Vấn đề cách ly, giá kit test Covid-19 làm nóng phiên chất vấn

Cách ly và thích ứng an toàn

Đại biểu Nguyễn Thị Yến (Bà Rịa - Vũng Tàu), cho biết, Nghị quyết 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 về Quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” của Chính phủ được nhân dân đánh giá cao. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết giải pháp để triển khai hiệu quả Nghị quyết trên thực tiễn? Đại biểu cho rằng, hiện các địa phương triển khai thực hiện Nghị quyết này còn rất khác nhau, với vai trò là tư lệnh ngành Y tế, đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp để tổ chức thực hiện đồng bộ Nghị quyết 128/NQ-CP trên phạm vi toàn quốc?

Trả lời các chất vấn, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, đại dịch COVID-19 chưa có tiền lệ, các quốc gia đều phải căn cứ vào tình hình thực tế để triển khai các biện pháp, chiến lược chống dịch, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, hoàn thiện dần. Đến nay, hầu hết quốc gia đã chuyển sang chủ trương thích ứng với dịch. Trên cơ sở thực tiễn đất nước và tham khảo ý kiến của các tổ chức quốc tế, kinh nghiệm của các nước, Bộ Y tế đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP, triển khai chiến lược "Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID-19".

Đại biểu Nguyễn Thị Yến

Căn cứ vào Nghị quyết 128/NQ-CP và Quyết định 4800/QĐ-BYT, các địa phương chủ động đánh giá cấp độ dịch trong địa bàn quản lý (từ cấp xã, huyện, tỉnh), căn cứ vào tình hình cụ thể, các địa phương chủ động triển khai các biện pháp ứng phó phù hợp với từng cấp độ, đảm bảo hiệu quả; tránh tình trạng lơ là, chủ quan, mất cảnh giác. Theo đó, các địa phương phải đánh giá được cấp độ dịch để áp dụng biện pháp phù hợp cho những hoạt động khác nhau như sự kiện ngoài trời, giao thông, giáo dục…Đến nay, Bộ trưởng cho biết, về cơ bản các địa phương đã triển khai đồng bộ, thống nhất Nghị quyết 128/NQ-CP trên phạm vi cả nước.

Riêng về vấn đề cách ly y tế đối với F1, Bộ trưởng nhấn mạnh, tùy từng đặc điểm của địa phương, khu vực (mật độ dân cư, tỷ lệ bao phủ vaccine) để tiến hành cách ly một cách linh hoạt, đảm bảo an toàn. Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, muốn chuyển sang thích ứng an toàn với dịch, các địa phương phải chuẩn bị cơ sở vật chất đặc biệt về y tế như hạ tầng y tế cơ sở, thành lập trung tâm hồi sức, giường cấp cứu…

Về câu hỏi làm sao triển khai đồng bộ các giải pháp, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, diễn biến dịch phụ thuộc nhiều vào từng địa phương nên các địa phương vừa qua căn cứ vào địa bàn, quy mô dân số và nhiều yếu tố khác để triển khai các biện pháp khác nhau, nhưng khi Nghị quyết 128/NQ-CP ra đời, cơ bản tất cả đều áp dụng đồng bộ. Tư lệnh ngành y tế mong các địa phương lưu ý thực hiện đúng Nghị quyết.

Về việc cách ly F1, đại biểu Nguyễn Quốc hội Nguyễn Mạnh Cường  (Quảng Bình) tranh luận đặt vấn đề, nhiều cử tri sống tại chung cư rất lo lắng về chính sách của một số địa phương trong đó có Tp. Hà Nội về việc bắt buộc đưa F1 phải đi cách ly tập trung mà không xem xét theo trường hợp cụ thể như người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine, đeo khẩu trang, thực hiện nghiêm túc 5K nhưng chỉ cần đi chung thang máy với F0 trong khoảng vài chục giây là đã trở thành F1 và bị bắt buộc đưa đi cách ly tập trung với thời gian khoảng 14 ngày. Trong khi đó, họ hoàn toàn có đủ điều kiện để tự cách ly tại căn hộ và cam kết thực hiện việc cách ly. Cách làm này gây lãng phí về nguồn lực, dễ gây tổn hại về tinh thần, dễ lây nhiễm chéo và không phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay. Với trách nhiệm thống nhất quản lý nhà nước về y tế, đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết ý kiến về vấn đề này?

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, thời gian qua, căn cứ trên Nghị quyết 128/NQ-CP và Quyết định 4800, Bộ Y tế đã có hướng dẫn về việc xét nghiệm, cách ly đối với những trường hợp đi từ những vùng dịch trở về, đối với cấp độ 3 và cấp độ 4 được phân ra làm nhiều quy định. Thứ nhất, người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine chỉ cần theo dõi y tế ở nhà 7 ngày và xét nghiệm ngày thứ nhất, người đã khỏi bệnh cũng như vậy. Những người đã tiêm 1 mũi vaccine thì cách ly tại nhà 7 ngày, người chưa tiêm mũi nào sẽ cách ly tại nhà 14 ngày. Tuy nhiên, còn tùy thuộc vào các điều kiện của từng địa phương và trong khuyến cáo của Bộ Y tế là tùy mức độ, tùy địa phương và nhất là vấn đề về việc bảo đảm an toàn trong phòng, chống dịch đối với những khu vực có mật độ dân cư cao như chung cư hay những khu vực có nhiều người dân sinh sống mà chưa được tiêm vaccine cần phải cố gắng bảo đảm việc cách ly một cách linh hoạt để bảo đảm tính an toàn.

Đối với trường hợp này, Bộ Y tế cũng kiến nghị áp dụng cho cụ thể. Đối với những khu chung cư đông người mà tỷ lệ tiêm chủng chưa cao thì phải áp dụng hình thức cách ly tập trung hoặc cách ly tại nhà. Đây là những điều mà Bộ Y tế đã có văn bản hướng dẫn.

Đối với các trường hợp đã tiêm đủ 2 mũi vaccine, đeo khẩu trang và không tiếp xúc nhưng chẳng may vô tình đi cùng thang máy với F0 và hoàn toàn có đủ khả năng tự cách ly tại căn hộ và trong trường hợp đó có bắt buộc phải đưa họ đi cách ly tập trung hay không, Bộ trưởng cho biết, tình trạng này cũng đã xảy ra đối với một vài địa phương và đối với Tp. Hà Nội. Bộ Y tế đã trao đổi với Tp. Hà Nội trong những trường hợp như vậy thì không bắt buộc cách ly tập trung 14 ngày và trong hướng dẫn của Bộ Y tế đã nêu rất rõ trường hợp như vậy chỉ cách ly tại nhà 7 ngày. Đồng thời, Bộ Y tế đã có văn bản đưa ra các mức độ về những đối tượng tiêm 2 mũi vaccine, 1 mũi vaccine, người chưa tiêm và người đã khỏi bệnh thì như thế nào. Bộ trưởng cũng đề nghị đối với các địa phương áp dụng để tạo sự thống nhất trong vấn đề thực hiện Nghị quyết 128 của Chính phủ. Bởi hiện nay đã chuyển sang trạng thái "thích ứng an toàn", linh hoạt và kiểm soát hiệu quả thì phải quản lý những rủi ro và làm tốt trên bình diện chung của tất cả các địa phương để tạo sự thống nhất, đồng bộ.

Kit test và Vaccine của Việt Nam

Đại biểu Dương Minh Ánh (Hà Nội), đề nghị Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết thời gian nào vaccine phòng, chống Covid-19 của Việt Nam được phê duyệt và đưa vào sử dụng?

Trả lời các chất vấn của đại biểu Dương Minh Ánh, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, Bộ Y tế hết sức quan tâm và mong muốn chủ động được nguồn vaccine trong nước. Tuy nhiên, việc cấp phép sản xuất vaccine trong nước phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Bộ Y tế đã cố gắng để giảm tối đa thời gian thực hiện các thủ tục hành chính nhưng về mặt khoa học thì phải tuân thủ.

Đại biểu Dương Minh Ánh

Bộ trưởng cho biết, Bộ Y tế đã thành lập hai Hội đồng (Hội đồng Y đức và Hội đồng cấp phép). Các hội đồng này hoạt động độc lập với Bộ trưởng. Thời gian qua, các Hội đồng đã phối hợp rất chặt chẽ với các đơn vị nghiên cứu, sản xuất để hoàn thiện hồ sơ cấp phép theo quy định. Thời gian cụ thể phải chờ đợi kết quả từ hai Hội đồng.

Cũng liên quan đến vấn đề vaccine, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, việc phân bổ dựa trên Nghị quyết 21/NQ-CP ngày 26/2/2021 của Chính phủ, trong đó có địa bàn ưu tiên trọng điểm và đối tượng ưu tiên. Vì vậy, Bộ Y tế ưu tiên cho địa phương có tình hình dịch bệnh phức tạp trước; thứ hai là nơi nguy cơ cao như tập trung khu công nghiệp; đầu mối giao thông, trung tâm kinh tế, mật đô dân cư lớn… Ngoài ra, chúng ta cũng tập trung cho đối tượng ưu tiên trước như người cao tuổi trên 50, 65 tuổi vì đây là nhóm người rủi ro nhất. Việc tiêm cho trẻ em 12-17 tuổi, trước mắt sẽ thực hiện cho địa bàn trọng điểm trước, còn trong tháng 11 sẽ cố gắng bao phủ phạm vi toàn quốc.

Về việc tiêm vaccine mũi 3, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, Bộ Y tế mới có kế hoạch, chưa triển khai và dự kiến thực hiện vào cuối tháng 12/2021. Tuy nhiên, Bộ trưởng khẳng định mục tiêu ưu tiên vẫn là bao phủ toàn bộ vaccine cho dân số nhanh nhất; mục tiêu là 2 tuần đầu tháng 11/2021 sẽ phủ toàn bộ mũi 1 và trả mũi 2, sau đó mới tính đến tiêm mũi 3 cho người cao tuổi.

Đại biểu Đặng Hồng Sỹ (Bình Thuận), nêu thực tế Việt Nam là 1 trong 4 nước đầu tiên phân lập được virus, năm 2020 sản xuất được kit test và có nước đặt mua, nhưng vừa qua chủ yếu nhập khẩu. Đại biểu đặt câu hỏi về nguyên nhân của vấn đề này và đặt vấn đề, nếu sản xuất được kit test thì đã sử dụng ở đâu, địa phương nào. Đại biểu cũng đặt câu hỏi về giá xét nghiệm và trách nhiệm của Bộ trưởng trong vấn đề này.

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, hiện nay, chúng ta đã có 8 đơn vị sản xuất trong nước cung cấp kit test, test PCR, cũng như cung cấp các kháng thể và năng lực sản xuất, cung ứng của chúng ta về cơ bản đáp ứng đầy đủ. Hiện Bộ Y tế đã thúc đẩy cho vấn đề về nghiên cứu sản xuất những phương pháp chẩn đoán mới, ví dụ như chẩn đoán qua hơi thở, nước bọt để làm giảm giá thành và tăng tính tiện ích đối với người dân.

Đại biểu Đặng Hồng Sĩ

Bộ trưởng cho biết, ngày 08/11 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 89 về quản lý trang thiết bị y tế, đã thay đổi cơ bản vấn đề về quản lý trang thiết bị y tế. Bộ trưởng chỉ rõ, trước hết, quy định mới đã minh bạch toàn bộ trong quá trình quản lý, công khai, minh bạch. Thứ hai, chuyển từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm. Thứ ba, phương thức quản lý phù hợp với quốc tế và đặc biệt đối với vấn đề về quản lý giá và trang thiết bị, sinh phẩm chẩn đoán đã chính thức được đưa vào quản lý giá, tiến tới trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bình ổn giá trong trường hợp cần thiết đối với mặt hàng này. 

Cùng ngày, Bộ Y tế cũng đã ban hành Thông tư 16 về giá xét nghiệm. Trong đó, Thông tư 16 chỉ tính giá tối đa. Tức là đối với giá test nhanh là 106.000 đồng và được thanh toán mức độ đó. Nếu như đơn vị y tế đấu thầu với giá sinh phẩm thấp hơn giá đó chỉ được thu giá thấp hơn.

Bộ trưởng cho biết thêm, cho đến thời điểm hiện nay nước ta đã có 2 đơn vị sản xuất các test nhanh kháng nguyên và có hai đơn vị đang tiếp tục có chuyển giao công nghệ từ Tây Ban Nha, từ Pháp, một đơn vị chuyển giao từ các nước khác để sản xuất test nhanh kháng nguyên và đang rất gấp rút thúc đẩy cho vấn đề về sản xuất để đảm bảo đủ sản xuất trong nước sử dụng trong nước. Vấn đề về xét nghiệm kháng thể hiện cũng đã có 2 đơn vị sản xuất kháng thể. Đồng thời, cố gắng tối đa để chủ động được nguồn cung ứng đối với test nhanh.

Liên quan đến quản lý giá, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, trang thiết bị y tế và sinh phẩm chẩn đoán trước đây không thuộc lĩnh vực quản lý theo Luật giá. Trong khi đó, giá cả của các mặt hàng này cũng khác nhau giữa các hãng khác nhau và giữa các nước sản xuất. Ví dụ, Châu Âu là một giá, so với châu Mỹ hay như đối với Trung Quốc là giá khác. Giữa các trang thiết bị y tế và sinh phẩm, sinh phẩm có khác nhau qua các thời điểm, có những thời kỳ do nhu cầu rất nhiều mà nguồn cung thì ít nên giá thành cũng cao hơn.

Thời gian qua, Bộ Y tế đã triển khai rất quyết liệt nhiều biện pháp, từng bước minh bạch hóa trong việc cung ứng trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế. Tháng 7/2020, Bộ đã yêu cầu tất cả các công ty có kinh doanh, sản xuất trang thiết bị y tế phải công khai, niêm yết giá trên cổng thông tin của Bộ Y tế. Cho đến thời điểm hiện nay đã có 69.235 sản phẩm đã niêm yết giá và kết quả đấu thầu 93.253 kết quả đã được niêm yết giá trên Cổng của Bộ Y tế để từ đó các đơn vị tham khảo xây dựng kế hoạch đấu thầu cũng như triển khai việc đấu thầu cung ứng cho địa bàn của mình.

Bộ Y tế đã liên tục yêu cầu đối với tất cả những doanh nghiệp tăng nguồn cung cho thị trường trong nước và hạ giá thành đối với các sản phẩm. Đồng thời, tăng cường cấp phép để tạo cạnh tranh giữa các đơn vị cung ứng. Trước đây, có rất ít mặt hàng được cấp phép, nhưng sau khi các doanh nghiệp trên thế giới đều tăng mức sản xuất đến nay chúng ta đã thực hiện cấp phép cho 131 sản phẩm, sinh phẩm chẩn đoán, trong đó có test nhanh 60 sản phẩm, PCR là 43 sản phẩm và 28 kháng thể được cấp phép.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng cho biết, giảm giá thành là một trong những yêu cầu đặt ra. Vì vậy, Bộ Y tế đã liên tục có những hướng dẫn cho gộp mẫu. Ngay từ Bắc Giang đã triển khai gộp mẫu, kể cả đối với test nhanh có thể gộp 3 đến 5 người. Đối với test PCR có thể gộp 10 người và thậm chí có nơi như Đà Nẵng gộp tới 20 người. Điều này được cho phép về mặt chuyên môn để giảm giá xét nghiệm.

Ngoài ra, Bộ cũng liên tục có những điều chỉnh trong chiến lược về xét nghiệm. Tùy từng thời điểm, tùy từng mức độ có điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế trên quan điểm phòng, chống dịch một cách rất hiệu quả nhưng phải tiết kiệm. Bộ Y tế đã tiên lượng từ ngày 11/7 việc triển khai test nhanh sẽ tăng nhanh. Ngay lập tức, Bộ Y tế đã có văn bản yêu cầu đối với tất cả các đơn vị thuộc Bộ và tất cả các địa phương phải thực hiện theo phương thức thực thanh, thực chi. Trong trường hợp mà người dân tự nguyện đến xét nghiệm và trả phí thì chỉ được phép thu theo đúng giá đầu vào và không được thu cao hơn. Vì vậy, có hiện tượng chênh lệch giá giữa các đơn vị, các cơ sở y tế tư nhân. Điều này Bộ Y tế cũng đã nhìn nhận được. Tuy nhiên, trong thời gian qua do quá bận vì công tác phòng, chống dịch cho nên đến tháng 9/2021, Bộ Y tế đã yêu cầu các đơn vị phải thực hiện theo đúng chỉ đạo của Bộ là phải thực thanh, thực chi. Giá test chỉ được thu theo đúng giá đầu vào là giá đấu thầu. Bộ đã yêu các địa phương phải nghiêm khắc nhắc nhở, chấn chỉnh đối với việc thu giá test cao.

Trong đó, khi dịch xảy ra ở Bắc Giang, Bộ Y tế đã có 2 công điện vào ngày 07/5 và 10/5 với tất cả các cơ sở y tế không được phép thu tiền của người bệnh trong việc xét nghiệm Covid-19 đối với các trường hợp có bảo hiểm y tế thì được thanh toán bảo hiểm y tế và những trường hợp không có bảo hiểm y tế sẽ do ngân sách nhà nước chi trả.

Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế liên tục có văn bản nhắc nhở các địa phương thực hiện theo đúng các quy định pháp luật, bảo đảm không có lợi ích nhóm, không được tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Đối với vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt và đưa vào trong chương trình thanh tra đối năm 2022 về đấu thầu, mua sắm trang thiết bị và sinh phẩm y tế…

Thiếu sót của Bộ Y tế

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng nêu thêm ý kiến tranh luận và cho rằng Bộ Y tế không kiểm soát là thiếu sót. Theo đại biểu, trong thời gian qua, Bộ Y tế dường như buông lỏng giá xét nghiệm. Vì vậy, dẫn đến tình trạng mỗi nơi mỗi kiểu, mỗi địa phương đều có giá khác nhau. Mặc dù, giá kit xét nghiệm nhập về có chênh lệch giá, doanh nghiệp này nhập vào cao hơn, doanh nghiệp khác thì có thể thấp hơn nhưng Bộ Y tế lại không quản lý giá. Đại biểu cho rằng đây là một thiếu sót, thời gian qua người dân rất phàn nàn về điều này.

Đại biểu Phạm Văn Hòa

Tới đây, Bộ Y tế đã có quy định mới, tuy nhiên, không biết giá này có tham khảo với Bộ Tài chính hay không? Do đó, đại biểu đề nghị phải rất cẩn trọng để có một sự kiểm tra, giám sát, tránh trường hợp thiếu sự đồng bộ. Mặc dù giá xét nghiệm đề ra là của Nhà nước nhưng còn của tư nhân thì thế nào, đại biểu nêu vấn đề.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, giá xét nghiệm phụ thuộc nhiều vào giá sinh phẩm. Tuy nhiên, sinh phẩm lại không thuộc mặt hàng quản lý giá theo quy định của Luật Giá và đây chính là điểm khiến cho giá có sự khác nhau.

Theo Bộ trưởng, đối với giá xét nghiệm của các đơn vị y tế công lập thực hiện theo quy định của Bộ Y tế là thực thanh thực chi; đối với các đơn vị y tế tư nhân, giá là do đơn vị tự chịu trách nhiệm nhưng phải niêm yết, phải công khai.

Bộ trưởng xin tiếp thu ý kiến của đại biểu, để trên cơ sở đó cùng với các đơn vị chức năng đưa ra những hình thức tăng cường kiểm tra, giám sát đối với việc giá xét nghiệm của các đơn vị tư nhân. Đồng thời cũng đề nghị đối với các địa phương tăng cường việc kiểm tra, giám sát và cho biết Bộ Y tế đã có văn bản gửi cho các địa phương đối với việc này.

Điều hành phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Thanh tra Chính phủ và UBTVQH cũng đã giao cho Kiểm toán Nhà nước trong năm 2022 tăng cường thanh tra, kiểm toán chuyên đề về việc huy động, sử dụng quản lý các nguồn lực vào công tác phòng, chống dịch ngăn chặn tham nhũng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực này. Chủ tịch Quốc hội đề nghị ngành y tế tăng cường giám sát, kiểm tra nội bộ trong ngành để kịp thời hướng dẫn làm đúng, tránh trường hợp khi các cơ quan chức năng vào thanh, kiểm tra thấy sai phải xử lý.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm phát biểu cho rằng, thời gian qua, tình trạng vi phạm pháp luật trong hoạt động đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế diễn ra rất phức tạp, nhất là các vụ xảy ra ở các bệnh viện lớn đã được lực lượng công an phát hiện, khởi tố và điều tra. 

Điển hình là một số vụ việc xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai , Bệnh viện Tim Hà Nội, Sở Y tế các tỉnh, thành như Hà Tĩnh, Cần Thơ, Sơn La… Qua đấu tranh, các đối tượng đều thừa nhận hành vi phạm tội và Bộ Công an đang đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý vụ án, kết luận truy tố trước pháp luật.

Qua hàng loạt sự vụ vừa qua, Bộ trưởng Tô Lâm đề nghị các Bộ Y tế, tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, các tỉnh, thành tiếp tục tăng cường rà soát thanh tra, kiểm tra toàn bộ quá trình tham mưu, quy trình đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị để kịp thời ngăn chặn hành vi phạm. Đồng thời, đề nghị các bộ, ngành chức năng nghiên cứu đưa trang thiết bị y tế vào nhóm mặt hàng bình ổn và quản lý giá, không để các doanh nghiệp câu kết, thông đồng với các cơ quan, đơn vị để nâng giá, trục lợi.

Bộ Công an đã chỉ đạo công an các địa phương tập trung lực lượng, phương tiện để triển khai các biện pháp để đấu tranh phòng ngừa, xử lý vi phạm loại thuốc rồi về những loại trang thiết bị y tế nhập lậu, buôn bán công khai trên đường phố, rồi loại thuốc điều trị, thậm chí có cả bác sĩ tham gia.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long trả lời chất vấn - Ảnh trong bài của Qh.vn

KIM DUNG