Chưa phát hiện trường hợp kết án oan người không phạm tội

Đánh giá chung về tình hình thực hiện nghị quyết, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, với việc quán triệt và triển khai kịp thời, nghiêm túc các Nghị quyết của Quốc hội, hoạt động của hệ thống Tòa án nhân dân trong thời gian qua tiếp tục có những chuyển biến tích cực trên tất cả các mặt công tác. Các Tòa án đã hoàn thành nhiều chỉ tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ cơ bản mà các Nghị quyết của Quốc hội đề ra; một số lĩnh vực tuy chưa đạt được theo yêu cầu nhưng đã có nhiều tiến bộ rõ nét.

Bảo đảm tranh tụng, chống oan, sai trong xét xử

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, các Tòa án đã làm tốt và đẩy mạnh tranh tụng tại tất cả các phiên tòa xét xử, thực hiện nghiêm nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Tòa án nhân dân tối cao đã biên soạn giáo trình và tổ chức nhiều khóa bồi dưỡng, tập huấn, hội thảo về kỹ năng tổ chức tranh tụng tại phiên tòa. Nhiều Tòa án địa phương đã chủ động xây dựng quy chế, chương trình phối hợp với Viện kiểm sát cùng cấp tổ chức các “Phiên tòa mẫu”, “Phiên tòa hình sự rút kinh nghiệm”… Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành 02 Thông tư quy định về phòng xử án và Quy chế tổ chức phiên tòa. Việc tổ chức phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp đã thể hiện sự trang nghiêm, bình đẳng giữa các bên, tạo tâm lý thuận lợi cho luật sư khi tranh tụng.

Các đại biểu đoàn Hà Tĩnh – Ảnh: Qh.vn

Bên cạnh đó, từ ngày 01/10/2015 đến ngày 30/9/2020, các Tòa án đã thụ lý 19 yêu cầu bồi thường thuộc trách nhiệm của Tòa án; đã giải quyết dứt điểm 15 trường hợp. Các Tòa án cũng đã giải quyết 60/76 vụ án dân sự mà người bị thiệt hại khởi kiện các cơ quan nhà nước yêu cầu bồi thường. Công tác giải quyết bồi thường thiệt hại theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước được các Tòa án thực hiện khẩn trương, nghiêm túc, đúng quy định của pháp luật.

Ngoài ra, công tác xây dựng, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, triển khai thi hành các đạo luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp, tố tụng của Tòa án nhân dân tối cao đảm bảo đúng tiến độ, yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tòa án nhân dân tối cao đã trình và được Quốc hội thông qua Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án; ban hành 14 Nghị quyết, 01 Thông tư, 01 Chỉ thị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; 05 Tập giải đáp và 03 công văn thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vấn đề vướng mắc nghiệp vụ; phối hợp xây dựng, trình lãnh đạo liên ngành ký ban hành 15 Thông tư liên tịch. Tổ chức đối thoại trực tuyến định kỳ giữa Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao với Thẩm phán toàn quốc để giải đáp những vấn đề vướng mắc trong thực tiễn xét xử.

Nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các vụ việc

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, Tòa án nhân dân tối cao đã đề ra 14 giải pháp để nâng cao chất lượng công tác xét xử. Chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết, xét xử các loại án tiếp tục được nâng cao; tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án trong nhiều năm được hạn chế ở mức thấp, giảm dần qua các năm và hiện ở mức dưới 1,5%, đáp ứng chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Trong xét xử các vụ án hình sự, đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp kết án oan người không có tội. Thực hiện nghiêm túc, có chất lượng chỉ đạo của Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng trung ương. Đã đưa ra xét xử nghiêm minh nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế lớn như: vụ án Đinh La Thăng; vụ án Trịnh Xuân Thanh; các vụ án liên quan đến ngân hàng,… Áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, người lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc làm thất thoát số lượng lớn tài sản của Nhà nước.

Các đại biểu Yên Bái – Ảnh: Qh.vn

Trong xét xử các vụ việc dân sự, đã làm tốt việc hướng dẫn các đương sự thực hiện đúng nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, tài liệu của vụ án; khuyến khích công tác hòa giải; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan để giải quyết tốt vụ án. Tòa án nhân dân tối cao đã tổ chức tập huấn kỹ năng viết bản án, quyết định cho các Thẩm phán nên đã hạn chế được phần lớn các tồn tại trước đây.

Trong xét xử các vụ án hành chính, các Tòa án đã quan tâm đẩy nhanh tiến độ giải quyết, tính đến ngày 30/9/2020 không còn vụ án nào quá hạn luật định do nguyên nhân chủ quan của Tòa án. Để nâng cao chất lượng giải quyết, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Chỉ thị, trong đó yêu cầu các Tòa án và các đơn vị liên quan tập trung làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng xét xử cho các Thẩm phán; phối hợp chặt chẽ với Ủy ban nhân dân các cấp; tăng cường công tác giám đốc kiểm tra để kịp thời rút kinh nghiệm các sai sót nghiệp vụ.

Về giải quyết các vụ án liên quan tới nợ tiền bảo hiểm xã hội theo đề nghị của một số Đại biểu Quốc hội, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 hướng dẫn áp dụng các  Điều 214, Điều 215, Điều 216 của Bộ luật Hình sự về các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế; tăng cường chỉ đạo các Tòa án xét xử nghiêm các hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội theo đúng quy định.

Kiện toàn tổ chức cán bộ và tăng cường cơ sở vật chất 

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu rõ, đội ngũ cán bộ Tòa án các cấp tiếp tục được bổ sung, kiện toàn, sắp xếp tinh gọn. Tòa án nhân dân tối cao đã tổ chức thành công 07 kỳ thi tuyển chọn, nâng các ngạch Thẩm phán cao cấp, trung cấp, sơ cấp; tổ chức thí điểm thi lãnh đạo cấp Vụ tại Tòa án nhân dân tối cao…

Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ được đổi mới, đa dạng về nội dung và hình thức. Duy trì tập huấn trực tuyến hàng tháng cho đội ngũ Thẩm phán và công chức có chức danh tư pháp trong toàn hệ thống, mỗi lần tập huấn đã có hơn 10.000 công chức trên toàn quốc tham gia. Bên cạnh đó, cũng khuyến khích cán bộ, công chức tự học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, đặc biệt là quy định chỉ tiêu mỗi Thẩm phán trong năm phải đăng ký và thực hiện ít nhất 01 phiên tòa rút kinh nghiệm. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành “Bộ Quy tắc về chuẩn mực đạo đức và ứng xử của Thẩm phán” làm cơ sở để các Thẩm phán tự rèn luyện, để cơ quan quản lý đánh giá chất lượng, hiệu quả công tác; để nhân dân, xã hội giám sát hoạt động của các Thẩm phán.

Đồng thời, đã hoàn thành xây dựng trụ sở cho Tòa án nhân dân cấp huyện. Tòa án nhân dân tối cao đã xây dựng, trình và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án trang thiết bị, phương tiện làm việc của Tòa án nhân dân các cấp giai đoạn IV (2019-2023). Đã bố trí kinh phí để trang cấp bàn ghế hội trường xét xử theo mô hình mới cho các Tòa án nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện có số lượng lớn các vụ án phải giải quyết. Tiến hành thiết kế và tổ chức may sắm, sử dụng thống nhất trang phục áo choàng khi xét xử cho các Thẩm phán từ ngày 01/9/2018.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án được tăng cường, tập trung vào nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin; xây dựng nhiều phần mềm ứng dụng mới; công khai các bản án trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao.

Giải pháp chủ yếu 

Trên cơ sở thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã đưa ra những giải pháp trong thời gian tới. Theo đó: Tăng cường xây dựng thể chế, hoàn thiện pháp luật. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn pháp luật và phát triển án lệ. Nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc bảo đảm nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm. Làm tốt công tác hòa giải, đối thoại các vụ việc dân sự, vụ án hành chính.

Đồng thời, cần tiếp tục nâng cao chất lượng tranh tụng trong xét xử; nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng điều khiển phiên tòa cho đội ngũ Thẩm phán. Tăng cường phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng. Đẩy nhanh tiến độ, nâng cao tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Hoàn thiện Quy trình xử lý đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng cường cơ chế kiểm tra, giám sát và đôn đốc tiến độ giải quyết.

Bên cạnh đó, cần tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ, Tòa án các cấp nhất là các chức danh tư pháp trong sạch, vững mạnh. Đổi mới công tác đào tạo, đề cao kỷ cương, kỷ luật, tiến hành thanh tra, kiểm tra thường xuyên, thực chất, kiện toàn đội ngũ lãnh đạo các Tòa án sau Đại hội Đảng các cấp. Đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở và trang cấp các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính – tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch hoạt động của Tòa án.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình trình bày báo cáo – Ảnh: Qh.vn

PVA