10 nội dung lớn về cải cách tư pháp của Tòa án nhân dân năm 2019

 1. Phương hướng chung

1.1. Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc Hiến pháp năm 2013 và các Nghị quyết, văn kiện của Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng và các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp.

1.2. Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án, đảm bảo các phán quyết của Toà án phải đúng pháp luật, đảm bảo công lý, bảo vệ các quyền con người, quyền công dân, đẩy mạnh tranh tụng tại phiên tòa. Tích cực tham mưu về các chủ trương, biện pháp tăng cường đấu tranh phòng, chống tham nhũng; phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng khẩn trương đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án kinh tế, tham nhũng, nhất là các vụ án lớn mà dư luận và xã hội quan tâm. Tập trung làm tốt công tác hòa giải trong giải quyết các vụ án dân sự và công tác đối thoại trong giải quyết các vụ án hành chính. Khắc phục triệt để việc để các vụ án quá thời hạn xét xử do lỗi chủ quan của Tòa án; phấn đấu không để xảy ra việc xét xử oan hoặc bỏ lọt tội phạm. Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Tiến hành sơ kết việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, trên cơ sở đó tiếp tục hướng dẫn và yêu cầu các Tòa án tăng cường hơn nữa công tác này, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc cải cách tư pháp. Thường xuyên phối hợp chặt chẽ, kịp thời với Công an, Viện kiểm sát trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan trong việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, phiên tòa trực tuyến theo tinh thần cải cách tư pháp; tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư và trợ giúp viên pháp lý tham gia trong các giai đoạn tố tụng.

1.3. Tích cực hoàn thiện các dự án Luật, Pháp lệnh được giao chủ trì và tham gia soạn thảo đảm bảo chất lượng và đúng tiến độ. Làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; rà soát để sửa đổi, bổ sung và ban hành các văn bản hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật về các vấn đề được giao và các vấn đề vướng mắc từ thực tiễn xét xử, đẩy mạnh công tác lựa chọn, công bố, bình luận án lệ. Thường xuyên tổ chức Hội nghị tập huấn, trao đổi, giải đáp các vấn đề nghiệp vụ theo chuyên đề, lĩnh vực.

1.4. Tiến hành rà soát để đề xuất sửa đổi, bổ sung những quy định không còn phù hợp, nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập về cơ cấu tổ chức, bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của các Tòa án nhân dân. Tiếp tục thực hiện tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức và Thẩm phán theo vị trí việc làm; rà soát lại số lượng biên chế, đội ngũ Thẩm phán của các Tòa án nhân dân để điều chỉnh phù hợp đối với từng Tòa án theo nhu cầu công việc; nghiên cứu, đề xuất cơ quan có thẩm quyền tăng cơ cấu, số lượng Thẩm phán trung cấp, Thẩm phán sơ cấp cho các Tòa án nhân dân cấp huyện trong tổng biên chế hiện nay để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ được giao. Làm tốt công tác quy hoạch cán bộ, tạo nguồn Thẩm phán và điều động, luân chuyển, biệt phái cán bộ, Thẩm phán. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra trong hoạt động công vụ. Xử lý nghiêm những tập thể, cá nhân có sai phạm gắn với trách nhiệm của người đứng đầu.

1.5. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng theo hướng chủ động xây dựng kế hoạch gắn với nhu cầu thực tiễn; thực hiện nghiêm túc chủ trương của Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao về việc tăng cường việc tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng bằng hình thức trực tuyến. Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và các kiến thức xã hội, trình độ ngoại ngữ, tin học, khả năng sử dụng các kỹ thuật tiên tiến cho cán bộ, Thẩm phán Tòa án các cấp để tạo nguồn nhân lực có chất lượng cho các Tòa án.

1.6. Mở rộng các hoạt động hợp tác quốc tế, trước hết là quan hệ song phương với các nước, các đối tác chiến lược, quan trọng và các nước trong khu vực; tìm kiếm nguồn hỗ trợ cho các hoạt động triển khai thực thi pháp luật của Tòa án nhân dân. Phối hợp với các cơ quan có liên quan làm tốt công tác tương trợ tư pháp.

1.7. Đẩy mạnh thực hiện cải cách thủ tục hành chính tư pháp tại Tòa án đảm bảo hiệu lực, hiệu quả để giải quyết nhanh chóng các công việc, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi có công việc tại Tòa án; góp phần xây dựng hình ảnh Tòa án thân thiện, “gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”, là chỗ dựa của nhân dân và là nơi bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Thực hiện công khai, minh bạch các hoạt động của Tòa án; công khai bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật trên Cổng thông tin điện tử Tòa án.

1.8. Tiếp tục đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở làm việc và trang cấp các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội của đất nước; củng cố và hiện đại hóa cơ sở vật chất phục vụ hoạt động đặc thù của Tòa án các cấp. Tăng cường công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Tòa án nhằm góp phần thực hiện hiệu quả việc đổi mới thủ tục hành chính – tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch các hoạt động của Tòa án.

1.9. Đổi mới phương pháp thông tin tuyên truyền theo hướng tăng cường ứng dựng công nghệ tiên tiến để làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, biên tập, xuất bản và phát hành các ấn phẩm bảo đảm tôn chỉ mục đích; tổ chức sản xuất các Chương trình Truyền hình Tòa án nhân dân theo kế hoạch nội dung các kỳ phát sóng theo đúng tiến độ.

1.10. Đẩy mạnh các phong trào thi đua; tổ chức thực hiện tốt Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Tiếp tục thực hiện việc kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo tinh thần Nghị quyết TW4 về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

2.Về triển khai xây dựng, hoàn thiện các báo cáo, Đề án

Để tiếp tục triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ cải cách tư pháp, hoàn thiện các báo cáo, đề án theo sự phân công của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương theo đúng tiến độ và đảm bảo chất lượng, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao xác định trong thời gian tới sẽ tập trung vào việc hoàn thiện và trình các cơ quan có thẩm quyền các đề án, báo cáo sau:

2.1. Chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan ở Trung ương xây dựng mới và tiếp tục hoàn thiện các đề án báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cụ thể:

– Tiếp tục hoàn thiện Đề án vị trí việc làm của Tòa án nhân dân để làm cơ sở xác định tổng biên chế cho hệ thống Tòa án.

– Triển khai xây dựng Đề án thang, bảng lương và các chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Tòa án nhân dân theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, báo cáo Ban chỉ đạo tiền lương quốc gia.

– Trên cơ sở kết quả thực hiện hòa giải, đối thoại tại thành phố Hải Phòng và tiếp tục việc mở rộng thí điểm việc hòa giải, đối thoại tại 15 địa phương theo kết luận của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp trung ương, hoàn thiện Đề án điểm “Đổi mới, tăng cường hòa giải và đối thoại trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự, hành chính”, đồng thời, hoàn thiện dự thảo Luật hòa giải, đối thoại tại Tòa án trình Quốc hội xem xét nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện thống nhất mô hình này trong toàn quốc.

2.2. Phối hợp với các cơ quan hữu quan ở trung ương và địa phương tập trung nguồn lực để đầu tư xây dựng, mở rộng, cải tạo trụ sở Tòa án nhân dân các cấp theo các đề án xây dựng trụ sở của Tòa án nhân dân; nâng cao năng lực cơ sở hạ tầng và ứng dụng công nghệ thông tin của Tòa án nhân dân để đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới. Theo đó, hoàn thành và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt đề án: (1) Đề án quy hoạch tổng thể trụ sở Tòa án nhân dân các cấp theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014; (2)  Đề án trang bị, phương tiện làm việc của Toà án nhân dân các cấp giai đoạn IV; ((3)  Đề án tổng thể về ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án giai đoạn từ nay đến hết năm 2020.

2.3. Tiếp tục hoàn thiện quy trình lựa chọn án lệ; đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng bản án, quyết định của Tòa án tạo nguồn phát triển án lệ.

2.4. Tiến hành sơ kết việc thực hiện Đề án “Thực trạng và giải pháp phòng, chống tiêu cực trong hoạt động tư pháp của Tòa án”.

2.5. Tiến hành sơ kết việc triển khai thực hiện Kế hoạch số 38-KH/CCTP ngày 15/08/2014 của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương về đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền đối với chủ trương, nhiệm vụ cải cách tư pháp và hoạt động tư pháp, chú trọng việc thông tin tuyên truyền về vị trí vai trò đặc biệt quan trọng của Tòa án trong Bộ máy Nhà nước theo tinh thần Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. Thông qua đó, xác định các nhiệm vụ cụ thể để làm tốt hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền về hoạt động tư pháp.

2.6. Nghiên cứu kinh nghiệm các nước về cải cách hành chính tư pháp, về ứng dụng công nghệ thông tin, về tranh tụng tại phiên tòa… Tiếp tục hợp tác với các nước trên thế giới để thực hiện tốt các dự án hỗ trợ kỹ thuật và tranh thủ nguồn tài trợ từ nước ngoài phục vụ hoạt động của Tòa án nhân dân.

3. Đề xuất, kiến nghị

Để tiếp tục thực hiện tốt hơn các yêu cầu, nội dung mà Nghị quyết 49 đề ra, Toà án nhân dân tối cao có một số đề xuất, kiến nghị như sau:

Thứ nhất, đề nghị Bộ Chính trị xem xét, thông qua Đề án vị trí việc làm của Tòa án nhân dân để làm cơ sở xác định tổng biên chế cho hệ thống Tòa án; đồng thời xem xét, cho ý kiến đối với đề án về chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong hệ thống Toà án nhân dân.

Thứ hai, đề nghị Ban Bí thư xem xét, thông qua Đề án “Đổi mới, tăng cường hòa giải và đối thoại trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự, hành chính” trên cơ sở tổng kết việc tổ chức  thí điểm thành lập các trung tâm hòa giải tại Tòa án ở 16 tỉnh, thành phố.

Thứ ba, đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm, bố trí kinh phí để đầu tư xây dựng trụ sở, trang bị phương tiện làm việc cho các Tòa án, đặc biệt là xem xét, cho ý kiến và thông qua các đề án cụ thể trong lĩnh vực này.

Thứ tư, đề nghị cấp ủy đảng, chính quyền địa phương tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ cho các Tòa án hoạt động, nhất là trong việc xây dựng quy hoạch và cấp đất xây dựng, cải tạo, mở rộng trụ sở Tòa án theo kế hoạch và nhu cầu đầu tư xây dựng cơ bản của các Tòa án nhân dân.

Trong thời gian qua, tại các địa phương đã thực hiện việc bố trí, cơ cấu lãnh đạo Tòa án nhân dân tham gia cấp ủy hoặc Ban Thường vụ. Việc bố trí lãnh đạo Tòa án nhân dân các cấp tham gia cấp ủy địa phương góp phần tăng cường việc quán triệt, thực hiện các nghị quyết, chủ trương, chính sách của Đảng, tạo điều kiện thuận lợi để Tòa án các cấp hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đồng thời thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cải cách tư pháp. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn một số địa phương chưa thực hiện việc bố trí, cơ cấu lãnh đạo Tòa án nhân dân địa phương tham gia cấp ủy hoặc Ban Thường vụ theo tinh thần của Nghị Nghị quyết 49-NQ/TW và Kết luận số 79-KL/TW của Bộ Chính trị. Do vậy, đề nghị các Tỉnh ủy, Thành ủy tiếp tục chỉ đạo các cấp ủy đảng trực thuộc rà soát, bổ sung, kiện toàn lãnh đạo Tòa án nhân dân các cấp tham gia cấp ủy; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Ban cán sự đảng Tòa an nhân dân tối cao chuẩn bị nhân sự lãnh đạo Tòa án nhân dân các cấp tham gia cấp ủy viên hoặc thường vụ nhiệm kỳ 2021-2026 và những năm tiếp theo.

 

THÁI VŨ - HÙNG LAN