Tạp chí Tòa án nhân dân 71 năm - Dấu ấn một chặng đường phụng sự công lý bằng ngòi bút chính luận

Một hành trình bền bỉ, thấm đẫm trách nhiệm chính trị và trí tuệ

Tiền thân của Tạp chí Tòa án nhân dân ngày nay là Nội san tư pháp, được phát hành từ 15/01/1954 đến năm 1959. Từ tháng 01/1960 đến 12/1971, Nội san tư pháp đổi tên là Tập san tư pháp thuộc Tòa án nhân dân tối cao. Sau đó, từ 01/1972 đến hết năm 1989, Tập san tư pháp tiếp tục đổi tên thành Tập san Tòa án nhân dân, là đơn vị tương đương cấp phòng thuộc Tòa án nhân dân tối cao. Từ 01/1990 đến nay, Tập san Tòa án nhân dân đổi tên là Tạp chí Tòa án nhân dân, đơn vị cấp Vụ trực thuộc Tòa án nhân dân tối cao. Khi đổi tên thành Tạp chí Tòa án nhân dân thì Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trịnh Hồng Dương, kiêm nhiệm Tổng Biên tập Tạp chí. Ông Trịnh Hồng Dương là Tổng biên tập đầu tiên của Tạp chí Tòa án nhân dân từ 01/1990 đến 8/1997. Trước khi đổi tên thành Tạp chí Tòa án nhân dân, các ấn phẩm chỉ có Ban Biên tập, không có Tổng biên tập.

 Quang cảnh Gặp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Ảnh: Triệu Hồ.

Từ khi ra số đầu tiên (15/01/1954) đến nay hơn 71 năm, Tạp chí Tòa án nhân dân không đơn thuần là một ấn phẩm báo chí chuyên ngành, mà đã trở thành một cơ quan báo chí có tính lý luận thực tiễn có uy tín, phản ánh sinh động đời sống tư pháp, đồng thời góp phần dẫn dắt, định hình tư duy pháp lý tiến bộ trong cán bộ, thẩm phán và công chúng. Mỗi trang viết là một lát cắt chân thực của đời sống xét xử, mỗi bài nghiên cứu là một đóng góp trí tuệ cho tiến trình cải cách tư pháp, xây dựng pháp luật.

Là một trong những cơ quan báo chí chuyên sâu hàng đầu trong lĩnh vực pháp luật - tư pháp, Tạp chí Tòa án nhân dân luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, kiên trung với đường lối của Đảng, kiên định bảo vệ nền tảng tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Trong môi trường thông tin đa chiều, nhiều chiều hướng lệch chuẩn, ngòi bút của những người làm báo ngành Tòa án vẫn kiên cường giữ mực thước, lấy chuẩn mực pháp lý và đạo lý làm nền, lấy thực tiễn công lý làm chuẩn chiếu.

    Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí phát biểu chỉ đạo tại Gặp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Ảnh: Khải Hoàn.

Nơi quy tụ và lan tỏa trí tuệ pháp lý

Tạp chí Tòa án nhân dân là diễn đàn học thuật và trao đổi nghiệp vụ quan trọng bậc nhất trong hệ thống Tòa án. Nơi đây đã chắp cánh cho hàng nghìn bài viết của các nhà lý luận, chuyên gia, thẩm phán, kiểm sát viên, luật sư… nhằm lý giải, phân tích và gợi mở các vấn đề hóc búa trong thực tiễn xét xử. Nhiều sáng kiến cải cách, giải pháp đổi mới đã được hình thành từ chính những tranh luận học thuật đăng tải trên Tạp chí - trở thành những đóng góp thiết thực trong quá trình xây dựng chính sách pháp luật và nâng cao chất lượng hoạt động xét xử. Không chỉ cung cấp tri thức pháp lý chuyên sâu, Tạp chí còn thực hiện tốt vai trò giáo dục tư tưởng, truyền thông pháp luật cho toàn xã hội. Bằng văn phong chuẩn mực, súc tích, kết hợp giữa lý luận sắc bén và dẫn chứng thực tế thuyết phục, mỗi ấn phẩm của Tạp chí là một công cụ hữu hiệu để lan tỏa giá trị công lý và thúc đẩy tinh thần thượng tôn pháp luật.

Tạp chí Tòa án nhân dân không chỉ là một cơ quan báo chí mang tính tuyên truyền - giáo dục đơn thuần, mà đã khẳng định vai trò là trung tâm lý luận - thực tiễn quan trọng của ngành Tòa án, nơi kết tinh và lan tỏa trí tuệ của đội ngũ thẩm phán, luật sư, học giả, chuyên gia tư pháp qua từng giai đoạn phát triển của đất nước.

 Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí trao Bằng khen cho các tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác thông tin, tuyên truyền. Ảnh: Triệu Hồ.

Trên mặt bằng báo chí chuyên ngành, Tạp chí nổi bật nhờ hệ thống bài viết mang chiều sâu học thuật, phản ánh đa dạng các góc nhìn lý luận và thực tiễn về những vấn đề cốt lõi trong công tác xét xử và cải cách tư pháp. Không ít bài nghiên cứu chuyên sâu đăng trên Tạp chí đã góp phần làm sáng tỏ các “khoảng trống” trong pháp luật, đề xuất các cách hiểu và vận dụng pháp luật phù hợp, vừa sát thực tiễn, vừa đảm bảo sự chuẩn mực trong tư duy pháp lý. Nhiều nội dung phản biện chính sách được trình bày bằng tinh thần xây dựng, trách nhiệm cao, đóng góp thiết thực vào quá trình sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.

Với đội ngũ cộng tác viên là các thẩm phán Tòa án nhân dân các cấp, kiểm sát viên, giảng viên một số trường Đại học Luật, Học viện Tòa án... Tạp chí thực sự là một diễn đàn trí tuệ mở của ngành Tòa án - nơi mọi kinh nghiệm thực tiễn, mọi trăn trở về áp dụng pháp luật, mọi sáng kiến cải tiến kỹ năng xét xử đều được trao đổi một cách thẳng thắn, khoa học và cầu thị.

Không chỉ là nơi tập hợp tiếng nói của các chuyên gia hàng đầu, Tạp chí còn thực hiện vai trò định hướng tư duy pháp lý cho đội ngũ thẩm phán, thư ký, luật sư trẻ. Những bài bình luận án, phân tích trao đổi vụ việc điển hình, hoặc lý giải đường lối xét xử trong các vụ án lớn đều trở thành giáo trình thực tiễn sống động, góp phần nâng cao năng lực tư duy pháp lý, tư duy phản biện và bản lĩnh nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong và ngoài ngành Tòa án.

 Chánh án Lê Minh Trí và Lãnh đạo, Thành viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao chụp hình lưu niệm cùng đại diện các cơ quan thông tấn, báo chí. Ảnh: Triệu Hồ.

Đặc biệt, trong bối cảnh cải cách tư pháp đang được đẩy mạnh theo tinh thần các Nghị quyết của Đảng, Tạp chí không ngừng khơi dậy và cổ vũ các sáng kiến mang tính đột phá - từ áp dụng công nghệ thông tin trong xét xử, chuyển đổi số trong công tác quản lý, đến cải tiến thủ tục tranh tụng, nâng cao chất lượng bản án, quyết định... Mỗi bài viết trên Tạp chí là một bản hòa âm giữa thực tiễn sinh động và chiều sâu học thuật, giữa tính thời sự và tính định hướng, góp phần nâng cao “chất” tư pháp từ nền tảng nhận thức.

Thích ứng thời đại - đổi mới nhưng không xa rời bản sắc

Trong kỷ nguyên số, chuyển đổi phương thức truyền thông trở thành yêu cầu tất yếu. Tạp chí Tòa án nhân dân đã nhanh chóng bắt nhịp, phát triển đồng thời ấn phẩm in và điện tử, nâng cao tính tương tác, tiếp cận đa dạng đối tượng độc giả. Sự đổi mới này không chỉ nâng cao hiệu quả tuyên truyền mà còn giúp Tạp chí giữ vững vị thế giữa dòng chảy mạnh mẽ của báo chí hiện đại.

Trong thời đại chuyển đổi số và truyền thông số bùng nổ, yêu cầu đối với báo chí không chỉ là đưa tin nhanh, mà còn phải bảo đảm tính chính xác, chiều sâu và tính định hướng. Trước thách thức đó, Tạp chí Tòa án nhân dân đã không ngừng tự làm mới mình - đổi mới từ cách nghĩ, cách viết đến cách thể hiện - nhằm thích ứng với yêu cầu tuyên truyền hiện đại trong lĩnh vực pháp luật, tư pháp.

Việc phát triển song song cả Tạp chí in truyền thống và Tạp chí điện tử Tòa án nhân dân là bước đi chiến lược thể hiện tầm nhìn và bản lĩnh của Ban lãnh đạo Tạp chí. Không chỉ mở rộng đối tượng tiếp cận, gia tăng hiệu quả tuyên truyền, nền tảng điện tử còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối, tương tác đa chiều giữa cơ quan báo chí với bạn đọc, giữa lý luận với thực tiễn. Các chuyên mục ngày càng phong phú, hình thức trình bày hiện đại, kết hợp chặt chẽ giữa nội dung chuyên sâu và phương thức thể hiện sinh động đã giúp Tạp chí bắt nhịp với hơi thở của thời đại, đồng thời lan tỏa mạnh mẽ hơn giá trị công lý và chuẩn mực pháp lý trong xã hội.

Tuy nhiên, giữa muôn trùng đổi thay, Tạp chí Tòa án nhân dân vẫn luôn giữ vững bản sắc riêng – đó là sự chuẩn mực trong ngôn ngữ, sự nghiêm cẩn trong thông tin, sự nhất quán trong lập trường chính trị và sự sâu sắc trong tư duy pháp lý. Ngòi bút của những người làm báo ngành Tòa án không chạy theo thị hiếu dễ dãi, không sa vào giật gân, mà luôn kiên định với tôn chỉ “phụng sự công lý bằng ngòi bút chính luận” - một ngòi bút có lập trường, có lý lẽ, có đạo đức và có trách nhiệm xã hội sâu sắc.

Chính trong quá trình không ngừng đổi mới mà không xa rời nền tảng, Tạp chí đã tự khẳng định mình không chỉ là cơ quan báo chí thông thường, mà là trung tâm lan tỏa giá trị tư pháp chuẩn mực, nơi phản ánh kịp thời hơi thở của đời sống xét xử và là cầu nối bền vững giữa công lý với nhân dân.

 Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Quốc Đoàn trao Bằng khen cho các cá nhân có thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền. Ảnh: Triệu Hồ.

Ghi nhận xứng đáng và kỳ vọng tiếp nối

Với những đóng góp âm thầm nhưng to lớn trong sự nghiệp bảo vệ công lý và phụng sự nhân dân, Tạp chí Tòa án nhân dân qua 71 năm (1954-2025) đã nhiều lần được Đảng, Nhà nước, các cơ quan Trung ương và Tòa án nhân dân tối cao ghi nhận bằng những phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Cờ thi đua của ngành... Những phần thưởng ấy không chỉ là sự tôn vinh xứng đáng cho một tập thể kiên trung và tận tụy, mà còn là minh chứng sống động cho vai trò không thể thay thế của báo chí ngành Tòa án trong công cuộc cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Tuy vậy, vinh quang lớn nhất mà Tạp chí có được không nằm ở những tấm huân chương lấp lánh, mà ở niềm tin của bạn đọc, của đội ngũ thẩm phán, thư ký, luật sư, cán bộ tư pháp… và đông đảo tầng lớp nhân dân vào tiếng nói chính thống, chính nghĩa, chuẩn mực, trí tuệ của một cơ quan báo chí chuyên ngành hàng đầu. Đó là niềm tin trao gửi từ chính trái tim và khối óc của những người đang chiến đấu, trên mặt trận không tiếng súng vì công bằng và nhân ái - nơi từng dòng chữ là một hạt giống tư tưởng, từng trang viết là một viên gạch lặng thầm dựng xây ngôi đền công lý. 

Tròn một thế kỷ kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập nền báo chí cách mạng Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân tự hào là một phần không thể tách rời trong dòng chảy ấy - vừa là chứng nhân, vừa là chủ thể kiến tạo nên diện mạo tư pháp trong một giai đoạn. Dưới ánh sáng của Cương lĩnh, Nghị quyết của Đảng, đặc biệt là những định hướng chiến lược về cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Tạp chí đang vững bước trên hành trình mới: không ngừng đổi mới nội dung, hiện đại hóa hình thức, nâng cao chất lượng học thuật, sắc bén trong lập luận, để tiếp tục làm tốt sứ mệnh tuyên truyền tư tưởng - khoa học - chính trị trong ngành Tòa án và ngoài xã hội.

 Tổng biên tập Tạp chí Tòa án nhân dân Trần Quốc Việt thay mặt các cơ quan báo chí ngành Tòa án phát biểu tại Gặp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Ảnh: Triệu Hồ.

Phát biểu chỉ đạo tại Gặp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí nhấn mạnh “Tự hào với bề dày truyền thống một thế kỷ báo chí cách mạng Việt Nam, Ban Thường vụ Đảng uỷ, lãnh đạo TANDTC tin tưởng rằng, trong thời kỳ mới, các cơ quan báo chí của Tòa án nhân dân tối cao sẽ tiếp tục phát huy sứ mệnh tiên phong, xứng đáng là lực lượng chính trị - tư tưởng nòng cốt, là tiếng nói, diễn đàn tin cậy của ngành Tòa án nhân dân. Đội ngũ những người làm báo với “Tâm sáng - Lòng trong - Bút sắc” sẽ nỗ lực cống hiến, ngày càng có nhiều tác phẩm báo chí chất lượng, góp phần quan trọng vào nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước đã giao cho ngành Tòa án nhân dân là bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.

Trách nhiệm đang đặt trên vai thế hệ hôm nay là nặng nề nhưng đầy vinh quang. Đó là trách nhiệm kế thừa bản lĩnh của những thế hệ đi trước, giữ vững “chất thép” trong tư duy lý luận, sự chính trực trong ngòi bút, và niềm đam mê cháy bỏng với lý tưởng công lý. Đó cũng là khát vọng không ngơi nghỉ về một nền báo chí pháp luật vững mạnh, bản lĩnh, nhân văn, đóng góp tích cực cho sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc gia.

Một trăm năm - là mốc son để tri ân quá khứ, trân trọng hiện tại và vững tin vào tương lai. Hành trình phía trước còn dài, nhưng với truyền thống vẻ vang, tinh thần kiên định, trí tuệ tập thể và sự dẫn dắt đúng đắn của Đảng, chắc chắn rằng Tạp chí Tòa án nhân dân sẽ tiếp tục là “ngọn đuốc tư tưởng” soi đường cho đội ngũ những người làm công tác tư pháp, là “thanh bảo kiếm lý luận” sắc bén trên mặt trận bảo vệ công lý, phụng sự Tổ quốc và nhân dân.

QUANG PHÚC