Vũ Văn D phạm tội gì?

Khoảng 08 giờ ngày 12/4/2021, khi nghe thấy chị L kêu mất trộm xe máy và chỉ tay về phía một người đang điều khiển xe máy bỏ chạy ra phía cổng khu sinh thái, Vũ Văn D (công an viên xã SĐ) cùng với anh T điều khiển xe máy đuổi theo và giữ được người điều khiển xe máy, D bảo anh T quay lại tìm chị L ra xem có đúng không để nhận xe. Khi còn lại mình D, người bị giữ khai tên Th, là bạn của người mà D thân quen, xin D tha sau này sẽ cảm ơn. Vì thế D đã để cho Th đem xe máy đi mất và nói với anh T, chị L là người này đã lợi dụng sơ hở điều khiển xe chạy mất. Sau khi Th bán chiếc xe trộm cắp được, thì cơ quan chức năng phát hiện, làm rõ vụ án trên.

Theo kết luận định giá tài sản trong tố tụng hình sự huyện D tỉnh C thì chiếc xe máy của chị L là chiếc SH trị giá 49.000.0000 đồng.

Hiện có ba quan điểm về việc xác định tội danh đối với Vũ Văn D.

Quan điểm thứ nhất cho rằng: Vũ Văn D đã phạm vào tội “Tha trái pháp luật người bị bắt…” theo Điều 378 BLHS; với lý do sau:

Vũ Văn D đã xâm phạm đến khách thể là hoạt động đúng đắn của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động tố tụng và trật tự an toàn xã hội.

Về chủ thể thì Vũ Văn D là chủ thể đặc biệt (Công an viên xã SD) người có chức vụ, quyền hạn có trách nhiệm trong đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã S, D.

Về hành vi khách quan: Vũ Văn D đã có là hành vi làm không đúng chức trách nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật, cụ thể: Lẽ ra sau khi Vũ Văn D và anh T bắt được Th thì Vũ Văn D phải đưa ngay Th về trụ sở Công an xã để làm rõ hành vi liên quan của Th, lập biên bản bắt người phạm tội quả tang… nhưng Vũ Văn D đã không thực hiện mà khi còn lại một mình D đã để cho Th đem xe máy đi mất. Đây là hành vi lợi dụng chức vụ để làm một việc pháp luật không cho phép. Do vậy, việc truy tố, xét xử Vũ Văn D về tội “Tha trái pháp luật người bị bắt…” theo Điều 378 BLHS là đúng pháp luật.

Quan điểm thứ hai cho rằng: Vũ Văn D đã phạm vào tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 356 BLHS.

Vũ Văn D đã có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà  nước, của xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân do vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác. Cụ thể, Vũ Văn D với chức trách nhiệm vụ là Công an viên xã, có trách nhiệm đảm bảo an ninh trật tự an toàn trên địa bàn xã SD. Qua nội dung vụ án cho thấy lẽ ra trong trường hợp Vũ Văn D và anh T khi bắt được Th là đối tượng đã trộm cắp chiếc xe máy của chị L thì phải đưa ngay đối tượng về trụ sở công an nơi gần nhất để thực hiện các quy trình tố tụng đối với người phạm tội quả tang nhưng Vũ Văn D đã có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ, chức trách nhiệm vụ được giao ở đây là việc thả cho Th điều khiển xe đi mất gây ra những thiệt cho quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

Lỗi của Vũ Văn D là lỗi cố ý và động cơ phạm tội của Vũ Văn D là động cơ vụ lợi.

Quan điểm thứ ba, cũng là quan điểm của tác giả: Vũ Văn D đã  phạm vào tội “Trộm cắp tài sản” theo khoản 1 Điều 173 BLHS; với vai trò là đồng phạm giúp sức.

Theo quy định tại Điều 17 BLHS thì đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm. Người giúp sức là người tạo ra những điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm. Hành vi của người giúp sức có thể ở dưới dạng như cung cấp công cụ, phương tiện, thông tin cần thiết để thực hiện tội phạm hoặc khắc phục những trở ngại cho việc thực hiện tội phạm… Hành vi này không trực tiếp gây thiệt hại cho khách thể mà chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho tội phạm hoàn thành. Hành vi giúp sức thường được thực hiện trước khi người thực hành thực hiện tội phạm nhưng cũng có trường hợp người giúp sức có hành vi tham gia khi tôi phạm đang được thực hiện.

Trong vụ án này, mặc dù Vũ Văn D không phải là người trực tiếp thực hiện hành vi trộm cắp chiếc xe máy của chị L, mà người trực tiếp thực hiện hành vi trộm cắp chiếc xe máy của chị L là Th. Việc thực hiện hành vi trộm cắp tài sản là chiếc xe máy của chị L của Th chưa hoàn thành, chưa kết thúc vì khi Th bỏ chạy cùng với tài sản vừa chiếm đoạt thì D và anh T đã giữ lại Th lại nhưng nhân lúc  anh T quay lại tìm chị L chỉ còn một mình Vũ Văn D và Th, khi nghe Th nói rằng tha cho Th thì D sẽ được trả ơn thì D đã để cho Th đi, chứng tỏ giữa D và Th đã có sự hứa hẹn, tiếp nhận ý chí của nhau và việc D đã thả cho Th đi cùng chiếc xe máy của chị L. Đây là hành vi tạo điều kiện thuận lợi giúp cho Th thực hiện được trọn ven hành vi trộm cắp chiếc xe máy của chị L. Do đó, hành vi thả Th tẩu thoát của Vũ Văn D tạo điều kiện thuận lợi, giúp sức cho Th chiếm đoạt được chiếc xe máy của chị L.

Do vậy, phải truy tố xét xử Vũ Văn D về tội: “Trộm cắp tài sản” theo khoản 1 Điều 173 BLHS với vai trò là người giúp sức là đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Xin được trao đổi với các đồng nghiệp và bạn đọc. Mong nhận được nhiều ý kiến tranh luận của đồng nghiệp và bạn đọc.

*Tòa án quân sự Thủ đô Hà Nội

Tòa án nhân dân huyện Ia H’Drai, Kon Tum xét xử vụ án trộm cắp xe mô tô - Ảnh: Nguyễn Trung

DƯƠNG ĐỨC THỊNH*