Kinh tế - xã hội ước cả năm 2023 ít nhất có 10/15 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu đề ra

Tiếp tục xu hướng phục hồi tích cực

Trình bày Tờ trình Báo cáo tóm tắt Thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023; dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, năm 2023, tình hình kinh tế thế giới tiếp tục hồi phục bấp bênh do gặp những “cơn gió ngược” từ hệ quả của đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị, xung đột quân sự, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn cũng như tình trạng lạm phát cao và kéo dài.

Trong bối cảnh đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng; sự chủ động đồng hành và giám sát hiệu quả của Quốc hội; sự chỉ đạo điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị; sự ủng hộ, chia sẻ, tin tưởng của các tầng lớp Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp, tình hình kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục xu hướng phục hồi tích cực, tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau cao hơn quý trước, đạt được mục tiêu tổng quát đề ra và nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực; trên cơ sở kết quả của 9 tháng, ước cả năm 2023 ít nhất có 10/15 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu đề ra theo Nghị quyết số 68/2022/QH15.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế cơ bản được bảo đảm; tăng trưởng kinh tế phục hồi, quý sau cao hơn quý trước; tiêu dùng tăng trưởng tích cực; nợ công, nợ Chính phủ, bội chi NSNN được kiểm soát theo chỉ tiêu của Quốc hội; việc triển khai các dự án lớn, trọng điểm được quan tâm chỉ đạo nhằm đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công; nhiều công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, quan trọng quốc gia được tập trung đẩy nhanh tiến độ triển khai; công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế tiếp tục được đẩy mạnh; công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, phòng chống tội phạm, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, cải cách tư pháp, thi hành án dân sự, nhất là xử lý các vụ việc phức tạp, kéo dài, xử lý thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng kinh tế tiếp tục được quan tâm, tập trung chỉ đạo quyết liệt; tập trung làm tốt công tác bảo đảm an sinh xã hội, lao động, việc làm, cải thiện đời sống người dân; lĩnh vực văn hóa, giáo dục có nhiều chuyển biến tích cực…

Bên cạnh kết quả đạt được, trong gần một năm qua, Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều “cơn gió ngược” có tác động mạnh đến từ bên ngoài, kéo theo những rủi ro về thu hẹp thị trường, sụt giảm đơn hàng, đứt gãy chuỗi cung ứng và biến động giá cả của các mặt hàng chiến lược cùng với sức ép lớn về tỷ giá, ổn định vĩ mô. Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị quan tâm, tập trung đánh giá kỹ hơn một số vấn đề: 

Ước cả năm 2023 có 5/15 chỉ tiêu không đạt mục tiêu đề ra; Tăng trưởng kinh tế giảm tốc đáng kể; Công nghiệp chế biến chế tạo từng được coi là động lực dẫn dắt tăng trưởng trong nhiều năm, hiện giờ suy giảm; Một số điểm nghẽn chưa được tháo gỡ hiệu quả; Nền kinh tế khát vốn nhưng khó hấp thụ vốn; Doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn vướng mắc liên quan đến công tác quản lý nhà nước ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh; Thu ngân sách nhà nước 9 tháng giảm 8,3% so với cùng kỳ năm trước; Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật; Lĩnh vực giáo dục và đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội, thông tin và truyển thông, tín ngưỡng, tôn giáo còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Về nhiệm vụ, giải pháp, đề nghị Chính phủ, các cấp, các ngành cần tập trung khắc phục những tồn tại, bất cập, vướng mắc về kinh tế - xã hội như đã nêu ở trên; đồng thời bổ sung, nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu:

Tăng cường năng lực nội sinh, củng cố nền tảng, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tăng cường năng lực thích ứng, sức chống chịu của nền kinh tế.

Tăng cường vai trò của chính sách tài khóa đối với hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế. Kịp thời giải quyết hồ sơ hoàn thuế giá trị gia tăng theo quy định của pháp luật. 

Tổ chức thực hiện có hiệu quả các luật đã ban hành; chuẩn bị sớm, bảo đảm tiến độ và chất lượng các dự án luật đã đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024. 

Quyết liệt khắc phục những hạn chế, yếu kém của một số ngành, lĩnh vực như công tác lập và triển khai thực hiện quy hoạch, cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp, những dự án thua lỗ kéo dài, những ngân hàng, doanh nghiệp có vi phạm. 

Quyết liệt tháo gỡ các vướng mắc, rào cản lớn đối với doanh nghiệp trong nước hiện nay, nhất là về vấn đề pháp lý, thị trường đầu ra, khả năng tiếp cận, năng lực hấp thụ vốn và lao động. 

Chú trọng bảo tồn và phát huy các giá trị di sản, văn hóa tốt đẹp của các dân tộc; phát triển đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, xã hội; thực hiện tốt chính sách đối với người có công.

Tồn đọng trong thực hiện kiến nghị, giải quyết, xử lý khiếu nại của công dân

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, Thường trực Ủy ban Xã hội đã có văn bản tham gia thẩm tra gửi đến Ủy ban Kinh tế. Góp ý vào nội dung này, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có ý kiến phát biểu tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8 vừa qua. 

Về tình hình phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, liên quan đến lĩnh vực lao động việc làm, trong 8 tháng đầu năm 2023, tổng thể thị trường lao động Việt Nam tiếp tục duy trì đà phục hồicác chỉ số về lực lượng lao động, chỉ số thất nghiệp, thu nhập của người lao động cơ bản ổn định, đặc biệt lao động Việt Nam đi làm ở nước ngoài đạt 88,39% - tỉ lệ rất cao. Trong lĩnh lực lao đông, các chỉ tiêu được Quốc hội giao dự kiến đạt và vượt kế hoạch. 

Về một số tồn tại, hạn chế, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho rằng, thị trường phát triển chậm chưa bền vững, có sự chênh lệch giữa các vùng miền, tình trạng mất cân đối về cung cầu lao động như  vùng sâu vùng xa không có lao động để phát triển kinh tế; dự báo nhu cầu lao động chủ yếu phục vụ ở cấp độ vĩ mô, mang tính chiến lược, chưa thực sự có ý nghĩa với doanh nghiệp và người lao động.

Liên quan đến lĩnh vực an sinh xã hội, theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 8 tháng đầu năm, công tác thu, phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp tăng so với cùng kỳ năm 2022. Tỉ lệ nghèo đa chiều năm 2022 giảm 1,83%, tỉ lệ hộ nghèo, chuẩn nghèo đa chiều năm 2022 giảm 1,17%, ước thực hiện năm 2023 giảm 1,1%, tỉ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo giảm 5,62%... Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, kết quả này đạt và vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 13 và Nghị quyết số 24 của Quốc hội đề ra.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Chính phủ và các cơ quan chú ý thêm về hoàn thiện thể chế pháp luật trên tất cả các lĩnh vực. Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 101/2023/QH15 trong đó có yêu cầu rà soát pháp luật trong 22 lĩnh vực và các ý kiến của các đoàn kiểm tra, thanh tra, kiểm toán. Thời gian qua, các cơ quan Chính phủ, Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Đoàn đại biểu Quốc hội đã tiến hành rà soát và sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong phiên họp này và tại Kỳ họp thứ 6 tới sẽ báo cáo Quốc hội thảo luận về nội dung kết quả rà soát pháp luật này. 

Qua kết quả rà soát pháp luật đã làm rõ được vấn đề mà Chủ tịch Quốc hội cũng thường xuyên nói là có hai khuynh hướng: một là có tình trạng cứ không làm được lại “đổ” cho pháp luật và  hai là nói rằng luật tốt rồi, tất cả những trục trặc là do tổ chức thực hiện. Qua rà soát, kết quả bước đầu cho thấy pháp luật còn những tồn tại, hạn chế, vướng mắc, bất cập cần phải tiếp tục hoàn thiện nhưng số lượng ít; phần nhiều vẫn là các văn bản dưới luật như thông tư, nghị định. 

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu

Liên quan đến tình hình cháy nổ trong thời gian qua, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng tình hình cháy nổ trong những năm qua diễn biến phức tạp. Vụ cháy chung cư mini đã thể hiện chúng ta còn sơ hở trong công tác PCCC, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị cần tăng cường thực hiện các giải pháp Quốc hội đã đề ra trong Nghị quyết về PCCC.

"Thường cứ mỗi vụ cháy xảy ra ở khu vực nào thì sau đó chúng ta rà soát lĩnh vực đấy. Ví dụ, cháy karaoke sau đó có hàng loạt chỉ thị về rà soát các tụ điểm karaoke. Bây giờ cháy chung cư mini chúng ta lại rà soát chung cư mini. Chúng tôi cho rằng, công tác phòng cháy chúng ta thực hiện chưa tốt. Không chỉ chung cư mini mà đối với chung cư cao tầng khi xảy ra cháy hậu quả cũng sẽ khôn lường, không dễ mà thoát được", bà Lê Thị Nga nói.

Về thực trạng lừa đảo qua mạng xã hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị Chính phủ tăng cường quản lý mạng xã hội để cảnh báo những trường hợp lừa đảo trên mạng xã hội để người dân được biết, phòng ngừa. Về tình trạng bắt cóc, xâm hại trẻ em; tình trạng sử dụng bóng cười, thuốc lá điện tử có trộn ma túy khá phổ biến, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị Chính phủ tăng cường quản lý lĩnh vực này.

Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình bày tỏ đồng tình cao với báo cáo của Chính phủ cũng như báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, đồng thời đề nghị Chính phủ phân tích, đánh giá sâu sắc hơn về kết quả, hạn chế, khó khăn xung quanh việc giải quyết những tồn đọng trong thực hiện những kiến nghị, xử lý những khiếu nại của cử tri, các vấn đề liên quan đến công tác tiếp công dân, giải quyết các vụ việc cộng đồng, nhất là những vấn đề liên quan đến đất đai, đền bù, giải tỏa tái định cư.

Trưởng Ban Dân nguyện đề nghị Chính phủ làm rõ thực trạng tồn đọng trong công tác thực hiện kiến nghị, giải quyết, xử lý khiếu nại của công dân. Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành trung ương tập trung giải quyết, tháo gỡ các vấn đề này, vì vậy, báo cáo cần tiếp tục làm rõ nội dung này hơn nữa. 

Rà soát hệ thống pháp luật

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị tính toán bố trí việc trình bày các báo cáo trong chương trình Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV để bảo đảm nhất quán. 

Về công tác quy hoạch, Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung làm rõ số liệu các quy hoạch đã được phê duyệt, số đã được thẩm định, số đã hoàn thành để thấy được nỗ lực, cố gắng các cấp, các ngành đồng thời cho thấy những việc cần tiếp tục phải làm.

Trong giải ngân đầu tư công, Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung thêm số liệu giải ngân các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Góp ý về các nội dung cụ thể, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cân đối các nội dung trong báo cáo, đề nghị các cơ quan tiếp tục rà soát, “gạn đục khơi trong” để làm nổi bật các kết quả đạt được để thấy được nỗ lực của các cơ quan trong năm 2023; nhấn mạnh công tác đối ngoại bao gồm đối ngoại Đảng, Quốc họi, Chính phủ, giao lưu Nhân dân được đẩy mạnh, chủ động triển khai đồng bộ, phối hợp nhịp nhàng và sôi động các đoàn ra, đoàn vào góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung nội dung về rà soát hệ thống pháp luật, bao gồm các luật pháp lệnh, nghị quyết, nghị định, thông tư và có giải pháp để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật theo yêu cầu tại Nghị quyết 101/2023/QH15 của Quốc hội, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. Cùng với chuẩn bị sớm, bảo đảm tiến độ, chất lượng các dự án luật đã đưa vào Chương trình xây dựng pháp luật năm 2024 cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các cơ chế chính sách đặc thù ở các địa phương và lĩnh vực mà đã được Quốc hội ban hành. 

Phải nhấn mạnh sớm triển khai một cách thực chất, hiệu quả hoạt động của các Hội đồng điều phối vùng đã được Chính phủ thành lập cùng với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với tăng cường kiểm tra, thanh tra. 

Khắc phục hạn chế, yếu kém của một số ngành, lĩnh vực như công tác lập và triển khai thực hiện quy hoạch, cổ phần hóa, thoái vốn. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ trong quy hoạch cần nhấn mạnh tiếp tục đẩy mạnh, đẩy nhanh quá trình phê duyệt quy hoạch tỉnh, sớm ban hành Kế hoạch triển khai Quy hoạch điện VIII, lưu ý trong kế hoạch triển khai quy hoạch điện phải ban hành sớm, công khai và minh bạch; đề nghị tích cực để sớm ban hành được Quy hoạch tổng thể không gian biển quốc gia. Đối với kế hoạch sử dụng đất phải có giải pháp để rà soát, xem xét điều chỉnh theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất, nhất là đất cho khu công nghiệp, khu kinh tế khu công nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần nêu vấn đề về đẩy nhanh tiến độ thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia và sớm xây dựng trình Quốc hội xem xét thông qua chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa.

BẢO THƯ