định chi tiết, tránh nhiều thủ tục hành chính trong Luật.

Đóng góp ý kiến về quyền áp dụng các biện pháp trong phòng thủ dân sự cấp độ 2, cấp độ 3, quy định tại Điều 24, Điều 25, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Bến Tre) nhấn mạnh: Tại khoản 7 Điều 25 của dự thảo Luật quy định "Thủ tướng Chính phủ có quyền quyết định áp dụng biện pháp tạm dừng tiếp nhận trực tiếp hồ sơ yêu cầu giải quyết thủ tục hành chính, giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến".

 

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi đề nghị Ban soạn thảo cũng nghiên cứu bổ sung vào Điều 24 thêm một khoản quy định cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cũng được quyết định áp dụng biện pháp này trong phòng thủ dân sự cấp độ 2 để khi có sự cố xảy ra trên phạm vi địa bàn một tỉnh thì Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh có quyền quyết định tạm dừng việc tiếp nhận hồ sơ, yêu cầu giải quyết thủ tục hành chính trên địa bàn.

Liên quan đến trách nhiệm trong ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa, đại biểu Lê Hoàng Hải – (Đồng Nai) cho rằng, quy định tại dự thảo Luật cũng đặt vấn đề xác định trách nhiệm trong ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa, như điểm e khoản 2 Điều 12 quy định khi xây dựng kế hoạch phòng thủ dân sự phải xác định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Tại khoản 1 Điều 7 cũng quy định cấp độ phòng thủ dân sự được coi là căn cứ để xác định trách nhiệm của các cấp chính quyền, cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng thủ dân sự. Ngay như tên của Chương VI đã được chỉnh lý, đổi tên thành trách nhiệm của cơ quan, tổ chức phòng thủ dân sự. Do đó, đại biểu Lê Hoàng Hải đề nghị thể hiện tại phạm vi điều chỉnh như sau: "Luật này quy định nguyên tắc hoạt động phòng thủ dân sự, trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động phòng thủ dân sự, quản lý nhà nước và nguồn lực bảo đảm thực hiện phòng thủ dân sự”.

Làm rõ về nội dung trên, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang khẳng định: Dự án Luật Phòng thủ dân sự sau khi trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp sẽ được tiếp thu thấu đáo các ý kiến đóng góp, hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét thông qua. Việc xác định cấp huyện, cấp tỉnh, cấp Trung ương trong tình trạng khẩn cấp hay trong tình trạng có chiến tranh đều thực hiện giải quyết vấn đề phòng thủ dân sự. Theo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng  công tác phòng thủ dân sự phải có sự chuẩn bị nguồn lực từ sớm, từ xa mới có thể đáp ứng được các yêu cầu cấp thiết cần giải quyết ngay của đất nước.

 

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang phát biểu - Ảnh: Qh.vn

 

THANH LOAN