Cần khởi tố hình sự đối với hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Để rộng đường dư luận luận, sau khi đọc bài báo và các tài liệu liên quan, tôi xin có một số ý kiến bàn luận[1].

Nếu nội dung sự việc đúng những gì mà bài báo phản ảnh, thì đây là hai sự việc khác nhau hay nói cách khác, đó là 02 vụ án khác nhau nhưng lại có liên quan với nhau. Nếu không có việc ông Thái Văn H ủy quyền anh Nguyễn Thành Tr dùng chính thửa đất số 5778 bán cho bà Võ Cẩm Ng thì sự việc không tới mức phải kéo nhau ra Toà hay làm đơn tố cáo đến Cơ quan cảnh sát điều tra.

Hành vi mua bán (chuyển quyền sử dụng đất) giữa ông Thái Văn H, chủ thửa đất có số 5778 tờ bản đồ số 6, tọa lạc tại khu vực Thạnh Mỹ, phường Thường Thạnh, quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ (người đại diện ủy quyền là anh Nguyễn Thành Tr) với ông Trần Thanh Ng là giao dịch dân sự hợp pháp. Tuy nhiên, sau khi nhận 2,55 tỷ đồng do bán thửa đất số 5778, thì chỉ 05 ngày sau đó, anh Nguyễn Thành Tr lại bán chính thửa đất này cho bà Võ Cẩm Ng, thì cả hành vi bán đất cho ông Trần Thanh Ng và bà Võ Cẩm Ng của ông H và anh Tr không còn là hợp pháp nữa.

Cùng một thửa đất bán cho 02 người là hành vi vi phạm pháp luật. Hành vi vi phạm này xảy ra khá phổ biến nhưng mỗi địa phương giải quyết một cách khác nhau. Có nơi cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự khởi tố đối với người bán đất về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản", có nơi khởi tố về tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản", có nơi khởi tố cả hai tội bằng 02 vụ án khác nhau.

Vụ “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản", bị hại là người mua thứ nhất, vụ “lừa đảo chiếm đoạt tài sản", bị hại là người mua thứ hai. Có nơi chỉ khởi tố vụ “lừa đảo chiếm đoạt tài sản", bị hại là người mua thứ hai, còn người mua đất thứ nhất được xác định là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án. Cá biệt có nơi giải quyết bằng vụ án dân sự hoặc sau khi thụ lý thấy có dấu hiệu của tội phạm nên đã chuyển sang Cơ quan cảnh sát điều tra để khởi tố hình sự. Việc giải quyết này đã gây ra không ít hệ luỵ và người phải gánh chịu không ai khác chính là người dân.

Trở lại vụ án trên, hành vi của Nguyễn Thành Tr (người đại diện ủy quyền) có dấu hiệu của cả 02 tội:

Tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" mà bị hại là ông Trần Thanh Ng, vì giữa Nguyễn Thành Tr  với ông Trần Thanh Ng xuất phát từ hợp đồng hợp pháp (hợp đồng chuyển nhượng có công chứng). Sau khi ký kết hợp đồng, ông H và anh Tr không thực hiện nghĩa vụ, mà dùng thủ đoạn gian dối để tiếp tục bán đất cho bà Võ Cẩm Ng. Thủ đoạn gian dối của Nguyễn Thành Tr là hành vi phạm tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" đã hoàn thành từ khi Nguyễn Thành Tr lập hợp đồng chuyển nhượng thửa đất đã bán cho ông Trần Thanh Ng. Ông Ng đã thanh toán cho bên bán số tiền 2,55 tỷ đồng nhưng không nhận được đất. Hành vi này của  Tr đối với ông Ng là hành vi phạm tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" theo khoản 4 Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017, là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng và người phạm tội bị phạt tù từ 12 đến 20 năm tù.

Sau khi “bội tín” với ông Trần Thanh Ng, Nguyễn Thành Tr lại tiếp tục có hành vi gian dối để bán chính thửa đất số 5778 cho bà Võ Cẩm Ng. Hành vi gian dối này được sự tiếp tay của “Công chứng viên” Trương Văn Tr. Nếu không có sự tiếp tay của ông Tr (công chứng vào hợp đồng chuyển nhượng đất giữa anh Nguyễn Thành Tr với bà Võ Cẩm Ng) thì dù muốn lừa đảo cũng không thực hiện được. Vai trò của “Công chứng viên” Trương Văn Tr không chỉ là hành vi giúp sức, mà là hành vi của người thực hành trong vụ án có đồng phạm.

Ông Trương Văn Tr không thể không biết anh Nguyễn Thành Tr đã bán đất cho ông Trần Thanh Ng mà còn tiếp tục bán cho bà Võ Cẩm Ng, vì chỉ trước đó 05 ngày chính ông Trương Văn Tr đã công chứng hợp đồng chuyển nhượng đất giữa Nguyễn Thành Tr với ông Trần Thanh Ng.

Hành vi phạm tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản" thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 174 Bộ luật Hình sự có khung hình phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân, là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Về đơn khiếu nại của ông Trần Thanh Ng và bà Võ Cẩm Ng, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, thì đó là đơn tố giác tội phạm và được giải quyết theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Theo Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự, thì trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, Cơ quan điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra một trong các quyết định: Quyết định khởi tố vụ án hình sự; quyết định không khởi tố vụ án hình sự; quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng. Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định tại khoản này thì Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.

Như vậy, thời hạn giải quyết đơn tố giác tội phạm kể cả thời hạn gia hạn cũng chỉ có 04 tháng 20 ngày. Tuy nhiên, nếu tính từ khi Cơ quan cảnh sát điều tra thụ lý đơn tố giác tội phạm đến khi ra quyết định tạm đình chỉ lần 02 là 16 tháng. Trong quá trình giải quyết đơn tố giác tội phạm, Cơ quan cảnh sát điều tra có những lúng túng trong việc đưa ra căn cứ tạm đình chỉ, gây bức xúc cho dư luận và gây thiệt hại cho người tố cáo.

Để thực hiện đúng quy định của pháp luật và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người tố giác tội phạm, với tinh thần không làm oan người vô tội nhưng cũng không bỏ lọt tội phạm, chúng tôi đề nghị Cơ quan cảnh sát điều tra cần khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Thành Tr  và Trương Văn Tr để tiếp tục điều tra theo quy định của Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.

Văn phòng công chứng Trương Văn Trung- Ảnh: PV

ThS ĐINH VĂN QUẾ (Nguyên Chánh tòa Hình sự TANDTC)