Quốc hội bàn về xử lý kỷ luật công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu

Xử lý kỷ luật công chức đã nghỉ hưu là một chủ trương lớn

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết: Về xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu là một chủ trương lớn cần phải nghiên cứu thận trọng, có quy định hợp lý bảo đảm tính khả thi và thống nhất trong quá trình thực hiện. Do đó, đề xuất quy định trong Luật nguyên tắc chung trong xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu; quy định cụ thể về hình thức xử lý kỷ luật gồm khiển trách, cảnh cáo, xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm, đồng thời giao Chính phủ quy định cụ thể trình tự, thủ tục, hệ quả của hình thức xử lý kỷ luật bảo đảm tính khả thi, linh hoạt trong quá trình triển khai thực hiện. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, trong dự thảo Luật cũng đã bổ sung nguyên tắc gắn hình thức xử lý kỷ luật với hệ quả pháp lý tương ứng để làm cơ sở cho Chính phủ quy định chi tiết. Theo đó đối với từng hình thức xử lý kỷ luật “cảnh cáo”, “khiển trách”, “xóa tư cách” thì cán bộ, công chức còn phải chịu hệ quả kèm theo (ví dụ như cắt một số quyền lợi về vật chất mà người đó được hưởng).

Các đại biểu thảo luận tại Hội trường Ảnh: QH.VN

Về quy định chuyển tiếp, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, để làm rõ việc áp dụng quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức đối với cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu nhưng có hành vi vi phạm trong thời gian công tác trước thời điểm Luật có hiệu lực, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, phù hợp với thực tiễn và tương thích với quy định về xử lý kỷ luật đảng viên, trong dự thảo Luật đã bổ sung Điều 3 về điều khoản chuyển tiếp trong đó quy định: việc xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu có hành vi vi phạm trong thời gian công tác thực hiện theo quy định của Luật này. Theo đó, cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu có hành vi vi phạm trong thời gian công tác trước thời điểm 01/7/2020 vẫn có thể bị xử lý theo quy định của Luật này nếu còn thời hiệu.

Xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm chưa thật hợp lý

Đại biểu Nguyễn Văn Hiển, Viện trưởng Viện nghiên cứu lập pháp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phát biểu cho rằng: Xoá tư cách chức vụ nghĩa là gì, một số đại biểu cho biết nghĩ mãi không hiểu về hình thức kỷ luật này.

Đại biểu Hiển cho rằng quy định xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm chưa thật hợp lý. Khẳng định việc đồng bộ giữa xử lý kỷ luật về đảng và xử lý kỷ luật về hành chính nhà nước là cần thiết, song theo ông Hiển thì thống nhất đồng bộ không có nghĩa là bên đảng kỷ luật nào thì bên nhà nước phải có hình thức kỷ luật như vậy.

Thống nhất và đồng bộ ở đây cần phải hiểu là sự thống nhất, đồng bộ về tính chất, sự nghiêm khắc của chế tài xử lý kỷ luật chứ không phải là có chế tài xử lý kỷ luật với tên gọi giống nhau, ông Hiển phân tích. Giữa trách nhiệm chính trị và trách nhiệm pháp lý có đặc thù khác nhau, việc quy định xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm có điểm bất hợp lý như là rất khó giải thích thế nào là tư cách chức vụ và trong các văn bản bổ nhiệm các chức vụ hiện nay không có văn bản nào dùng từ khái niệm là tư cách chức vụ.

Thứ hai, quy định hình thức xử lý kỷ luật trên không tương thích và thống nhất với các quy định về trách nhiệm hình sự trong Luật Hình sự và các quy định về xử lý kỷ luật với cán bộ, công chức, viên chức đương chức. Chẳng hạn, theo Luật Hình sự hiện hành, nếu một cán bộ công chức giữ chức vụ, quyền hạn cao bị xử lý hình sự với hình phạt nghiêm khắc nhất là tù có thời hạn, chung thân thì họ vẫn không bị xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm. Tương tự như vậy, nếu cán bộ, công chức bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cao nhất là buộc thôi việc thì họ cũng không bị xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm trước đó.

Điều này tạo ra sự bất hợp lý là người gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng đến mức phải xử lý hình sự lại không bị xoá tư cách chức vụ trước đó, còn người đã nghỉ hưu có thể không phải chịu trách nhiệm hình sự nhưng lại bị xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm, đại biểu Nguyễn Văn Hiển nhấn mạnh.

Quy định xoá tư cách chức vụ, sẽ tạo sự tranh cãi không cần thiết về hệ quả pháp lý về xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm là những văn bản, quyết định người này ký thì có còn hiệu lực pháp lý hay không. Qua tham khảo kinh nghiệm của Đức thì công chức đã nghỉ hưu vẫn phải chịu trách nhiệm về những vi phạm của mình lúc đương chức và hình thức kỷ luật là giảm và truất lương hưu vĩnh viễn. Đồng thời hệ quả pháp lý là người bị kỷ luật sẽ không còn có quyền giới thiệu và được giới thiệu là nguyên bộ trưởng, thứ trưởng…

Ông Hiển cho rằng quy định này logic về pháp lý và đáp ứng yêu cầu thực tiễn Việt Nam. Tức là phải kỷ luật cái hiện hữu đang có là giảm và truất lương hưu, hệ quả của nó là tác động đến lợi ích vật chất và tinh thần của người bị kỷ luật bao gồm lương hưu và các chức danh, chức vụ đã có trước khi nghỉ hưu. Người bị kỷ luật không còn quyền tự giới thiệu và được giới thiệu với chức danh này. Mặt khác không vướng và sa đà vào câu chuyện thì người này bị kỷ luật thì những văn bản, quyết định của người này còn có hiệu lực hay không.

Từ phân tích trên, đại biểu Hiển đề nghị không nên quy định xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm mà nên quy đinh hình thức kỷ luật giảm, truất lương hưu vĩnh viễn kèm theo hệ quả pháp lý là tước bỏ hoặc cắt giảm chế độ chính sách đang được hưởng gồm lương hưu, danh hiệu, danh xưng, huân huy chương.

Đại biểu Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) cũng bày tỏ băn khoăn khi cán bộ đã nghỉ việc, nghỉ hưu thì không còn trong biên chế, đã về địa phương, không hưởng lương ngân sách. Song ông vẫn đồng tình tính cần thiết phải đưa biện pháp xử lý cán bộ đã nghỉ hưu nhưng có vi phạm vào luật.

Đặt vấn đề trong trường hợp cán bộ bị xóa tư cách, xét về hệ quả vật chất, ông Vân cho rằng có thể dễ dàng tước bỏ của họ các phụ cấp đặc thù hoặc quyền lợi như đi khám bảo vệ sức khỏe… Còn lương của họ không thể cắt được vì hưởng bảo hiểm xã hội.

“Nhưng về hệ lụy pháp lý, tức những nghị định, quyết định, bằng cấp mà người đó khi còn đương chức ký thì khi xóa tư cách của họ thì các văn bản, giấy tờ này còn hiệu lực hay không?”, ông Vân hỏi và cho rằng đó là vấn đề vướng mắc cần giải quyết. Hưởng lương hưu qua hệ thống bảo hiểm xã hội. Vì thế, đưa đối tượng này vào luật, ông Vân cho rằng “rất khó, nghe chừng khiên cưỡng”.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Phó giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Long An) thống nhất bổ sung hình thức xử lý cán bộ đã về hưu vào dự thảo luật vì thực tiễn đang đặt ra nhưng bà đề nghị cần có giới hạn việc hồi tố xử lý cán bộ công chức đã nghỉ hưu, nghỉ việc, chuyển công tác, chỉ giới hạn trong những người có chức vụ, quyền hạn chứ không áp dụng chung hết cho đội ngũ cán bộ, công chức đã nghỉ hưu, nghỉ việc.

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An) đề nghị “xem lại cho thấu đáo, bởi có những cán bộ công chức cần mẫn nhưng không may lái xe ô tô gây tai nạn làm chết 1 người xử án treo thì những trường hợp này có nên không?”. Ông Cầu đề nghị những trường hợp phạm tội được hưởng án treo, phạm tội ít nghiêm trọng do lỗi vô ý được hưởng án treo nên để lại trong bộ máy. Còn những phạm tội cố ý thì nên cho thôi chức, đưa ra khỏi bộ máy.

Đại diện cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết các bộ, ngành, địa phương và người dân đều nhất trí với việc bổ sung quy định về xử lý kỷ luật hành chính đối với cán bộ, công chức, viên chức sau khi nghỉ việc, nghỉ hưu mới phát hiện có hành vi vi phạm trong thời gian công tác. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cân nhắc về tính pháp lý vì đối tượng này không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật. Bên cạnh đó, cũng cần cân nhắc hệ quả pháp lý của việc xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm tại thời điểm có hành vi vi phạm thì những văn bản, quyết định của những người này ký còn hiệu lực hay không… Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân cho rằng đây là hình thức xử lý kỷ luật mới, đối tượng áp dụng tương đối rộng nên ông Tân lưu ý thực tế có thể phát sinh một số vấn đề pháp lý. Vì vậy, những nội dung này Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép quy định chi tiết ở Nghị định.

KIM DUNG