Tội phạm trên lĩnh vực tài chính tiền tệ là tội phạm ẩn, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế

Một số hành vi phổ biến

Thứ nhất là việc chấp hành không đúng quy định của pháp luật về công bố các thông tin liên quan đến thị trường và giao dịch. Theo Báo cáo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, chỉ riêng trong năm 2021 đã có 38 đoàn thanh tra kiểm tra và ban hành 471 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền trên 20 tỷ đồng.

Phân tích các hành vi vi phạm thì chủ yếu tập trung vào các hành vi như công bố thông tin không đúng sự thật, thao túng giá chứng khoán và các hành vi này chưa đến mức xử lý hình sự.

Đặc biệt là hành vi mua bán cổ phiếu không báo cáo, không công bố thông tin trước khi giao dịch của các cổ động lớn, cổ đông nội bộ và người có liên quan cổ đông nội bộ vẫn diễn ra có chiều hướng gia tăng phức tạp, gây thiếu niềm tin cho các nhà đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến các giao dịch, đặt ra những vấn đề thiếu minh bạch trên thị trường chứng khoán.

Những hành vi này tác động đến tâm lý, niềm tin của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoản, ảnh hưởng môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam và tiềm ẩn những vấn đề phức tạp.

Thứ hai là tình trạng cung cấp, đưa thông tin sai lệch thất thiệt trên các trạng xã hội và lôi kéo các nhóm đầu tư, nhóm tư vấn mua bán gây thiệt hại cho nhà đầu tư có chiều hướng gia tăng. Lợi dụng thị trường chứng khoán phát triển, số lượng nhà đầu tư gia tăng, các hội nhóm chứng khoán lập nhiều nhóm kín tư vấn lôi kéo nhà đầu tư tham gia mua bán cổ phiếu nhằm trục lợi.

Trong năm 2021 và đầu năm 2022 trên thị trường đã xuất hiện nhiều thông tin thất thiệt gây ảnh hưởng tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cũng như một số thông tin không lành mạnh gây ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán.

Thứ ba do tình hình dịch bệnh trong thời gian vừa qua kéo dài, dòng tiền nhàn rỗi chưa được đầu tư vào hoạt động sản xuất, kinh doanh nhiều nhà đầu tư tập trung chứng khoán gây tiềm ẩn gia tăng nợ xấu và an toàn an ninh tiền tệ.

Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, việc phát hành trái phiếu các doanh nghiệp để hỗ trợ các doanh nghiệp huy động vốn phục vụ sản xuất kinh doanh giảm sự phụ thuộc vào việc cung ứng vốn của cho kinh tế từ kênh chính ngân hàng.

Đây là quan điểm xuyên suốt được Đảng, Nhà nước và Chính phủ tập trung chỉ đạo qua đó cũng giúp cho các doanh nghiệp huy động được nguồn vốn để sản xuất kinh doanh, định hướng các nhà đầu tư vào các khoản đầu tư trung và dài hạn giảm bớt rủi ro của các ngân hàng thương mại trong việc huy động vốn ngắn hạn, để cho vay vốn trung và dài hạn, nâng cao tính công khai minh bạch trên thị trường.

Thiếu tướng Lê Văn Tuyến - Ảnh: Nhật Bắc

Tuy nhiên thời gian qua, trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp nổi lên một số vấn đề tiềm ẩn rủi ro gây nguy cơ liên quan đến an ninh tiền lệ như việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp tài sản đảm bảo tỉ lệ thấp.

Khảo sát thì số lượng này chiếm khoảng 50,9%. Tình trạng doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu nhỏ, kết quả sản xuất kinh doanh thấp, thua lỗ nhưng vẫn phát hành khối lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp với mục đích huy động vốn cho công ty mình; phát hành trái phiếu doanh nghiệp nhưng sử dụng sai mục đích, mức lãi suất trái phiếu cao khiến doanh nghiệp đối mặt với nguy cơ mất khả năng thanh toán cũng như là vỡ nợ.

Quá trình phát hành trái phiếu doanh nghiệp phát sinh các hành vi vi phạm không minh bạch trong thực hiện nghĩa vụ báo cáo công khai thông tin liên quan đến việc cung cấp dịch vụ tư vấn phát hành cũng như nhân viên môi giới không có chứng chỉ hành nghề.

Tội phạm ẩn

Thiếu tướng Lê Văn Tuyến cho rằng, tội phạm trên lĩnh vực tài chính tiền tệ được coi là tội phạm ẩn diễn ra thời gian dài, khi bị phát hiện gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế và cũng gây khó khăn trong quá trình phát hiện điều tra xử lý của các cơ quan chức năng.

Thời gian qua với chức năng được giao, Bộ Công an đã phối hợp với các bộ ngành liên qua tập chung chỉ đạo công an các địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ để đảm bảo an ninh tài chính an ninh kinh tế, nhất là trên lĩnh vực thị trường chứng khoán và phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp.

Qua đó, chủ động phát hiện những sơ hở, thiếu sót trong công tác quản lý nhà nước đối với thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp để kịp thời tham mưu Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sửa đổi bổ sung một số văn bản cho phù hợp để hạn chế những sơ hở, bất cập trên lĩnh vực này.

Đồng thời Bộ Công an tập trung chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ, công an địa phương điều tra làm rõ những vi phạm trên thị trường chứng khoán và phát hành trái phiếu doanh nghiệp, xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm, góp phần minh bạch, củng cố niềm tin cho nhà đầu tư.

Thời gian tới trước những biến động của thị trường tài chính tiền tệ, sự điều chỉnh chính sách của các nền kinh tế các nước cũng như vấn đề nội tại của thị trường vốn Việt Nam, để đảm bảo an toàn minh bạch thị trường, giám sát thị trường chứng khoán, cơ quan chức năng cần tiếp tục triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ, trong đó Bộ Công an đề xuất, kiến nghị một số vấn đề sau:

Thứ nhất, đề nghị Bộ Tài chính tập trung rà soát đề xuất sửa đổi bổ sung những quy định vướng mắc bất cập trên các lĩnh vực về thị trường chứng khoán.Trước mắt sửa đổi bổ sung Nghị định 156 xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực chứng khoán theo hướng tăng khung hình phạt, mở rộng các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này.

Thứ hai sửa đổi bổ sung Nghị định 153 ngày 31/12/2020 về hoạt động chào bán và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ nhằm hạn chế rủi ro trên thị trường chứng khoán. Sửa đổi bổ sung Luật Chứng khoán 2019 theo hướng có chế tài giám sát hoạt động mở tài khoản của các nhà đầu tư mở nhiều tài khoản ở nhiều công ty chứng khoán khác nhau cũng như là việc kiểm tra thông tin của các nhà đầu tư khi mở tài khoản.

Đề nghị các bộ, ngành tăng cường phối hợp với Bộ Công an, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nâng cao hiệu quả hệ thống cảnh báo cảnh báo sớm trên lĩnh vực ngân hàng, tài chính chủ động phát hiện rủi ro tiềm ẩn, kip thời có biện pháp phòng ngừa khắc phục lỗ hổng.

Tăng cường công tác truyền thông trên thị trường chứng khoán và trái phiếu, nhất là việc phổ biến chính sách chào bán trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường, khuyến nghị những vấn đề rủi ro cho nhà đầu tư, doanh nghiệp trong quá trình phát hành để đảm bảo minh bạch thị trường chứng khoán và phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Bộ Công an tiếp tục chỉ đạo công an các địa phương tăng cường các biện pháp để chủ động phát hiện sai phạm, thiếu sót, bất cập, để kịp thời kiến nghị sửa đổi bổ sung và đấu tảnh xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trên thị trường chứng khoán và phát hành trái phiếu doanh nghiệp để tạo môi trường minh bạch, ổn định, phát triển.

CAO THANH LOAN