Có áp dụng Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 để giải quyết được không?

Năm 1985, ông Trần Văn Anh chung sống như vợ chồng với bà Nguyễn Thị Nương không có đăng ký kết hôn và có hai con chung ở Đức. Đến năm 2000 ông Trần Văn Anh về tỉnh H, Việt Nam phát triển kinh doanh, tại đây ông có quan hệ tình cảm và đăng ký kết hôn với bà Lê Vân Anh vào năm 2001. Sau đó ông Anh đã đưa bà Lê Vân Anh sang Đức và ở lại sinh sống luôn ở Đức.

Năm 2008, bà Nguyễn Thị Nương về nước sinh sống tại tỉnh H, tại đây, bà đã làm đơn đề nghị Tòa án nhân dân tỉnh H huỷ hôn nhân giữa ông Trần Văn Anh và bà Lê Vân Anh.

TAND tỉnh H đã căn cứ Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 ngày 09/6/2000 về việc thi hành Luật Hôn nhân gia đình, chấp nhận yêu cầu của bà Nguyễn Thị Nương công nhận hôn nhân của ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương là hôn nhân thực tế, hủy hôn nhân trái pháp luật giữa ông Trần Văn Anh với bà Lê Vân Anh, yêu cầu bà Nguyễn Thị Nương và ông Trần Văn Anh thực hiện đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật.

Có hai quan điểm khác nhau về quyết định của TAND tỉnh H:

Quan điểm 1: Tại mục 3 của Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 về thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 đã nêu rõ:

a) Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03 tháng 01 năm 1987, ngày Luật Hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực mà chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích đăng ký kết hôn; trong trường hợp có yêu cầu ly hôn thì được Toà án thụ lý giải quyết theo quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000; 

b) Nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03 tháng 01 năm 1987 đến ngày 01 tháng 01 năm 2001, mà có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này thì có nghĩa vụ đăng ký kết hôn trong thời hạn hai năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực cho đến ngày 01 tháng 01 năm 2003; trong thời hạn này mà họ không đăng ký kết hôn, nhưng có yêu cầu ly hôn thì Toà án áp dụng các quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết.

Từ sau ngày 01 tháng 01 năm 2003 mà họ không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận họ là vợ chồng; 

c) Kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2001 trở đi, trừ trường hợp quy định tại điểm a và điểm b khoản 3 của Nghị quyết này, nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng; nếu có yêu cầu ly hôn thì Toà án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng; nếu có yêu cầu về con và tài sản thì Toà án áp dụng khoản 2 và khoản 3 Điều 17 của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết.

Do đó, TAND tỉnh H xác định quan hệ hôn nhân giữa ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương là quan hệ hôn nhân thực tế và hủy quan hệ hôn nhân giữa ông  Trần Văn Anh và bà Lê Vân Anh là chính xác.

Quan điểm 2:

Thời điểm từ năm 1985 đến năm 2000 ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương sống chung như vợ chồng và có con chung là ở Đức, hiện tại ông Trần Văn Anh cũng đang sống tại Đức và người sống cùng ông Anh là bà Vân Anh. Do quan hệ sống chung giữa ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương diễn ra ở Đức nên không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết 35 do đó không thể áp dụng Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 ngày 09/6/2000 để công nhận quan hệ hôn nhân thực tế của ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương.

Mặt khác, thời điểm sau khi Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 có hiệu lực thì ông Trần Văn Anh đã đăng ký kết hôn với bà Lê Vân Anh và sống cùng kể từ năm 2001 đến nay tại Đức, còn quan hệ giữa ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương thì đã rạn nứt từ thời điểm ông Anh về nước làm ăn và sinh sống. Hiện tại, bà Nương đang sinh sống tại Việt Nam, ông Anh sinh sống tại Đức với bà Vân Anh nên việc xác định quan hệ giữa ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương là hôn nhân thực tế để hủy quan hệ hôn nhân có đăng ký kết hôn của ông Trần Văn Anh với bà Lê Vân Anh là không hợp lý.

Tác giả bài viết nhất trí với quan điểm không áp dụng Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 ngày 09/6/2000 để công nhận quan hệ hôn nhân thực tế của ông Trần Văn Anh và bà Nguyễn Thị Nương.

Đây là trường hợp vướng mắc trong thực tiễn, việc có áp dụng Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội để giải quyết hay không vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau, do đó, chúng tôi đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền hướng dẫn để áp dụng thống nhất pháp luật, đồng thời cũng mong nhận được sự trao đổi, chia sẻ của các quý vị và các bạn.

HIỀN CHÂU