Kiểm toán nhà nước kiến nghị xử lý tài chính trên 3.400 tỷ đồng chuyên đề kiểm toán Covid-19

Báo cáo kiểm toán chuyên đề “Việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid -19 và các chính sách hỗ trợ”  cho biết, thực hiện nhiệm vụ Quốc hội giao, KTNN xác định cuộc kiểm toán chuyên đề là nhiệm vụ quan trọng cần ưu tiên thực hiện nên đã tập trung nguồn lực để tổ chức kiểm toán ngay từ đầu năm. Cuộc kiểm toán được triển khai trên phạm vi toàn Ngành với quy mô lớn, thực hiện kiểm toán tại 9 Bộ, cơ quan Trung ương và 32 tỉnh, thành. BCKT Chuyên đề này đã được gửi kịp thời đến Quốc hội, các Đại biểu quốc hội tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV.

376.217 tỷ đồng

Theo đó, tổng nguồn lực đã huy động cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 đến 31/12/2021 là 376.217 tỷ đồng, ngoài ra ngân sách Nhà nước còn hỗ trợ các địa phương 142.017,3 tấn gạo; tổng số phân bổ, sử dụng giai đoạn 2020-2021 là 351.177 tỷ đồng. Cơ bản nguồn lực toàn xã hội (chủ đạo là nguồn lực Nhà nước) đã được phân bổ, các đơn vị quản lý, sử dụng kịp thời, phục vụ đắc lực cho công tác phòng, chống dịch.

Các chính sách hỗ trợ được triển khai đồng bộ, quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, cơ bản phù hợp thực tiễn trong từng giai đoạn, qua đó kịp thời tháo gỡ khó khăn, góp phần phục hồi sản xuất, kinh doanh, giảm thiểu tác động gây sốc, tiêu cực của đại dịch, đảm bảo an sinh xã hội.

Về chính sách thuế: Đã gia hạn, giảm thu từ các gói hỗ trợ chính sách thuế năm 2020 là 111.080 tỷ đồng, năm 2021 là 72.116 tỷ đồng; chính sách hỗ trợ từ lĩnh vực hải quan không thu là 201 tỷ đồng (thuế GTGT 193 tỷ đồng, thuế nhập khẩu 7,9 tỷ đồng); miễn thuế nhập khẩu đối với mặt hàng phục vụ phòng chống dịch viêm đường hô hấp cấp 63,3 tỷ đồng.

Về chính sách tín dụng: Đến cuối năm 2021, tổng giá trị nợ lũy kế đã miễn, giảm lãi giữ nguyên nhóm nợ là 91.400 tỷ đồng, trong đó tiền lãi đã miễn, giảm giữ nguyên nhóm nợ là 1.108 tỷ đồng/469.159 khách hàng, tương đương mức miễn giảm lãi bình quân 2.361.673 đồng/khách hàng; giảm lãi suất cho vay 57.724 tỷ đồng, trong đó giảm cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 là 36.811 tỷ đồng.

Chính sách hỗ trợ an sinh xã hội và phục hồi kinh tế đã giải ngân từ nguồn NSNN: Năm 2020 thực hiện Nghị quyết số 42/NQ-CP hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 là 14.023 tỷ đồng; năm 2021 thực hiện Nghị quyết số 68/NQ-CP đã hỗ trợ người dân 13.964,6 tỷ đồng.

Hỗ trợ từ nguồn kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp theo Nghị quyết số 116/NQ-CP bằng tiền cho 12.868.602 lao động với tổng số 30.834,6 tỷ đồng, thực hiện giảm mức đóng BHTN cho 346.664 đơn vị, tương ứng 11.393.272 lao động với số tiền giảm 2.149,9 tỷ đồng.

Nhiều tồn tại, hạn chế

Bên cạnh kết quả quan trọng đã đạt được, ngoài những sai phạm, tiêu cực đã và đang được các cơ quan chức năng tập trung, quyết liệt xử lý theo quy định của pháp luật, qua kiểm toán, KTNN chỉ rõ một số tồn tại, hạn chế:

Về công tác huy động, phân bổ nguồn lực: Có cơ quan, đơn vị chưa thực hiện đầy đủ quy định trong việc huy động các nguồn kinh phí, việc tổng hơp số liệu huy động chưa đầy đủ, số báo cáo giữa các đơn vị tại một số nơi chưa đồng nhất; một số đơn vị lập dự toán chưa đầy đủ cơ sở, căn cứ; phân bổ, giao dự toán chưa kịp thời, chưa sát thực tế, chưa đúng nhu cầu hoặc giao kinh phí phòng chống dịch khi chưa sử dụng hết nguồn kinh phí kết dư dự phòng; nguồn lực huy động bằng tiền, bằng hàng hóa được thực hiện trong thời gian ngắn, chưa có hướng dẫn, tiêu thức, phương án phân bổ phù hợp...

Hai Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Hà Thị Mỹ Dung, Vũ Văn Họa chủ trì cuộc họp báo

Công tác quản lý và sử dụng các nguồn lực phòng, chống dịch còn một số vấn đề: Việc xây dựng kế hoạch tiêm chủng tại một số địa phương chưa sát thực tế, chưa ưu tiên sử dụng các lô vắc xin cận hạn; chưa bao quát đầy đủ đối tượng được ưu tiên; chưa thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo kết quả, số lượng, hồ sơ tiêm chủng định kỳ và cập nhật số mũi tiêm lên hệ thống nền tảng quản lý tiêm chủng.

Các đơn vị đã mua sắm sinh phẩm, hóa chất, kit test xét nghiệm với các mức giá khác nhau; việc mượn, mua vật tư, kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả; kit test viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy; một số đơn vị chưa thống kê, kiểm kê, theo dõi đầy đủ, chính xác số lượng nhập, xuất, tồn; việc hạch toán, lập, quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu liên quan như chứng từ phân bổ, kế hoạch xét nghiệm, phiếu nhập, xuất, danh sách cấp phát… còn hạn chế.

Chi cho lực lượng tuyến đầu chống dịch còn tình trạng chi trùng đối tượng, không đúng đối tượng, không đúng định mức, không đúng quy định chứng từ thanh toán chưa đầy đủ theo quy định...; Chi thanh toán khám, điều trị bệnh nhân Covid-19 cách ly (F0, F1) trùng đối tượng, không đúng đối tượng, không đúng định mức, không đúng quy định; chứng từ thanh toán chưa đầy đủ theo quy định; chi trả cho các đối tượng cách ly y tế chưa kịp thời...

Đối với trang thiết bị y tế: Việc xác định giá trị để hạch toán, theo dõi, quản lý tài sản theo chế độ kế toán và xác lập quyền sở hữu toàn dân đối với các thiết bị được tài trợ, trao tặng chưa được thực hiện đầy đủ do khó khăn trong việc tập hợp được hồ sơ, tài liệu, chứng từ liên quan; một số đơn vị chưa kịp thời tiếp nhận, quản lý, sử dụng thiết bị được phân bổ, tài trợ; điều chuyển, cho mượn các thiết bị y tế khi chưa báo cáo và quyết định của cấp có thẩm quyền...

Đối với thuốc, vật tư, sinh phẩm khác: Một số đơn vị chưa theo dõi, tách bạch việc sử dụng vật tư từ các nguồn và giữa hoạt động phòng, chống dịch và hoạt động thường xuyên của bệnh viện; chưa theo dõi đầy đủ, khớp đúng số liệu số nhập xuất tồn của một số vật tư, công cụ dụng cụ. Việc phân bổ một số loại thuốc chưa căn cứ trên nhu cầu sử dụng dẫn đến tồn kho, hết hạn, hoặc phải điều chuyển cho đơn vị khác...

Việc tiếp nhận và sử dụng các nguồn viện trợ, tài trợ bằng tiền chưa đầy đủ, chặt chẽ, sử dụng kinh phí mua sắm trang thiết bị phục vụ phòng, chống dịch chưa kịp thời; Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam các cấp chưa phân phối, sử dụng kịp thời các khoản hỗ trợ dẫn đến tồn quỹ cuối năm lớn; một số nội dung chi chưa có văn bản trao đổi, thống nhất với Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 của địa phương; chi chưa đúng nội dung và đối tượng hỗ trợ theo quy định; được phân bổ kinh phí mua sắm thiết bị, vật tư y tế hoặc hỗ trợ cho các lực lượng tham gia phòng, chống dịch nhưng còn sử dụng sang việc khác; MTTQ một số tỉnh chưa nộp về Trung ương ...

Về thu dịch vụ xét nghiệm: Một số địa phương chưa ban hành đơn giá xét nghiệm, mức giá đặt hàng từ NSNN đối với giá dịch vụ xét nghiệm làm cơ sở quyết toán; chưa kịp thời xây dựng cơ cấu giá cho các dịch vụ xét nghiệm mà áp dụng mức thu theo đơn giá tối đa của Bộ Y tế hoặc HĐND tỉnh hướng dẫn; đưa vào cơ cấu giá một số nội dung không có trong quy định hoặc cao hơn định mức của Bộ Y tế ban hành; xây dựng mức giá test nhanh mẫu gộp 2, gộp 3, khi chưa có hướng dẫn của Bộ Y tế, chưa trình HĐND và UBND tỉnh phê duyệt; chưa kịp thời điều chỉnh đơn giá xét nghiệm khi có hướng dẫn mới của Bộ Y tế, có cơ sở y tế áp dụng đơn giá xét nghiệm khi chưa được HĐND tỉnh ban hành; tham mưu ban hành hoặc ban hành giá lấy mẫu, trả kết quả test nhanh chưa đúng thẩm quyền quy định; ban hành văn bản quy định đối tượng xét nghiệm chưa phù hợp theo quy định; một số cơ sở y tế thu cao hơn mức quy định của Bộ Y tế; chưa thực hiện thu dịch vụ xét nghiệm theo thực thanh thực chi mà thực hiện theo đơn giá ban hành trước đó của Bộ Y tế hoặc HĐND tỉnh; thu dịch vụ xét nghiệm không đúng đối tượng quy định 15,3 tỷ đồng; thu của người bệnh các chi phí sẽ được NSNN quyết toán liên quan đến việc lấy mẫu, trả kết quả xét nghiệm...

Đánh giá về  các chính sách hỗ trợ, KTNN chỉ rõ, việc ban hành một số văn bản hướng dẫn, chỉ đạo phòng chống dịch và các chính sách hỗ trợ còn chưa đầy đủ, kịp thời, sát thực tiễn, chưa dự báo hết được diễn biến khó lường, phức tạp của dịch bệnh nên chưa bao quát và theo kịp với diễn biến dịch… gây khó khăn, lúng túng trong tổ chức thực hiện, ảnh hưởng đến việc triển khai các chính sách hỗ trợ. Có chính sách sử dụng hết số kinh phí dự kiến, thậm chí có chính sách phải chờ bổ sung nguồn để chi song cũng có những chính sách thực hiện đạt rất thấp so với dự kiến.

 Xử lý sai phạm

Thông qua công tác kiểm toán, KTNN đề nghị Bộ trưởng các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong điều kiện đã chuyển sang trạng thái bình thường mới, cần chỉ đạo các đơn vị có liên quan tập trung kiểm tra, rà soát để chấn chỉnh, khắc phục kịp thời những tồn tại, hạn chế hoặc xử lý theo quy định của pháp luật đối với những sai phạm đã được KTNN chỉ ra trong Báo cáo kiểm toán tổng hợp và trong Báo cáo kiểm toán Chuyên đề tại từng Bộ, ngành, địa phương được kiểm toán; đồng thời nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách còn bất cập và rút ra những bài học kinh nghiệm, trong đó: Xử lý tài chính với tổng số tiền trên 3.431 tỷ đồng; Xử lý tài chính khác với tổng số tiền trên 3.358 tỷ đồng; Chấn chỉnh công tác huy động, phân bổ, quản lý, sử dụng các nguồn lực phòng, chống dịch; Xác định trách nhiệm tập thể, cá nhân để xử lý theo quy định của pháp luật.

KTNN cũng đã kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với Bộ Y Tế,  Bộ Lao động Thương binh và xã hội, Ngân hàng nhà nước Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tại các địa phương; HĐND và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cùng lãnh đạo UBND TP Hà Nội tham quan khu cấp cứu, Bệnh viện chiều 31/8/2021. Ảnh: N.Thành

ĐINH NGỌC CƯỜNG