Tổng hợp hình phạt của N là tù chung thân và phải xác định ngày bắt đầu chấp hành án

Trong vụ án mà tác giả đề cập có hai vấn đề cần trao đổi, tôi có ý kiến với từng vấn đề như sau:

Thứ nhất, về vấn đề tổng hợp hình phạt

Theo Điều 56 BLHS quy định việc tổng hợp hình phạt trong ba trường hợp: (1) Trường hợp một người đang phải chấp hành một bản án mà lại bị xét xử về tội đã phạm trước khi có bản án này; (2) Trường hợp một người đang phải chấp hành một bản án mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới; (3) Trường hợp một người phải chấp hành nhiều bản án đã có hiệu lực pháp luật mà các hình phạt của các bản án chưa được tổng hợp.

Vụ án trên thuộc trường hợp thứ hai, khoản 2 Điều 56 BLHS 2015 quy định: “Khi xét xử một người đang chấp hành hình phạt của một bản án mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới, Tòa án quyết định hình phạt đối với tội mới, sau đó tổng hợp với hình phạt chưa chấp hành của bản án trước rồi quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 Bộ luật này. Theo đó, tòa án phải quyết định hình phạt của bản án mới, sau đó mới tổng hợp với hình phạt còn lại chưa chấp hành của bản án trước theo quy tắc tại Điều 55.

Trong vụ án trên, đối với hành vi phạm tội trước, Nguyễn Văn N mặc dù bị tuyên án chung thân tại bản án số 654/2001/HS-PT ngày 18/4/2001, tuy nhiên, đến ngày 27/01/2011, N được giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù từ chung thân xuống 20 năm tù. Tuy nhiên, hiện có các quan điểm khác nhau về việc xác định thời điểm chấm dứt chấp hành bản án trước để làm căn cứ tổng hợp hình phạt, đó là thời điểm thực hiện hành vi phạm tội mới hay thời điểm bị bắt tạm giam hay tại thời điểm bản án sau có hiệu lực pháp luật? Theo quan điểm của tôi, thực chất trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử hành vi phạm tội mới, N vẫn phải chấp hành án của bản án trước, do vậy phải tính thời điểm chấp hành bản án trước đến ngày bản án sau có hiệu lực pháp luật, tức là ngày 25/10/2016.

Khi đang chấp hành bản án trước thì N phạm tội mới và bị xử phạt tù chung thân tại bản án hình sự phúc thẩm số 605/2016/HS-PT ngày 25/10/2016. Theo điểm c khoản 1 Điều 55 BLHS quy định: “Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tù chung thân thì hình phạt chung là tù chung thân”.  Như vậy khi tổng hợp hình phạt tù có thời hạn với hình phạt tù chung thân thì hình phạt chung sẽ là tù chung thân.

Thứ hai, về việc xác định thời điểm bắt đầu chấp hành án

Hiện còn có quan điểm, khi bị tuyên hình phạt tù chung thân, đây là hình phạt tù không có thời hạn nên không cần thiết phải xác định thời điểm bắt đầu chấp hành án. Tuy nhiên, nhà nước ta có chính sách hình sự nhân đạo, khoan hồng với người phạm tội, nếu người phạm tội chấp hành án được một thời gian theo luật định và có quá trình cải tạo tốt thì có thể được xem xét giảm mức hình phạt. Như vậy, việc xác định người phạm tội đã chấp hành được bao nhiêu thời gian là rất cần thiết, là cơ sở cho việc xét giảm thời hạn chấp hành án.

Theo Điều 63 BLHS, đối với người bị xử phạt tù chung thân thì lần đầu được giảm xuống 30 năm tù và dù được giảm nhiều lần cũng phải đảm bảo thời hạn thực tế chấp hành là 20 năm, đối với người bị kết án về nhiều tội trong đó có tội bị kết án tù chung thân thì chỉ xét giảm lần đầu khi đã chấp hành được 15 năm tù và dù được giảm nhiều lần nhưng thời hạn thực tế chấp hành là 25 năm. Như vậy, mức giảm lần đầu đối với người bị kết án tù chung thân được pháp luật quy định là từ tù chung thân xuống 30 năm tù. Để được xét giảm án lần đầu đối với tù chung thân thì người phạm tội phải chấp hành được 12 năm. Do vậy, để có căn cứ xác định thời gian đã chấp hành án, làm căn cứ cho việc xét giảm mức hình phạt thì Tòa án phải tuyên ngày bắt đầu chấp hành án đối với tù chung thân.

Trên đây là quan điểm của tác giả, rất mong nhận được ý kiến đóng góp và trao đổi từ quý độc giả.

NGUYỄN THANH HUYỀN (Tòa án quân sự Khu vực Quân khu 7)

TAND tỉnh Bình Phước tuyên xử phạt bị cáo Hoàng Văn Ban với mức án tù chung thân về tội: “Giết người” và tội “Cố ý làm hư hỏng tài sản” - Ảnh: Hoàng Công