Tòa án không có thẩm quyền hủy nội dung đăng ký, kê khai trong Sổ mục kê đất đai

1. Phân tích quan điểm của tác giả trong bài viết

Tác giả Lê Thiết Hùng cho rằng Tòa án không có thẩm quyền hủy nội dung đăng ký, kê khai trong Sổ mục kê đất đai - một loại tài liệu hành chính mang tính kỹ thuật, không phải là văn bản pháp lý làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền sử dụng đất.

Tôi hoàn toàn thống nhất với quan điểm này, dựa trên các lý do sau:

(1) Sổ mục kê đất đai không phải là chứng thư pháp lý, chỉ là một chứng cứ để tham khảo.

Sổ mục kê đất đai theo quy định tại Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT là tài liệu địa chính, dùng để ghi chép các thông tin sơ bộ về thửa đất và chủ sử dụng đất, có giá trị hỗ trợ quản lý nhưng không phải là căn cứ pháp lý làm phát sinh quyền sử dụng đất. Việc đăng ký, kê khai trong Sổ mục kê chỉ có tính chất khai báo và ghi nhận hiện trạng.

Vì vậy, nội dung trong Sổ mục kê không phải là đối tượng điều chỉnh của cơ chế giải quyết tranh chấp dân sự. Nếu Tòa án tuyên hủy nội dung này, thì vô hình trung can thiệp vào công tác quản lý hành chính kỹ thuật - vốn thuộc thẩm quyền của cơ quan tài nguyên môi trường.

Với tư cách là một chứng cứ tham khảo khi giải quyết vụ án, trong trường hợp có chứng cứ khác có giá trị chứng minh cao hơn Sổ mục kê đất đai thì Tòa án chỉ cần đánh giá chứng cứ và bác bỏ chứng cứ Sổ mục kê đất đai chứ không cần hủy.

(2) Tòa án không có thẩm quyền điều chỉnh Sổ mục kê đất đai

Căn cứ Luật Tố tụng hành chính năm 2015, Tòa án chỉ có thể tuyên hủy văn bản hành chính khi xét xử vụ án hành chính, và văn bản đó phải là quyết định hành chính cá biệt có nội dung trái pháp luật, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện.

Tuy nhiên, Sổ mục kê đất đai là tài liệu nội bộ, không phải văn bản hành chính mang tính quyết định áp dụng pháp luật. Nó cũng không phải quyết định hành chính theo định nghĩa tại khoản 1 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính năm 2015. Do đó, yêu cầu Tòa án hủy nội dung trong Sổ mục kê không thuộc phạm vi thẩm quyền xét xử của Tòa.

(3) Tính nguyên tắc trong phân định thẩm quyền hành chính và tư pháp

Việc một cơ quan tư pháp (Tòa án) can thiệp vào hoạt động thuần túy hành chính kỹ thuật của cơ quan chuyên môn như Văn phòng đăng ký đất đai là không phù hợp với nguyên tắc phân công quyền lực và chức năng Nhà nước. Nếu có sai sót trong kê khai, chỉnh lý địa chính, thì việc yêu cầu hủy, điều chỉnh nên do chính cơ quan hành chính thực hiện thông qua thủ tục hành chính - không nên biến Tòa án thành nơi xử lý mọi loại yêu cầu, đặc biệt khi yêu cầu đó không phát sinh từ tranh chấp quyền sở hữu hay quyền sử dụng đất.

2. Một số ý kiến bổ sung

Để làm rõ hơn thực tiễn và gợi mở hướng xử lý phù hợp, tác giả đưa ra một số ý kiến bổ sung như sau:

Thứ nhất, trong thực tiễn, một số bản án tuyên “hủy nội dung trong Sổ mục kê” thường xuất hiện khi đương sự nhầm lẫn giữa quyền sử dụng đất và nội dung kỹ thuật ghi trong tài liệu địa chính. Do đó, Tòa án cần hướng dẫn đương sự xác định đúng đối tượng yêu cầu, tránh việc ra bản án vượt quá thẩm quyền.

Thứ hai, nếu có căn cứ cho rằng nội dung trong Sổ mục kê sai lệch, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, thì người dân có thể yêu cầu cơ quan quản lý đất đai thực hiện thủ tục chỉnh lý hồ sơ địa chính theo quy định tại Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT. Trường hợp cơ quan hành chính từ chối hoặc chậm trễ, người dân có thể khởi kiện hành chính - lúc này Tòa án sẽ xem xét hành vi hành chính của cơ quan quản lý, chứ không phải nội dung ghi trong Sổ mục kê.

Thứ ba, Tòa án khi giải quyết tranh chấp đất đai cần phân biệt rõ ràng giữa “quyền sử dụng đất” và “tình trạng thể hiện trong hồ sơ địa chính” để tránh đưa ra phán quyết không phù hợp về thẩm quyền và bản chất vụ việc.

Từ các phân tích trên, tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm của tác giả Lê Thiết Hùng: Tòa án không có thẩm quyền hủy nội dung đăng ký, kê khai trong Sổ mục kê đất đai. Việc yêu cầu này cần được thực hiện qua kênh hành chính phù hợp, nhằm đảm bảo nguyên tắc phân quyền và tính chuẩn mực trong hoạt động tố tụng.

Hy vọng rằng quan điểm của tác giả và các trao đổi bổ sung sẽ tiếp tục được nghiên cứu sâu hơn, góp phần định hướng thực tiễn xét xử một cách thống nhất và đúng đắn.

ThS. NGUYỄN THỊ THU HIẾU (TAND Thành phố Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa)

Tài liệu tham khảo

1. Luật Tố tụng hành chính năm 2015.

2. Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT ngày 19/5/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về hồ sơ địa chính.

Ảnh minh hoạ - Nguồn: Internet.